وضعیت نامطمین امنیتی پس از سال 2014
۱۳۹۳ فروردین ۴, دوشنبه
سال 2014 برای افغانستان سرنوشت ساز است: پس از تقریبا 12 سال، مأموریت نظامی نیروهای بین المللی در افغانستان چند ماه بعد پایان می یابد. ایالات متحده از این هراس دارد که وضعیت امنیتی افغانستان پس از خروج نیروهای بین المللی به وخامت بگراید. به این دلیل واشنگتن تمام تلاش اش را می کند که با حکومت افغانستان یک توافقنامه دوطرفه امنیتی را به امضاء برساند. در این صورت تا 10 هزار سرباز از ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو پیمان ناتو می توانند در افغانستان باقی بمانند.
لویه جرگه، با اشتراک 2500 تن از رؤسای قبایل و ریش سفیدان، با محتوای این موافقتنامه امنیتی موافقت کرده است. اما حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان از امضای این توافقنامه تا به حال امتناع کرده است. به نظر می آید که کرزی می خواهد تصمیم گیری در این مورد را به جانشین اش واگذار کند. اما معلوم نیست که رییس جمهور بعدی افغانستان در مورد ادامه حضور نیروهای خارجی چه تصمیمی بگیرد.
تهدید از سوی ایالات متحده
البته واشنگتن ازعملکرد انعطاف ناپذیر کرزی عصبانی است. بارک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده تهدید کرده است که در صورت اجرایی نشدن این توافقنامه امنیتی، نیروهای نظامی خود را تا پایان سال 2014 کاملا از افغانستان خارج می کند. اگر ایالات متحده کمک های مالی اش به این کشور را قطع کند، پیامدها برای افغانستان جدی تر خواهد بود. طبق ارزیابی ها سالانه تقریبا 4 میلیارد دالر هزینه نیروهای امنیتی افغانستان می شود که بخش زیادی از این پول را واشنگتن تمویل می کند.
ناتو نیز برای وادارکردن کرزی به امضای این توافقنامه فشار وارد می کند. اندرس فو راسموسن، دبیرکل ناتو اعلام کرد که در صورت اجرایی نشدن این معاهده، تمام نیروهای این ایتلاف دفاعی تا پایان دسمبر افغانستان را ترک می کنند.
تردید در مورد توانایی های پولیس افغانستان
گرچه افغانستان در زمینه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پیشرفت های کرده است، اما رییس جمهور کرزی هنگام ترک مسند ریاست جمهوری، کشوری را با وضعیت امنیتی متشنج بر جای می گذارد. طبق اطلاعات سازمان ملل شمار تلفات افراد ملکی در سال 2013 در مقایسه با سال پیش از آن، 14 درصد افزایش داشته است. گرچه نیروهای امنیتی افغان در مجموع در مبارزه با طالبان پیشرفت هایی داشته اند، اما کارشناسان در مورد اینکه پولیس و اردوی ملی به تنهایی بتوانند امنیت کشور را تامین کنند، تردید دارند.
اردوی ملی افغانستان هنوز هم با معضل های متعددی مانند استفاده از مواد مخدر، بی سوادی و فرار از خدمت سربازی مواجه است که جزو مشکلات روزمره می باشد. مایکل کوگلمن، کارشناس آسیای جنوبی می گوید «نیروهای پولیس افغانستان باید توانایی کنترول اوضاع در این کشور را داشته باشند که یکی از حساس ترین مناطق در جهان است». کوگلمن که در مرکز بین المللی وودرو ویلسون برای فرهیختگان در واشنگتن کار می کند، در ادامه گفت: «اگر به همه این جوانب توجه کنیم، وقوع یک فاجعه قابل پیش بینی است. حتی اگر هم امریکایی ها و شرکایش سعی کنند اوضاع را ایده آل جلوه دهند.»
طالبان و القاعده
بزرگترین تهدید برای امنیت افغانستان از سوی طالبان است. کوگلمن، کارشناس آسیای جنوبی می گوید که در صورت کاهش و یا خروج کامل نیروهای بین المللی از افغانستان، ممکن است طالبان جهت اعمال نفوذ سیاسی بر حکومت افغانستان فشار وارد کنند. اما به گفته او احتمال این که طالبان با کمک گروه های متحد سعی بر براندازی حکومت افغانستان بکنند، بیشتر است.
یک تهدید امنیتی دیگر برای افغانستان القاعده است. گرچه این شبکه تروریستی در افغانستان تضعیف شده است، اما همچنان فعال می باشد و در پاکستان فعالیت های تروریستی گسترده ای دارد. کوگلمن می گوید: «اگر وضعیت امنیتی افغانستان همچنان وخیم تر شود و طالبان افغان بتوانند دوباره قدرت را در دست بگیرند، خطر این که القاعده دوباره برپا خیزد، افزایش می یابد.»
کریستیان برگ هارپ ویکن، مدیر بنیاد تحقیقات صلح اسلو موسوم به «پریو» می گوید که عملکرد سازش ناپذیر نیروهای بین المللی به ایجاد نسل جدیدی از جنگجویان افراطی منجر شده است. به گفته او این گروه طالبان موفق شده اند خود را تا سطوح میانی رهبری برسانند.
انتخابات سرنوشت ساز
به گفته کوگلمن، کارشناس آسیای جنوبی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در مورد خط مشی طالبان در آینده تعیین کننده هستند. او می گوید، مردم افغانستان حکومت جدید را تنها زمانی گزینه بهتر در قبال طالبان می دانند که انتخابات ریاست جمهوری در چارچوب قانون، آزاد و عادلانه انجام شود. افزون بر این به گفته کوگلمن، حکومت آینده باید افغان ها را قناعت دهد که بهتر از حکومت قبلی کارها را پیش می برد و با فساد مبارزه می کند: «اگر اکثریت افغان ها چنین دیدگاهی نسبت به حکومت شان داشته باشند، جلب و جذب اعضای جدید برای شورشگران دشوارتر خواهد بود و آن ها به این ترتیب تضعیف خواهند شد.»
اما به نظر کارشناسان اگر انتخابات بی نتیجه یا ناکام بماند، ممکن است که در این صورت شمار بیشتری از جنگجویان به طالبان بپیوندند. افزون براین اگر جامعه بین المللی نیز روی از افغانستان برگرداند، این خطر وجود دارد که دستاوردهای 12 سال گذشته از بین بروند.