مساجد هامبورگ؛ خانه صدها پناهجو

فضای کمرنگ و نور خیره مسجدی در مرکز هامبورگ با نام آن "النور" زمین تا آسمان تفاوت دارد. این مسجد در واقع یک پارکینگ زیرزمینی موتر بود که حالا به مسجد تبدیل شده است. مسجد با قالینچه های قهوه پوشیده شده و نور خورشید از دروازه اصلی بر روی آن تابیده است.

تا ماه می امسال، حدود 400، برخی اوقات حتا 600 پناهجو شب ها در این اتاق کوچک جمع شده اند. زین العابدین، مدیر این مسجد به دویچه وله گفت: «تصور کنید چه حالی می شود وقتی همه این افراد اینجا بخوابند».

شمار آوارگانی که به آلمان وارد شدند، سال گذشته به 1.1 میلیون تن رسید و مقامات آلمانی همچنان تلاش می کنند تا برای این افراد اقامتگاه مهیا کنند و زندگی شان را سر و سامان بدهند. با آن هم، شمار پناهجویان طی سال روان به طور چشمگیری کاهش یافته است و دلیل آن قراردادی بین ترکیه و اتحادیه اروپاست.

آلمان نیز به طور قابل توجهی سیاست خود در قبال پناهجویان را سفت و سخت کرده است. بر این اساس، افراد قبول ناشده با سرعت بیشتر اخراج می شوند و بسیاری از کشورهای خاورمیانه نیز به عنوان "کشورهای مبدا امن" طبقه بندی گردیده اند.

فشار بر مساجد

با این حال، موج ورود پناهجویان بر مساجد نیز فشار وارد کرده است. مساجد درهای خود را به روی آوارگان می گشایند. عابدین می گوید: «این مسئولیت ماست». اما با آن هم خاطر نشان می کند که این مسئله اجتماع کوچک ما را ورشکست کرده است.

عابدین می گوید که کمک مالی از سوی کلیساهای محلی و دیگر سازمان ها تا حدی از فشار کاسته است.

دیگر اجتماعات مسلمانان مانند این مسجد که می خواهند از کمک خیریه روی پای خود بایستند، نیز راهی را برای خود می یابند. ازلیم ناس، عضو "اتحادیه اجتماعات مسلمان در شمال آلمان" می گوید: از آنجایی که بسیاری از مسجدها به پناهجویان سرپناه و غذا تهیه می کنند، افراد رضاکار غالبا زیر فشار قرار می گیرند چرا که صدها آواره یکباره وارد شهر می شوند که بسیاری از آنها موقتی هستند و می خواهند به کشورهای اسکاندیناوی بروند. او می گوید: «هراس داشتم که برخی از پناهجویان جوان تر دلزده و ناامید نشوند». ناس می گوید: «روبرو شدن با داستان های جنگ و خشونت بسیار دشوار است». خانم ناس می گوید با این حال، وضعیت حالا کمی آرامتر شده است.

بسیار از مساجد هنوز هم با موج پناهجویان روبرویند. عابدین می گوید که مسجد او تا حالا میزبان 40 درصد پناهجویان بوده است که غالبا از کشورهای عراق و سوریه بوده اند. او حتا مجبور بوده است تا نماز جمعه را به دلیل جمعیت زیاد، دو بار برگزار کند.

دسترسی به تداوی روانی مشکل است

یکی از پناهجویان، عبدالفتاح یوسف 28 ساله است که مودبانه سخن می گوید. عبدالفتاح به دلیل جنگ با همسر و دو دخترش از دمشق گریخته است. او می گوید که در مسجد احساس می کند که گویا در خانه است. او به دویچه وله گفت: «خیلی خوب است که بدانی وقتی مشکلات داری، جایی برای رفتن است یا وقتی که به شدت در مواقع ضروری آدم پول نیاز دارد».

برخی دیگر از پناهجویان به مسجد مراجعه می کنند چون آنها با هراس ناشی از جنگ و خشونت درگیرند. عابدین می گوید هرچند که امامان مساجد می توانند به مشکلات روحی افراد کمک کنند اما برخی از پناهجویان به روانپزشک حرفه ای نیاز دارند.

خانم ناس در این مورد می گوید که غالبا دسترسی به روانپزشک دشوار است. او می گوید که یک سال وقت می گیرد تا پناهجویان بتوانند به داکتر روانپزشک مراجعه کنند. برخی از داکتران حتا بی رغبت هستند که کسانی را بپذیرند که زبان و فرهنگ شان متفاوت است.

هراس از افزایش احساسات ضد مسلمانان

با وجود این که مساجد تلاش می کنند تا سرپناهی برای آوارگان مهیا کنند، رهبرانی مانند عابدین می گویند که احساس بیچارگی و ناتوانی می کند وقتی مدام می شنود که باید علیه افراطگرایان که به نام اسلام دست به اعمال شنیع می زنند، موضع بگیرد. او می گوید: «از این که هر لحظه باید توجیه کنم خود را که یک جنایتکار که هیچ ارتباطی با اسلام ندارد، درمانده شده ام».

اظهارات عابدین در حالی بیان می شود که آلمان اخیرا دستخوش یک رشته حملات توسط پناهجویان بوده است. عابدین می گوید: «جنایتکاران از دین ما سوء استفاده می کنند».

کارشناسان می گویند که افراطی شدن خارج از مساجد و بیشتر از طریق انترنت و یا گروه های کوچک انجام می شود.

همزمان، احساسات ضد مسلمانان به بالاترین نقطه خود رسیده است. یک سوم از پاسخ دهندگان به پرسشنامه ها می گویند که آنها معتقدند اسلام قویا از تروریست های اسلامگرا حمایت می کند. این تحقیق از سوی دانشگاه بیلفیلد ماه گذشته منتشر شد. عابدین در این مورد می گوید: «مبارزه با اسلام هراسی کار واقعا دشواری است. به ویژه این که ما کارهای دیگری برای انجام داریم».