هشدار از فرار مهاجران افغان در پاکستان به سمت اروپا

اینریکا راتواته، نماینده کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (یو ان اچ سی آر) در اسلام آباد در گفتگویی با دویچه وله در مورد وضعیت آوارگان افغان در پاکستان و تاثیر ممکن آن بر بحران پناهجویان در اروپا سخن می گوید.

دویچه وله: آیا شما نگران هستید که کمبود پول برنامه های کمکی "یو ان اچ سی آر" برای مهاجران افغان در پاکستان را متاثر سازد؟

راتواته: این در واقع یک مساله حل نشده برای کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان است. ما در بسیاری از نقاط جهان با بحران بشری روبرو هستیم که در آن ها حمایت و مداخله بشردوستانه ضروری است.
از یک طرف ما با بحران های جاری در سوریه، عراق و یمن مواجه هستیم که منجر به بحران پناهندگان در اروپا گردیده است. همزمان ما باید به وضعت مهاجران تحت حفاظت در آسیا و افریقا رسیدگی کنیم. مدیریت منابع محدود برای ما یک چالش بزرگ است. زیرا از یک طرف باید به دنبال پیدا کردن راه حلی برای وضعیت عمومی مهاجران باشیم و از سوی دیگر باید تلاش برای حفاظت از پناهندگان صورت گیرد.

ما نگران هستیم که بحران های متداول منجر به افزایش تقاضای پول از کمک دهندگان شود. ما ترس داریم که در برابر وضعیت عمومی پناهجویان، وضعیت پناهندگان افغان در اولویت قرار نگرفته و ما کمک های را که فعلاً الزامی است دریافت نکنیم.

دویچه وله: آیا خرابی وضعیت پناهندگان افغان در پاکستان می تواند منجر به فرار دست جمعی آنها به اروپا گردد؟

راتواته: بلی، درست نگرانی ما از همین ناحیه است. اگر ما برای برنامه های کلیدی در بخش آموزش برای جوانان مهاجر افغان در اختیار نداشته باشیم، این جوانان در جستجوی بدیلی به دیگر جاها آغاز خواهند کرد. نهایت مهم است که جوان افغان در پاکستان زمینه آموزش های حرفه ای و تحصیلی لازم را به دست بیاورند، تا باشد که روزی دوباره به افغانستان برگردند. هنوز نمی توان از فرار جمعی افغان ها از پاکستان به طرف اروپا سخن گفت، اما این خطر وجود دارد و می توان در آینده چنین چیزی را تصور کرد.

دویچه وله: آیا کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان این نگرانی اش را با حکومت پاکستان در میان گذاشته است؟

راتواته: کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در بالاترین سطح این معضل را با جامعه بین المللی مطرح کرده است. در اوایل این ماه ما برنامه ای را راه اندازی کردیم که در آن وزرای کشور های پاکستان، افغانستان و ایران شرکت داشتند. آنها از جامعه جهانی خواستار کمک به پناهندگان افغان گردیدند.

دویچه وله: آیا شما از تلاش های حکومت پاکستان در قبال ماندن پناهندگان در این کشور و مانع شدن سفر غیرقانونی شان به اروپا، راضی هستید؟

راتواته: ادارات ملی اطلاعات و ثبت پاکستان اسناد ثبت نام مربوط پناهندگان افغان را از سال 2007 به بعد فراهم کرده است. در حال حاضر، 1،6 میلیون مهاجر را این اداره ثبت کرده است. این اسناد به نام اثبات راجستر یاد می شوند. این برنامه بار آخر برای مدت دو سال یعنی تا پایان سال 2015 تمدید گردید. فعلاً از جانب حکومت پاکستان درخواست تمدید این برنامه ثبت نام پناهندگان برای دو سال دیگر صورت گرفته است. اما هنوز باید کابینه فدرال در مورد این درخواستی تصمیم بگیرد.
با وجود نگرانی های امنیتی و چالش های ناشی از آماده ساختن اقامتگاه برای این رقم بزرگ مهاجران، این درخواست حکومت پاکستان مثبت ارزیابی می گردد. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان این اقدام پاکستان را به ویژه با در نظر داشت وضعیت فعلی افغانستان استقبال کرده است.

دویچه وله: دلیل اساسی چه است که این مهاجران نمی خواهند به افغانستان بر گردند؟

راتواته: ما با مهاجران افغان در کشورهای میزبان مصاحبه هایی را انجام دادیم و اطلاعات ما را از طریق حضور مان در افغانستان جمع آوری و بررسی کردیم. مردم شدیداً نیاز به امرار معیشت دارند. این یکی از بزرگترین چالش ها است. وضعیت امنیتی چالش دیگری است. این هم یک عامل بازدارنده برای بازگشت به افغانستان است.

در دهه گذشته، بیش از 3،5 میلیون افغان داوطلبانه و با کمک برنامه های کمیساریای عالی پناهندگان به کشور شان بازگشته اند. در مجموع 5،8 میلیون مهاجر از سراسر جهان به افغانستان بازگشت کرده اند. امسال 50 هزار به طور داوطلبانه از پاکستان بازگشته اند.

از سوی دیگر، چالش ها زیادی سر راه حکومت افغانستان نیز قرار دارد و هم ظرفیت پذیرفتن مهاجران برای افغانستان محدود است. بدین دلیل است که یک استراتژی در همکاری با حکومت افغانستان و پاکستان ایجاد گردیده است. "استراتژی راه حل برای مهاجران افغان" به سه نکته تمرکز دارد. بر اساس این استراتژی نه تنها مهاجرانی که داوطلبانه به افغانستان بر می گردند باید حمایت به دست بیاورند، بلکه در ادغام مجدد پایدار پس از بازگشت آنها نیز باید حمایت های لازم صورت بگیرد.

در ماه اکتوبر 2015 نیز برای تطبیق این استراتژی فراخوانی برای جمع آوری کمک ها برای بسته تحت نام به اصطلاح "عودت و استقرار مجدد" بیرون داده شد.

دویچه وله: مهاجران افغان از بیشتر از 30 سال به این طرف در پاکستان به سر می برند. راه های حل طویل المدت برای این معضله چه خواهد بود؟

راتواته: در درازمدت، راه حل این است که در روستاها و شهرهای کوچک افغانستان، شرایط برای عودت مهاجران فراهم گردد و عودت کنندگان در بازسازی شهرها سهم داده شوند. برای این کار نیاز به دسترسی به خدمات اساسی، بهبود وضعیت امنیتی و ایجاد زمینه های امرار معیشت در افغانستان می رود.
به نظر من، تعهد استوار جامعه بین المللی، با وجود تمام چالش های دشوار، برای پیدا کردن راه حل ها برای وضعیت مهاجران افغان باید وجود داشته باشد و هم می تواند یک فرصت استثنایی باشد.

در افغانستان یک حکومت وحدت ملی وجود دارد که برای ایجاد تسهیلات بازگشت مهاجرین افغان تلاش هایش را انجام می دهد. رئيس جمهور اشرف غنی که ریاست یک کمیسیون مهاجرت را نیز به دوش دارد، این مسأله را در اولویت قرار داده است. علاوه بر این، حکومت افغانستان برنامه ای را برای بازگشت مهاجران افغان طراحی کرده است.

مصاحبه کننده: عاصم سلیم