تنش کشمیر؛ پاکستان چه گزینه‌هایی در برابر هندوستان دارد؟
۱۳۹۸ مرداد ۱۶, چهارشنبه
یک روز پس از آن که هندوستان اعلام کرد وضعیت خودمختاری جامو و کشمیر را لغو می کند، عمران خان، نخست وزیر پاکستان به دهلی جدید راجع به پیامدهای خطرناک این اقدام هشدار داد.
خان که در جلسه اضطراری پارلمان سخنرانی می کرد، گفت که حکومت پاکستان برای فشار بر هندوستان اقدامات دیپلوماتیک و نظامی را در نظر می گیرد.
نخست وزیر پاکستان در ادامه این سخنرانی خود حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) را که بر هندوستان حکومت می کند، متهم به پیشبرد یک «ایدیولوجی نژادپرستانه» کرد. خان وعده داد که از این تصمیم هندوستان به شورای امنیت سازمان ملل شکایت می کند و از جامعه جهانی نیز خواست که واکنش نشان دهد.
نخست وزیر پاکستان گفت، با این اقدام حکومت هندوستان ناآرامی ها در منطقه هیمالیا تشدید خواهد شد. او با اشاره به آخرین حمله بزرگ انتحاری در کشمیر تحت کنترول هند، پیش بینی کرد: «میزان حملات انتحاری افزایش خواهد یافت و بعد آن ها ما را به خاطر این واکنش مقصر خواهند دانست». در ماه فبروری سال روان دست کم ۴۰ تن از نیروهای هندوستان طی یک حمله انتحاری کشته شدند.
گزینه های محدود پاکستان؟
مدت کوتاهی پیش از سخنرانی نخست وزیر پاکستان، جنرال قمر باجوه، لوی درستیز پاکستان پس از دیدار فرماندهان ارشد نظامی اعلام کرد: «اردوی پاکستان با قاطعیت از کشمیری ها در این مبارزه شان حمایت می کند و تا پایان راه در کنارشان خواهد ایستاد. ما آماده هستیم و برای انجام وظیفه مان از هیچ تلاشی دریغ نخواهیم کرد».
پیش از این نیز، وزیر خارجه پاکستان گفته بود که تصمیم هندوستان را «به شدت محکوم می کند» و «از همه گزینه های ممکن برای برای برخورد با این اقدام غیرقانونی استفاده خواهد کرد». شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان این موضوع را در سازمان همکاری های اسلامی مطرح کرده تا حمایت اعضای آن را از موقف اسلام آباد جلب کند.
افزون بر این، خان نخست وزیر پاکستان با رهبران کشورهایی مانند مالیزیا و ترکیه نیز برای جلب حمایت شان گفتگو کرده است.
اما به گفته ناظران، فراتر از سخنوری و انتقاد، گزینه های پاکستان دراین زمینه محدود است. به نظر می آید که هندوستان با تکیه بر وسعت و نفوذش در این زمینه اطمینان خاطر دارد که قدرت های بزرگ جهانی در این مجادله درازمدت کشمیر دخالت نخواهند کرد.
تلاش های پیشین اسلام آباد برای جلب توجه جهانیان در برابر هندوستان در اغلب موارد ناکام مانده است.
تحلیل گران در پاکستان می گویند اسلام آباد ظاهرا امید به حمایت چین دارد. روز سه شنبه هوا چون یینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین «نگرانی جدی» کشورش را خاطر وضعیت فعلی منطقه اعلام کرد.
او خواهان این شد که هر دو طرف عاقلانه و با حفظ خویشتنداری واکنش نشان دهند و به خصوص از هرگونه اقدام یک جانبه که باعث تغییر وضعیت فعلی می شود، خودداری کنند. اما ناظران فکر نمی کنند که این اظهارات دیپلوماتیک اقدامات عملی را در پی داشته باشد.
گزینه های نظامی؟
برخی از ناظران از این نگرانند که عدم واکنش بین المللی به این تصمیم هندوستان باعث تقویت جنگ طلبان در پاکستان شود که طرفدار حمایت از گروه های جهادی و ضد هندوستان هستند.
اردوی پاکستان مدت زیادی متهم به حمایت از جنگجویان در افغانستان و کشمیر بوده است. شاید استفاده از چنین گروه هایی علیه هندوستان وسوسه کننده باشد، اما به نظر می آید که اسلام آباد در حال حاضر با فشارهای شدید بین المللی برای ترک حمایت از گروه های تروریستی و جلوگیری از فعالیت های آن ها در خاک کشورش روبرو است.
پاکستان امروز با چالش های شدید امنیتی و اقتصادی روبرو است. سال گذشته، گروه ویژه اقدام مالی که در سطح جهانی بر تمویل تروریسم و پولشویی نظارت می کند، پاکستان را در لیست نظارت خود قرار داد و به این ترتیب «نارسایی های ساختاری» این کشور در جلوگیری از پولشویی و تمویل ترور نمایان شد.
مشکلات شدید اقتصادی نیز باعث شده که پاکستان از صندوق بین المللی پول درخواست کمک کند. شاید اردوی پاکستان در واکنش به تقویت نیروهای هند، شمار نیروهایش را در مرز کنونی کشمیر افزایش دهد. اما ناظران احتمال رویارویی نظامی این دو کشور را بسیار اندک می دانند.
خان طی سخنرانی در برابر پارلمان، این را تکرار کرد که پاکستان خواهان جنگ با هندوستان نیست، اما اگر به آن حمله شود، به طور موثر واکنش نشان خواهد داد.
او گفت: «بعد چه می شود؟ آن ها به ما حمله خواهند کرد و ما واکنش نشان خواهیم داد و جنگ می تواند ادامه پیدا کند...اما اگر ما تا آخرین قطره خون خود بجنگنیم، چه کسی در این جنگ پیروز خواهد شد؟ هیچ کس پیروز نخواهد شد و پیامدهای آن برای تمام جهان بسیار خطرناک خواهد بود».
شاهزیب جیلانی /م. ا.