معذرت خواهی دوستم، "اقدام نیک، اما ناکافی"

افغانستان در سه دهه جنگ، شاهد نقض آشکار و گسترده حقوق بشر به شمول کشتار گروهی و جنایات جنگی بوده است. اما تاکنون هیچ شخصی در این کشور به دلیل جنایت جنگی و دست داشتن در این خشونت ها رسماً محکوم نشده است.

عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش ملی افغانستان، یکی از کسانی است که در دوران حکومت کمونیستی، جنگ های کابل و جنگ های خونینی که بین طالبان و ایتلاف شمال به وقوع پیوست، حضور داشت.

او که وارد رقابت های انتخاباتی شده است، روز دو شنبه (15 میزان/ 7 اکتوبر) رسماً در اعلامیه ای از آنهایی که در جنگ ها آسیب دیده اند، معذرت خواست. در اعلامیه آمده است: «وقت آن فرا رسیده است که همه ما از اثرات منفی ای که سیاست های ما در گذشته به مردم سراسر کشور رسانده است، از آنان معذرت بخواهیم».

دوستم که در انتخابات پیش رو به عنوان معاون اول اشرف غنی احمدزی ثبت نام کرده است، در این اعلامیه گفته است: «من می خواهم در این راستا پیشقدم باشم و بگویم که ما از همه آنانی که در هر دو طرف جنگ ها متحمل آسیب شده اند معذرت می خواهیم و سعی می کنیم تا انتخابات کنونی، سرآغاز صفحه جدیدی در سیاست کشور مان گردد که جنگ راه حل اختلاف ها نباشد؛ بلکه ما از راه همپذیری، اصلاحات و گفتگو به وفاق ملی نایل شویم».

این پوزش خواهی جنرال دوستم واکنش گسترده ای در رسانه های افغانستان داشت. هرچند بسیاری به این باورند که این اقدام دوستم شاید تلاش انتخاباتی باشد، اما برخی دیگر نفس این معذرت خواهی را ستوده اند. زیرا دوستم اولین کسی است که دست به این اقدام می زند.

حوریه مصدق، نماینده سازمان عفو بین الملل در افغانستان در گفتگو با دویچه وله گفت: «معذرت خواهی که جنرال دوستم به خاطر اعمال گذشته از قربانیان انجام داده یک قدم نیک است، اما معذرت خواهی به هیچ عنوان نمی تواند از سنگینی جرمی که در آن زمان صورت گرفته بکاهد و یا معذرت خواهی به هیچ عنوانی به معنای عفو و بخشش جنایت هایی که صورت گرفته نیست».

به باور این فعال حقوق بشر، این معذرت خواهی تنها می تواند درد و آلام قربانی ها را تا اندازه ای التیام ببخشد. خانم مصدق تاکید کرد که براساس نظرخواهی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان که در سال 2005 از قربانیان جنگ صورت گرفت، مردم افغانستان «به صراحت خواهان محاکمه مختلط [عاملان جنگ ها] هستند که در آن قضات داخلی و بین المللی حضور داشته باشند.»

به گفت خانم مصدق، باید به خواست مردم لبیک گفته شود، مجرمان به پنجه قانون سپرده شوند و عدالت تامین شود. او تاکید کرد که سازمان عفو بین الملل خواستار نشر گزارش «ترسیم منازعه» است که توسط کمیسیون مستقل حقوق بشر تهیه شده است. در گزارش ترسیم منازعه، جنایات سه دهه اخیر در افغانستان مستندسازی شده است.

«دیگران نیز معذرت بخواهند»

در همین حال، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان با استقبال از معذرت خواهی جنرال دوستم، می گوید افراد دیگری که در تخطی های حقوق بشری در سه دهه گذشته دست داشته اند نیز باید از قربانی ها معذرت بخواهند.

رفیع الله بیدار، سخنگوی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گفتگو با دویچه وله گفت: «منحیث آغاز کار ما تقدیر می کنیم، این کار به خصوص فرهنگ پاسخگویی را تقویت می کند. یک اعتراف است به ناملایمات گذشته و دیگران را نیز تشویق می کند تا به این کاروان بپیوندند.»

کمیسیون حقوق بشر نیز می گوید با آن که این معذرت خواهی به نحوی دردهای قربانیان را التیام می بخشد اما به هیچ وجه پاسخی به خواست کسانی که در جنگ ها متضرر شده اند نیست.

سخنگوی کمیسیون مستقل حقوق بشر در مورد نشر گزارش "ترسیم منازعه" گفت در شرایط کنونی در صورتی که حکومت افغانستان برنامه عمل برای صلح، مصالحه و عدالت را تطبیق کند، کار بزرگی است.

آقای بیدار گفت در صورت که برنامه عمل تطبیق شود، هم هدف گزارش "ترسیم منازعه" براورده می شود و هم اداره های دولتی از وجود ناقضان حقوق بشر پاک می گردند.