مرگ و میر مادران: وقتی بارداری تبدیل به خطر جانی می‌شود
۱۴۰۱ اسفند ۱۹, جمعه
بارداری برای بیشتر انسان‌ها به معنای آغاز یک زندگی جدید است و به دنیا آوردن یک نوزاد در هر زمانی یک تجربه منحصر به فرد است. اما در موارد بسیاری بارداری با پایان زندگی همزمان می‌شود.
در اواخر ماه فبروری سال ۲۰۲۳، سازمان ملل یک گزارش جدید راجع به میزان مرگ و میر مادران در سراسر جهان نشر کرد. در این گزارش آمده است که چگونه در هر دو دقیقه یک زن به خاطر پیامدهای ناشی از زایمان و یا مشکلات صحی جریان بارداری جان می‌دهد.
تدروس ادهانوم گبریسوس، مدیرکل سازمان جهانی صحت گفت: «با تاسف باید گفت که بارداری هنوز هم برای میلیون‌ها تن در سراسر جهان تجربه‌ای خطرناک و شوک‌آور است».
در سال ۲۰۰۰ نرخ مرگ و میر مادران در سراسر جهان به ۳۳۹ تن می‌رسید؛ یعنی این که در هر ۱۰۰ هزار تولد زنده، ۳۳۹ زن در هنگام زایمان یا مشکلات مرتبط با حاملگی جان داده بودند.
در سال ۲۰۲۰ این نرخ در سطح جهان به ۲۲۳ تن رسید. به گزارش ملل متحد، بیشتر کشورها در سراسر جهان نتوانستند در یک دوره ۲۰ ساله میزان مرگ و میر مادران را به صورت قابل توجهی پایین بیاورند.
بیشتر بخوانید: وضعیت وخیم زنان حامله در مناطق روستایی افغانستان
در ادامه گزارش سازمان ملل آمده است که بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۵ این نرخ اندکی کاهش یافته است. اما از ۲۰۱۶ نرخ جهانی مرگ و میر مادران تغییری نکرده است و این به گفته جنی کریس ویل، دانشمند در سازمان جهانی صحت و از نویسندگان این گزارش، غیرقابل قبول است.
او افزود: «هدف توسعه پایدار کاهش نرخ مرگ و میر مادران به کمتر از ۷۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار تولد زنده تا ۲۰۳۰ است. در حال حاضر ما از این هدف بسیار دور هستیم.»
نرخ رو به افزایش مرگ و میر مادران در ایالات متحده
در برخی کشورها به شمول کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده امریکا، سال‌ها است که میزان مرگ و میر مادران در حال افزایش است.
سال‌هاست که ایالات متحده امریکا به مراتب بالاترین میزان مرگ و میر مادران را در بین کشورهای صنعتی دارد. این نرخ بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ حدود ۷۸ درصد افزایش یافته است.
به گفته منیره گونجا، نمی‌شود به آسانی گفت که چرا نرخ مرگ و میر مادران در ایالات متحده رو به افزایش است. او محقق ارشد در «Commonwealth Fund» (صندوق مشترک المنافع) است، بنیادی که از تحقیقات مستقل در مسائل مراقبت‌های صحی در ایالات متحده امریکا حمایت می‌کند.
به گفته گونجا، شاید یک سلسله عوامل در ایجاد چنین وضعیتی نقش بازی کرده اند، به طور مثال وضعیت صحی در ایالات متحده که سال‌هاست در حال بدتر شدن است. زیرا این حقیقت را نمی‌توان کتمان کرد که بسیاری از امریکایی‌ها بیمه صحی ندارند و نمی‌توانند از عهده پرداخت هزینه دارو و درمان برآیند. هزینه‌ها در بخش صحت افزایش یافته است و مشکل کمبود قابله نیز به وخامت این وضعیت دامن می‌زند. چرا که زنان قابله می‌توانند به زنان در دوران بارداری کمک کنند.
گونجا در ادامه گفت: «شمار افرادی که در ایالات متحده امریکا از مراقبت‌های (طبی) صرف‌نظر می‌کنند، در مقایسه با کشورهای توسعه یافته دیگر بسیار بالاتر است». به گفته گونجا همه این عوامل دست به دست هم داده و در افزایش «این نرخ غیرقابل قبول مرگ و میر مادران» سهم دارند.
اما مساله به این جا ختم نمی‌شود. در ایالات متحده امریکا نرخ مرگ و میر ماداران در میان سیاهپوستان، سه برابر این نرخ در میان شهروندان سفیدپوست است.
به گفته گونجا این تفاوت فاحش به خاطر «نژادپرستی ساختاری» است. او افزود: «(سیاهپوستان امریکایی) از همان آغاز مورد تبعیض قرار می‌گیرند: در زمینه محل زندگی، سطح آموزش، شغل و معاشی که دریافت می‌کنند و وقتی که به داکتر مراجعه می‌کنند، اغلب با نژادپرستی واضح مواجه می‌شوند.»
مراقبت‌های صحی در حال تغییر در سطوح مختلف
به گفته گونجا، اگر شمار قابله‌های فعال در ایالات متحده امریکا افزایش یابد، در این وضعیت تغییر اساسی ایجاد خواهد شد. قابله‌ها می‌توانند رابطه نزدیکی با زنان باردار ایجاد کنند، از آن‌ها در خانه مراقبت کنند و در دوران بعد از زایمان، به آن‌ها در فواصل منظم رسیدگی کنند. نیمی از موارد مرگ و میر مادران در ایالات متحده امریکا در این مرحله رخ می‌دهد.
