پاکستان به کجا خواهد رفت؟

انتخابات پاکستان از این لحاظ حایز اهمیت است که برای نخستین بار قدرت در این کشور از یک حکومت ملکی به حکومت دیگر به طور مسالمت آمیز منتقل می شود. قدرت در پاکستان از هنگام تاسیس در سال 1947 بیش از سه دهه در دست نظامیان بوده است.

سنگلاخ سیاسی

این آغاز یک سفر دشوار برای پاکستان است. برخلاف انتظارات مختلف، نتایج انتخابات پاکستان چندان پراگنده نشد. "حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف" تاکنون بیشترین آرا را برای تشکیل یک حکومت به دست آورده است. این حزب توانست بیشترین رای را در جنجالی ترین ایالت پاکستان، یعنی در پنجاب به دست آورد.

انتظار این که ریزش آرای "حزب مردم پاکستان" به نفع حزب "تحریک انصاف" خواهد بود، درست نبود؛ بلکه این نکته را ثابت کرد که سیاست سنتی که در دست فئودال هاست، هنوز در پنجاب جای خود را دارد. اما در کل،مجموع آرا گویا در سه ایالت کوچکتر تقسیم شده اند و آرای احزاب گویا بر اساس ایالت بین آنان تقسیم شده است. در پنجاب "حزب مسلم لیگ" و در سند "حزب مردم پاکستان" به رهبری آصف علی زرداری پیشتاز بوده اند.

اما شگفتی دیگر انتخابات پاکستان این است که "تحریک انصاف پاکستان" توانست "حزب ملی عوامی" که گرایش سکولار دارد، و "حزب مردم پاکستان" را در ایالات خیبر پشتونخواه شکست دهد.

حزب مسلم لیگ نواز شریف در ایالات بلوچستان، احتمالا باید با ملی گرایان بلوچ ائتلاف تشکیل دهد. هرچند بسیار زود است درباره بلوچستان پیشبینی صورت بگیرد، اما این می تواند یک راهکار سیاسی در ایالت بلوچستان که جنبش جدایی در آن فعال است، باشد.

جایی برای خوشی نیست

هرچند هر برنده انتخابات در حال حاضر پیروزی اش را جشن می گیرد، اما این خوشی دیر نخواهد پایید.

نواز شریف مجبور است به زودی وارد جبهه ملی و بین المللی شود. او به عنوان یک سیاستمدار عملگرا در غرب شناخته می شود و آمادگی او برای کار با حکومت ایالات متحده باید جای خوشی باشد؛ ولی گفتن ساده تر از عمل است!

در ضمن تاکتیک او که یک گرایش نرم در قبال سازمان های جنگجو دیده می شود، بخشی از عوامل پیروزی او است. او نمی تواند بدون از دست دادن حامیان دست راستی اش در ایالت پنجاب کنار بیاید. به هرحال، تمرکز او بر سیاست ایالت پنجاب نمی تواند از او یک سیاستمدار خوب در سطح ملی یا بین المللی بسازد.

در سوی دیگر، او باید به سرعت به تعهدش در مورد پایان دادن به بحران انرژی کشورش عمل کند. کارزار انتخاباتی او بیشتر بر مسائل محلی متمرکز بود و او قول داد که سرنوشت پاکستان را یک شبه تغییر خواهد داد. حالا که انتخابات به پایان رسیده، مردم می خواهند تغییرات را ببینند.

تجارت و بازار

در زمینه تجارت و بازار، شریف در واقع گزینه خوبی است. علاقه او به تجارت با هند می تواند برای کاهش تنش بین دو کشور کمک کند. در سوی دیگر، این امر می تواند بر سیاست هر دو کشور در قبال افغانستان تاثیر بگذارد و انتظار می رود که سیاست هر دو کشور نرم تر گردد.

در حین زمان، تغییرات بزرگی احتمالا در سیاست انرژی پاکستان با ایران به چشم خواهد خورد. آصف علی زرداری در مورد پروژه انتقال گاز با ایران همکاری کرد که این مسئله با مخالفت ایالات متحده روبرو شد. اما حالا، جالب است که بدانیم مشرف سنی مذهب که تحت حمایت عربستان سعودی است، چه رویه ای را با ایران پیش می گیرد.

گفتگو با طالبان

پیروزی عمران خان در ایالت خیبرپشتونخواه تمام رقابت ها در این ایالت را نابود کرد. غلام احمد بیلور، سیاستمدار کهنه کار از حزب "ANP" با شکیبایی به شکست اعتراف کرد و گفت: "مردم با حضور ما خوش نبودند. ما نتوانستیم خدمات خوبی ارائه دهیم و رای دهندگان تصمیم به تغییر گرفتند. تغییر صورت گرفته و من آرزوی موفقیت دارم".

پشتون های پاکستان برای تغییر و صلح رای داده اند. خان گفته است که صلح بر گفتگو با طالبان، بر اساس یک سیاست خارجی مستقل استوار خواهد بود، نه به خواست ایالات متحده. "تحریک انصاف" به راحتی می تواند با گروه "جماعت" ائتلاف کند و در منطقه استراتژیک هم مرز با افغانستان حکومت محلی تشکیل دهد.

شکست تفکر لیبرال

آخرین پرسش اما در مورد اقلیت ها و حقوق بشر در پاکستان است. با شکست "حزب مردم پاکستان" پاکستان حالا یک رهبری عمدتا وهابی دارد که با تمام قدرت، از رسیدن به تفاهم با طالبان حمایت می کند. درمورد اقلیت شیعه پاکستان که در زمان حکومت قبلی مورد حملات خونین قرار گرفتند، حالا ترس آن می رود که چنانچه حکومت در اسلام آباد، و ایالت ها تدابیر ضروری اتخاذ نکنند، با روی کار آمدن حکومت جدید حملات بیشتری علیه آنان صورت بگیرد.

پاکستان همواره در نقطه عطف قرار دارد. جهان به این کشور با "بیم و امید" می نگرد؛ البته بیم بیشتر و امید کمتر. حالا زمان خوبی است که حکومت جدید به جهان اطمینان بدهد که جایی برای ترس نیست. هنوز جای امید وجود دارد که بازیگران جدید سیاست پاکستان بگویند برای ساختن پاکستان امن و جهان امن، جدی هستند.