نشست کمپ دوید در سایه نارضایتی عربستان از واشنگتن

مایکل دوران از بنیاد هودسن در واشنگتن بارک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده امریکا را «ماکیاولی در منطقه مورد منازعه طرف ها» خوانده است. او نه یک دشمن معتبر است و نه یک دوست قابل اعتماد. این کارشناس سیاست خارجی به دویچه وله گفت « هیچ کس واقعاً به وی اعتماد ندارد و هیچ کس به آنچه او می گوید بسیار اعتنا نمی کند».

طبق اظهار دوران، همین اکنون چنین قضاوتی را به ویژه عربستان سعودی نشان می دهد. اوباما تصمیم گرفته است با عربستان سعودی که تاکنون نزدیکترین دوستش می باشد به عین ترتیبی رفتار کند که با دشمن قدیمی اش ایران. با این شیوه بارک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده امریکا می خواهد همچون یک میانجی در شرق نزدیک و شرق میانه موضعگیری کند. او با این کارش، عربستان سعودی و سایر کشورهای خلیج را «نهایت خشمگین» ساخته است.

کنفرانس سران که از جانب اوباما در کمپ دیوید دعوت شده است، فرصت مناسبی است برای رهبران کشورهای عربی که به حکومت اوباما قاطعیت شان را نشان بدهند. نه تنها سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی، بلکه رهبران دولت های عمان، بحرین و امارات متحد عربی نیز در این نشست شرکت نمی کنند. آن ها همه صرف معاونان شان را اعزام کرده اند.

بروس ریدل از موسسه تحقیقاتی بروکینگز شرکت نکردن پادشاه عربستان سعودی را همچون «علامت بی اعتمادی» نسبت به قابل اعتماد بودن اوباما تفسیر کرده است. برعکس بنیامین نتانیاهو، پادشاه عربستان سعودی از انتقاد علنی خودداری نموده و به عوض آن با عدم شرکت پیام بی اعتمادی اش را ارسال کرده است، تا رئیس جمهور ایالات متحد امریکا را «سرافگنده» سازد، ولو آن که شهزداده محمد بن نایف که اکنون مرد قوی در ریاض است، هیئت اعزامی او را ریاست کند.

توافق هسته یی موضوع اصلی مذاکرات

روزنامه "نیویارک تایمز" دلیل انصراف پادشاه عربستان سعودی از شرکت در این مذاکرات سران را قبل از همه در «نارضایتی دوامدار» نسبت به سیاست هسته یی ایران می بیند. به گزارش روزنامه واشنگتن پست، جان مک کین سناتور جمهوریخواه که یکی از منتقدان شدید اوباما است، پیش بینی کرده است که «برای اوباما مشکل است متحدان عربی اش را متقاعد سازد که این موافقتنامه هسته یی با ایران خسارتی به آن ها وارد نمی کند».

اختلاف فزاینده در مورد ایران، سایر موضوعات این مذاکرات سران را به عقب می زند که از جمله مبارزه علیه گروه خودخوانده "دولت اسلامی" یا داعش، جنگ سوریه و جنگ یمن می باشند.

مایکل دوران بر مبنای راهیافت جدید سیاست خارجی ایالات متحده امریکا می گوید که اوباما در آینده می خواهد کسی باشد که در منازعاتی مانند یمن و سوریه «همه را فراخواند و بگوید: ما بالغ هستیم، بیایید یک راه مصالحه بیابیم». اوباما قبل از همه به این نکته ارزش قایل است که ایران را داشته باشد. او معتقد است که «این کشور نسبت به سه دهه گذشته سازنده تر رفتار می کند». قبل از همه، این هدف اوباما ناظر بر آن است که توافق اتومی مذاکره شده با ایران به زودی نهایی گردد، زیرا این امر هسته میراث سیاست خارجی او را تشکیل می دهد.

