مواجهه امریکا و چین بر سر تایوان در حال شدت گرفتن است
۱۴۰۱ دی ۱۲, دوشنبه
تسای اینگ ون، رئیس جمهور تایوان در پایان سال ۲۰۲۲ در یک سخنرانی خطاب به مردم کشورش گفت: «ما فقط زمانی می‌توانیم جلو جنگ را بگیریم که برای یک جنگ آماده شویم.»
تسای گفت: «ما باید به خاطر تایوان توانایی دفاعی خود را تقویت کنیم». او اعلام کرد که سر از سال ۲۰۲۴ خدمت سربازی اجباری از چهار ماه به یک سال کامل تمدید می‌یابد. او گفت: «هیچ کس خواهان جنگ نیست. اما هم‌وطنان من! صلح بدون زحمت به دست نمی‌آید.»
تهدید از سوی چین
مجادله تایوان از زمان پایان جنگ داخلی چین در سال ۱۹۴۹ بدتر شد. در آن زمان ملی‌گرایان شکست خورده به این جزیره فرار کردند و کمونیست‌های پیروز در جنگ عزم خود را برای تصرف آن جزم کردند.حالا به نظر می‌آید که تهدید وقوع یک جنگ در مقایسه با هر زمان دیگری در دهه‌های گذشته حادتر شده است.
در ماه اگست سال ۲۰۲۲ چین بزرگترین تمرین‌های نظامی را در طول یک نسل گذشته انجام داد که از سوی بسیاری ناظران تمرینی برای محاصره و یا حتی حمله به تایوان قلمداد شد.
جوزف وو، وزیر خارجه تایوان گفت: «آن‌ها به آب‌های نزدیک تایوان موشک شلیک کردند. آن‌ها تمرین‌های نظامی گسترده در بحر و در هوا انجام دادند. آن‌ها حملات سایبری انجام دادند». او افزود: «همه این‌ها را در کنار هم بگذارید. این کاری است که آن‌ها می‌خواهند با تایوان انجام دهند، وقتی که بخواهند به این کشور حمله کنند.»
وو برای ساختن یک فلم مستند جدید با دویچه وله صحبت می‌کرد. در این فلم راجع به مجادله تایوان و پیچیدگی آن توضیح داده می‌شود و این که چگونه می‌شود از یک جنگ فاجعه بار جلوگیری کرد.
قصد چین: الحاق تایوان
چین مدت‌ها است که دیگر اهداف خود در مورد تایوان را پنهان نمی‌کند. ژو بو، دگروال سابق اردوی چین که حالا در دانشگاه چینهوا تدریس می‌کند، گفت: «ما در سرزمین اصلی چین بر این عقیده هستیم که تایوان بخشی از چین است و ما باید آن را مجدداً با خود متحد بسازیم.» او افزود: «تنها سوال این است که از چه طریقی، از راه صلح آمیز و یا با استفاده از زور.»
شی جین پینگ، رئیس جمهور چین طی یک سخنرانی در کانگرس حزب کمونیست که در ماه اکتوبر برگزار شد، گفت که «برای ایجاد چشم انداز وحدت صلح‌آمیز با بیشترین جدیت و زحمات تلاش می‌کند.»
اما به نظر می‌آید که «وحدت مجدد صلح‌آمیز» خواب و خیالی بیش نیست.
براساس بررسی‌ای که به تازگی توسط دانشگاه ملی چنگچی تایوان انجام شده است، فقط ۶.۴ درصد از مردم تایوان از ایده وحدت مجدد با چین به صورت فوری یا در آینده حمایت می‌کنند. بنا براین، اگر چین مصمم به تصرف تایوان باشد، به نظر می‌آید که استفاده از زور تنها گزینه باشد.
اوکرایین، مثالی وحشتناک و همزمان الهام‌بخش
حمله روسیه به اوکرایین به خوبی نشان داد که چنین تهدیدی می‌تواند به واقعیت تبدیل شود؛ یک قدرت بزرگ که به یک همسایه آسیب‌پذیر خود حمله نظامی می‌کند و ادعا دارد که این کشور حق موجودیت به عنوان یک سرزمین مستقل را ندارد. نقاط مشترک این دو مساله کاملاً واضح است و اوکرایین نیز درسی در زمینه دفاع از خود داده است.
از نظر جوزف وو، «جنگ اوکرایین برای مردم تایوان الهام‌بخش است.» او افزود: «ما می‌خواهیم به جامعه بین المللی نشان دهیم که می‌توانیم همان میزان شجاعت را در مبارزه برای کشورمان نشان دهیم.»
پیامی که جامعه بین‌المللی می‌فرستد، تعیین کننده است: تایوان نیز مانند اوکرایین تقریباً هیچ شانسی ندارد که بدون کمک از بیرون در برابر حمله احتمالی چین مقاومت کند. این کشور به خصوص به کمک ایالات متحده امریکا متکی است.
ایالات متحده امریکا در برابر چین
جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا لایحه بودجه دفاعی را امضا کرد که شامل ۱۰ میلیارد دالر کمک به تایوان است.
لحن بایدن در ماه‌های اخیر به صورت فزاینده‌ای صریح‌تر شده است. او می‌گوید، اگر چین حمله‌ای تحریک آمیز انجام دهد، ایالات متحده امریکا مداخله خواهد کرد. کوین راد، کارشناس امور چین و نخست وزیر پیشین آسترالیا از تغییر موضع امریکا به عنوان تغییر «دکترین سنتی امریکا از استراتژی ابهام به استراتژی صریح» یاد کرد.
