افغانستان و پاکستان همکار استراتژیک می شوند؟

حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان در دیداری که با آصف علی زرداری، همتای پاکستانی اش در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویارک داشت، به نهایی شدن این سند همکاری توافق کرد. دفتر ریاست جمهوری افغانستان گفته است که حامد کرزی «روی نهایی شدن مسوده سند همکاری های استراتژیک میان افغانستان و پاکستان تا پایان سال 2013 میلادی موافقت کرد».

افغانستان در سال روان با ایالات متحده امریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا توافقنامه های استراتژیک امضا کرده است که براساس آن، افغانستان در سال های آینده کمک و همکاری این کشورها را به دست می آورد.

همچنان افغانستان با هندوستان، رقیب تاریخی هندوستان نیز سال گذشته میلادی توافقنامه استراتژیک امضا کرد که در برگیرنده همکاری های دو کشور در بخش اقتصادی و امنیتی است.

امضای توافقنامه های استراتژیک با هیچ یک از این کشورها با مخالفت گسترده محافل رسمی و احزاب سیاسی افغانستان مواجه نشد. البته، امضای موافقتنامه استراتژیک با ایالات متحده امریکا مخالفانی داشت. مخالفت ایران و همچنان پاکستان با امضای این توافقنامه به یک بحث عام در افغانستان تبدیل شده بود.

«تناقض آشکار»

مخالفان امضای سند همکاری استراتژیک میان کابل و اسلام آباد، دلایل خود را دارند: پاکستان از حمایت از طالبان دست برنداشته است و اسلام آباد در مبارزه با تروریسم همکاری صادقانه ندارد. بسیاری تحلیلگران به این باور اند که پاکستان به گروه طالبان به عنوان یک سرمایه استراتژیک بعد از خروج نیروهای بین المللی می نگرند.

مخالفان امضای این سند، درست به همین نکته اشاره می کنند. چنانچه سید ناصر موسوی، سخنگوی شبکه نهادهای مدنی افغانستان در کابل می گوید: «پس چگونه می شود که پاکستان هم حامی و دوست مخالفان مسلح دولت افغانستان باشد و هم همکار راهبردی باشد. این در واقع، یک تناقض آشکار است».

آقای موسوی به نمایندگی از شبکه نهادهای جامعه مدنی افغانستان گفت: «ما منحیث نهادهای بیطرف مردمی و مدنی افغانستان، از وزارت خارجه می خواهیم پیش از آنکه انرژی، وقت و امکانات را برای انعقاد قرارداد با پاکستان صرف کند، خوب است که تمام منابع، امکانات و انرژی ای که در دست دارد را برای قطع فوری حملات پاکستان در خاک افغانستان به مصرف برساند».

در یازده سال بعد از سقوط طالبان، روابط افغانستان و پاکستان از تنش های دیپلوماتیک فراتر رفته و اکنون، مقام های افغانستان می گویند مناطق شرقی این کشور هدف راکت هایی قرار می گیرد که از سوی نظامیان پاکستانی شلیک می شوند.

همچنان آصف علی زرداری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت که پاکستانی ها در مبارزه با تروریسم قربانی زیادی داده اند و نباید از این کشور کار بیشتری در مبارزه با تروریسم خواسته شود. این سخنان زرداری پاسخ غیرمستقیم به تقاضاهایی بود مبنی بر این که پاکستان باید علیه شورشیان در وزیرستان شمالی دست به کار شود.

یکی از خواست های افغانستان از پاکستان، همکاری در روند صلح و کشاندن رهبران طالبان به میز مذاکره بوده است. مقام های افغانستان فکر می کنند رهبران ارشد طالبان در پاکستان زندگی می کنند. حنا ربانی کهر، وزیر خارجه پاکستان در ماه فبروری امسال گفت این انتظار که پاکستانی ها ملا عمر را به افغان ها تسلیم بدهند، «غیرواقعبینانه و مضحک» است.

از سوی دیگر، مقام های حکومت افغانستان هر از چند گاهی از بازداشت انتحارکنندگانی خبر می دهند که به گفته آنها، در پاکستان آموزش دیده و ماموریت گرفته اند تا در افغانستان دست به حمله بزنند. همین دلایل بسیاری افغان ها و حتا نمایندگان پارلمان را واداشته است تا مخالف امضای سند همکاری استراتژیک با پاکستان باشند.

استقبال یک حزب سیاسی

افغانستان همواره تلاش کرده نشان بدهد که در روابط منطقه یی اش، توازن را حفظ می کند، زیرا همکاری های گسترده هندوستان با افغانستان در بخش ملکی و بازسازی، همواره برای پاکستانی ها دردسرساز بوده است.

یکی از نگرانی های جدی در افغانستان این است که این کشور بعد از خروج نیروهای بین المللی به جنگ نیابتی میان کشورهای همسایه و منطقه تبدیل شود. وقتی افغانستان با هندوستان توافقنامه همکاری های استراتژیک امضا کرده باشد، ممکن است برای حفظ توازن منطقه یی اش، قرارداد مشابهی با پاکستان امضا کند.

حزب سیاسی "حق و عدالت" حمایت خود را از امضای سند همکاری استراتژیک با پاکستان، اعلام داشته است. اما این حزب که از سوی شمار زیادی از مقام های پیشین دولتی تشکیل شده است، گفته که چنین سندی باید در مشوره با پارلمان، نهادهای مدنی و احزاب سیاسی تدوین گردد.

حمیدالله فاروقی، سخنگوی حزب حق و عدالت گفته است: «باور ما این است که امضای سند همکاری های استراتژیک با پاکستان، حساب شده و دقیق بعد از مشوره با نهادهای یاد شده، می تواند عملکردهای آینده پاکستان در قبال قضایای افغانستان به خصوص عملکرد این کشور را در امر مبارزه با تروریسم و نابودی لانه های شورش و خشونت در آن سوی مرز و درست عمل کردن پاکستان را یک امر الزامی بسازد».

گزارشگران: حسین سیرت و امین بهراد

ویراستار: عارف فرهمند