واشنگتن ضعیف عمل می کند

عربستان سعودی و سایر کشورهای خلیج به این طرز برداشت با بی اعتمادی فزاینده ای می نگرند. همانقدری که ایران به مثابه قدرت رهبری کننده مسلمانان شیعه ابراز وجود می کند، عربستان سعودی بالمقابل خود را قدرت محافظ همه دولت های سنی مسلمان می داند. عراق، سوریه و اخیراً اردن عرصه هایی اند که در آن هردو کشور مبارزه شان را برای حاکمیت منطقه یی به نمایش می گذارند. به طور خاص در یک موافقتنامه هسته یی احتمالی با ایران، عربستان سعودی و متحدانش خطر بالقوه می بینند و سیاست ایران را مهاجم و توسعه جویانه می شمارند و ترس از تقویت ایران دارند. بروس ریدل می گوید که در گام نخست عربستان سعودی نگران سانتریفیوژها نیست، بلکه نگران «براندازی و تهدید» از ناحیه ایران است.

در عین زمان عربسنان سعودی و کشورهای خلیج توافقات هسته یی را به مثابه علامتی برای خارج شدن ایالات متحده امریکا از منطقه و کاهش نفوذ واشنگتن می نگرند. بروس ریدل می گوید دلیل دیگری وجود ندارد که اردوی عربستان سعودی بدون مشورت قبلی با ایالات متحده امریکا به یمن مداخله کرده است.

نبود ضمانت های جامع امنیتی

با توجه به این پس منظر، یوسف العتیبه سفیر امارات متحده عربی در واشنگتن قبلاً در حاشیه این مذاکرات سران خواهان ضمانت های جامع امنیتی از ایالات متحد امریکا شد. واشنگتن پست از قول سفیر نامبرده نقل کرده است: «در گذشته ما یک "توافق جنتلمن" (توافق مبتنی براعتماد متقابل) با ایالات متحد امریکا در مورد امنیت داشتیم، امروز ما (یک توافق) مکتوب و (توافق) نهادینه شده ضرورت داریم». این روزنامه از قول اعضای حکومت سعودی گزارش داده است که آن ها برای کشور شان خواهان یک همکاری نظامی، شبیه همکاری نظامی اسرائیل و امریکا می خواهند. هسته مرکزی چنین توافقی یک سیستم مشترک ضد راکتی می باشد.

بن رودس، مشاور امنیتی بارک اوباما، در یک کنفرانس تیلفونی با خبرنگاران در واشنگتن، امیدواری به یک توافقنامه امنیتی با عربستان را مانند آنچه امریکا با جاپان و اسرائیل دارد، کاهش داد. رودس گفته است که به عوض آن، می توان انتظار «نوعی اعلامیه» را داشت. تیم امنیتی اوباما همواره به این نکته اشارت می کنند که ایالات متحده امریکا همین حالا با یک نیروی نظامی 35 هزار نفری در منطقه متعهد است. با اینهم به نظر می رسد که رئیس جمهور آماده باشد باز هم اسلحه بیشتری به منطقه بفرستد و اساساً از یک سیستم دفاع راکتی حمایت کند.

ناظران در واشنگتن به این نظر نیستند که اوباما به این ترتیب ملاحظات عمیق عربستان سعودی را تسکین ببخشد. برعکس مایکل هودسن چنین برداشت دارد که اوباما می خواهد به یک هدف «ناگفته» دیگر برسد. یعنی رئیس جمهور با این نشست سران می خواهد به منتقدان داخلی سیاست هایش نشان بدهد که او دستش را به سوی متحدان عربش دراز می کند و با آن ها همکاری می کند. از نظر دوران، «در این صورت، هدف اوباما این است که در کانگرس آرای ضروری را ببرد و به این ترتیب کانگرس نمی تواند مانع توافق با ایران گردد».

در عین زمان، دوران روی این نکته حساب می کند که در کانگرس که جمهوریخواهان اکثریت دارند، بیشتر نمایندگان مخالف توافق هسته یی احتمالی با ایران می باشند. با اینهم، چنانکه اکنون به نظر می رسد، جمهوریخواهان نمی توانند دو سوم اکثریت ضروری را برای لغو ویتوی اوباما به دست بیاورند. مایکل دوران خود مطئن است که «اوباما شانس خوبی برای رسیدن به هدف خود دارد».