این تغییر تدریجی سیاست کنونی امریکا در قبال چین بازتاب دهنده یک مساله نادر در سیاست‌های امریکا است، یعنی اجماع سیاستمداران دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه.
میشل فلورنوی، رئیس مرکز تحقیقاتی تاثیرگذار «CNAS» گفت: «یک اجماع قوی فراحزبی در مورد چین به عنوان تهدید اقتصادی، تکنولوژیکی، دیپلوماتیکی و نظامی وجود دارد.»
نتیجه این اجماع، تصویب یک سلسله تدابیر توسط اداره بایدن و کانگرس این کشور به هدف حمایت از تایوان در برابر چین است؛ از جمله می‌توان از سفر نانسی پلوسی به تایوان، جلوگیری از صادرات فن‌آوری‌های نیمه هادی به چین و تصویب کمک‌های نظامی به تایوان نام برد.
«تایوان در وسط گیر مانده است»
از نظر شلی ریگر، نویسنده مشهور امریکایی در مورد تایوان، در این سیاست خطراتی هم نهفته است. او گفت: «بسیاری از اقداماتی که تا به حال انجام شده است، به شمول دیدار پلوسی، واقعاً خطرات را برای تایوان افزایش می دهد، بدون این که منفعت خاصی برای آن داشته باشد.»
از این نقطه نظر، حمایت امریکا از تایوان حکم یک تیغ دولبه را دارد: هم برای بقای آن اساسی است و همزمان تایوان را به سوی یک منازعه بسیار بزرگتر سوق می‌دهد.
ریگر گفت: «ایالات متحده امریکا و چین در چرخه تهدید و مبارزه با تهدید قرار دارند و تایوان در این میانه گیر مانده است.»
در ماه نومبر سال ۲۰۲۲ بایدن برای نخستین بار پس از به عهده گیری منصب ریاست جمهوری با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین گفتگو کرد. آن‌ها در حاشیه نشست جی ۲۰ نیز که در بالی برگزار شد، با یکدیگر دیدار کردند و ظاهراً هدف شان برقراری ثبات در روابط بود.
رئیس جمهور امریکا به خبرنگاران گفت: «من به دنبال مناقشه نیستم، بلکه می‌خواهم این رقابت را مسئولانه مدیریت کنم.» انتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا قرار است در اوائل سال ۲۰۲۳ به عنوان بخشی از این پروسه از چین دیدار کند.
اما بزرگترین مشکل حل نشده تایوان است که چالشی است به مراتب بزرگتر از آن چه که تصور می‌شود.
راد در این باره گفت: «(هدف) با ثبات کردن روابط برای کوتاه مدت و میان مدت است، برای کاهش خطرات برنامه‌ریزی نشده، بحران‌های تصادفی، مناقشه و جنگ». او افزود: «این با مساله آمادگی چین برای سال های ۲۰۳۰ ارتباطی ندارد. چین قدرت نظامی، اقتصادی و تکنیکی لازم را دارد که نه به صورت تصادفی بلکه با برنامه ریزی قبلی دست به تصرف تایوان بزند.»
موضع تایوان چیست؟
جوزف وو گفت: «حکومت قصد حفظ وضعیت کنونی را دارد. این که تایوان یک دموکراسی است و وضعیت کنونی این است که مردم تایوان در مورد آینده این کشور حق تصمیم گیری و اظهار نظر دارند.»
این در حالی است که پکینگ با ادامه وضعیت کنونی مخالف است. بو گفت که در آن صورت «وضعیت کنونی یعنی جدایی برای همیشه ادامه خواهد یافت.»
به گفته میشل فلورنوی، جدول زمانی برای هرگونه اقدام نظامی بالقوه می‌تواند از هر زمان دیگری کوتاه‌تر باشد: «ما باید آماده باشیم که جلو چین را در طی پنج سال آینده بگیریم و نباید به فکر ۱۰ یا ۱۵ سال بعد باشیم.»
آیا می‌شود تنش ها را کاهش داد؟
از نظر فلورنوی، اولویت سیاست ایالات متحده امریکا «سیاست تحذیری» است: «من فکر می‌کنم پکینگ باید متوجه شود که اگر برای تصرف تایوان روانه جنگ شود، می‌بازد.»
به گفته کوین راد، خطرات درگیری بر سر تایوان می‌تواند از جنگ روسیه در اوکرایین هم گسترده‌تر باشد. او در مورد تبعات چنین جنگ احتمالی گفت: «یک جنگ عمومی با شرکت دست کم سه یا چهار کشور به شمول سه اقتصاد بزرگ جهانی، یعنی ایالات متحده امریکا، چین و جاپان. دوم مرگ ده‌ها یا صدها هزار شهروند ملکی تایوان. سوم جنگجویان نامشخص امریکایی و چینی. و در نهایت همه پاشی اقتصاد جهانی.»
در حالی که چین با پیامدهای لغو محدودیت‌های کرونایی دست و پنجه نرم می‌کند، به نظر می‌آید که سال ۲۰۲۳ از هر زمان دیگری نامطمئن‌تر باشد. جهانی که به خاطر جنگ به لرزه درآمده است، شاید مجبور شود که برای یک جنگ دیگر آمادگی بگیرد.