اما شرایط باید در شفاخانه‌ها و در صحنه سیاسی نیز تغییر کند.
اوشا رانجی، مدیر بخش سیاست صحت زنان در بنیاد خانواده کایزر می‌گوید، در شفاخانه‌ها، پرسونل مراقبت‌های صحی باید متوجه علائم هشداردهنده بشوند، هم پیش از بارداری و هم در جریان آن و بعد از زایمان نوزاد. بنیاد نامبرده بر مسائل صحی در ایالات متحده امریکا تمرکز دارد.
بیشتر بخوانید: کمک ۱،۳ میلیون دالری جاپان برای زنان در هلمند
به گفته رانجی، خونریزی در طول بارداری و یا بعد از زایمان، سپتیسمی (مسمومیت خونی)، اکلامپسی (تشنج در زنان باردار) و پری اکلامپسیا (تشنج در دوران زایمان) از جمله عواملی هستند که در مرگ مادران نقش مهمی بازی می‌کنند. او گفت این عوارض می‌توانند به مرگ مادران منجر شوند، اگر به آن‌ها رسیدگی نشود.
به گفته رانجی، کیفیت آموزش به داکتران و پرستارهایی که در بخش زایمان کار می‌کنند، در حال بهبود یافتن است و «به توجه به گفته‌های مراجعه کنندگان و برقراری ارتباط بهتر با آن‌ها بسیار بیشتر تاکید می شود.»
او افزود، در بخش سیاسی، داشتن بیمه صحی برای همگان حیاتی است، زیرا ۱۰ درصد از زنان امریکایی در سن باروری هنوز بیمه ندارند و در نتیجه احتمال این که آن ها برای مراقبت های طبی به داکتر مراجعه کنند و یا از آن بهره مند شوند، بسیار کمتر است.
او افزود که «مهم این است که زنان قبل از باردار شدن، مراقبت های صحی خوب دریافت کنند» تا اطمینان حاصل شود که وضعیت صحی شان خوب است. اما برای کسی بیمه صحی ندارد، بهره مند شدن از مراقبت‌های صحی کار آسانی نیست.
هندوستان: داستان یک موفقیت
بر بنیاد گزارش ملل متحد، جنوب آسیا یکی از معدود مناطق در جهان است که میزان مرگ و میر مادران در آن جا رو به کاهش است و هندوستان در این زمینه شاهد بزرگترین پیشرفت بوده است.
میزان مرگ و میر مادران در این کشور در طول سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ بیش از ۷۳ درصد کاهش یافته است.
در سال ۲۰۲۰ میزان مرگ و میر مادران در سراسر هندوستان به ۱۰۳ تن در هر یک هزار تولد زنده می‌رسید که از ایالات متحده امریکا هنوز بسیار بالاتر است. در حالی که این نرخ در امریکا از ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ سالانه ۲.۸۸ درصد افزایش یافته است، در هندوستان در همان دوره سالانه ۶.۶۴ درصد کاهش یافته است.
صفحه اینستاگرام دویچه وله دری
راجیب داسگوپتا، پروفیسور در دانشگاه جواهر لعل نهرو در دهلی جدید، گفت که هندوستان به تازگی چشیدن ثمرات آزادی اقتصادی و رشد آن در طول دو دهه گذشته را آغاز کرده است.
داسگوپتا گفت: «فقر مطلق در هندوستان در حال کاهش است و ما شاهد افزایش پایدار در عوامل کلیدی مانند تحصیلات و درآمد زنان و زیرساخت‌های در حال گسترش هستیم.»
بنا به گزارش سازمان ملل این عوامل اجتماعی در بهبود وضعیت صحی مادران و جلوگیری از مرگ و میر در طول بارداری و بعد از آن نقش قابل توجهی بازی می کنند.
بیشتر بخوانید: «در هر دو دقیقه یک زن در جریان زایمان یا بارداری جان می‌دهد»
مبارزه با شکاف موجود در ایالات مختلف هندوستان
اما کارشناسان می گویند که برای بهره مند شدن همه ایالات از این پیشرفت ها، سیاستمداران باید بسیار بیشتر از این تلاش کنند.
داسگوپتا گفت، برای کاهش مرگ و میر مادران و رساندن این نرخ به کمتر از ۷۰ درصد، به نابرابری در بین ایالات باید بیشتر توجه شود. تعدادی از ایالات هند به این هدف دست یافته اند.
میزان مرگ و میر مادران در ایالت کرالا به ۱۹ رسیده است. این پایین ترین میزان در هندوستان نیست، اما از نرخ کنونی در ایالات متحده امریکا پایین تر است.
ایالت آسام در پایین ترین جایگاه قرار دارد و میزان مرگ و میر مادران در آن جا ۱۹۵ است که ده برابر این نرخ در کرالا است.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما تماشا کنید!
اما حتی در آسام نیز وضعیت در حال بهبود یافتن است. مجله هندی «Down to Earth» در زمینه سیاست محیط زیست و توسعه در اواخر ۲۰۲۲ گزارش داد که نرخ مرگ و میر مادران در آسام بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ به ۲۳۷ رسیده است که نشان می دهد این نرخ کاهش یافته است و به بیشتر از ۴۰ مورد از هر ۱۰۰ هزار تولد زنده رسیده است.
به گفته داسگوپتا هندوستان در مسیر درستی قدم برمی دارد و در زیرساخت های طبی و افزایش پرسونل طبی در سراسر کشور سرمایه گذاری کرده است و حالا باید بر این پایه و اساس این مسیر را ادامه دهد.