پاکستان ملا عبدالغنی برادر را آزاد کرد

وزارت خارجه پاکستان شام جمعه در یک خبرنامه کوتاه گفت که با هدف کمک در روند مصالحه افغانستان، ملا عبدالغنی برادر را آزاد می کند. عمر حمید، سخنگوی وزارت داخله پاکستان روز شنبه (30 سنبله/ 21 سپتمبر) گفت: «بله، ملا برادر آزاد شده است».

از ملا برادر که زمانی فرمانده نظامی طالبان بود، معمولاً به عنوان فرد درجه دو رهبری طالبان و دست راست ملا محمد عمر رهبر این گروه در گذشته یاد شده است. او بلندرتبه ترین عضو طالبان بود که توسط حکومت پاکستان بازداشت و زندانی شده بود.

آزادی ملا برادر یکی از خواست های حکومت افغانستان از مقام های پاکستان بود. ملا برادر در سال 2010 در پاکستان بازداشت شد. آن زمان گفته می شد که ملا برادر حاضر به مذاکره با حکومت افغانستان بود. به همین دلیل، بازداشت او تلاش پاکستان برای تخریب روند صلح افغانستان تلقی گردید.

کمک به روند صلح؟

تا حالا بیش از 30 تن از اعضای طالبان توسط حکومت پاکستان و ده ها تن دیگر از سوی حکومت افغانستان با هدف کمک به روند صلح و آشتی آزاد شده اند؛ اما مقام ها و تحلیلگران می گویند آزادی این زندانیان تاثیری بر روند صلح نداشته و حتا شماری از آنها بعد از آزادی، به جبهه جنگ علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی پیوسته اند.

زورور زاهد، قوماندان امنیه ولایت غزنی پیش از این به خبرگزاری فرانس پرس گفته بود: «آنهایی که آزاد شده اند دوباره به صفوف طالبان پیوسته اند... ما برای دستگیری آنها جان خود را به خطر می اندازیم، اما حکومت مرکزی آنها را به بهانه های مختلف آزاد می سازد».

حکومت پاکستان این زندانیان را مستقیماً به افغانستان تسلیم نمی دهد. مقام های شورای عالی صلح افغانستان می گویند که از سرنوشت زندانیان آزاد شده طالبان خبری در دست نیست.

اسماعیل قاسمیار، عضو شورای عالی صلح افغانستان پیش از آزادی ملا برادر به خبرگزاری فرانس پرس گفته است: «ما نمی دانیم که بعد از آزادی آنها چه اتفاقی برایشان می افتد... طالبانی که از سوی پاکستان آزاد شده اند، در روند صلح افغانستان موثر نبوده اند».

وحید مژده، تحلیلگر مسایل طالبان می گوید: «آزاد شدن ملا برادر به هیچ صورت به مفهوم آغاز مذاکرات صلح نیست. زیرا طالبان - آنهایی که با حکومت افغانستان درگیر جنگ هستند- بارها گفته اند کسانی که در زندان و در کابل هستند، از ما نمایندگی کرده نمی توانند. از این سبب، آزادی ملا برادر حتا اگر او به کابل بیاید هم به هیچ صورت کدام مشکلی را حل نخواهد کرد».

مژده بر این باور است که افغانستان و پاکستان به بازگشایی یک دفتر دیگر برای طالبان، به عنوان بدیلی برای دفتر این گروه در قطر توافق کرده اند و احتمال دارد دفتری در امارات متحده عربی یا عربستان سعودی باز شود و ملا برادر به آنجا فرستاده شود.

مژده می گوید که کرزی و ملا برادر هر دو از قوم پوپلزایی می باشند و «زمانی که کرزی در تحریک طالبان بود، ملا برادر از جمله حامیان کرزی بود». به گفته او، اگر ملا برادر بعد از آزادی اعلام کند که با حکومت افغانستان مذاکره می نماید، می تواند اظهارات مقام های افغانستان مبنی بر موثریت او در روند صلح را ثابت سازد؛ در غیر آن، چنین برداشت خواهد شد که کرزی صرفاً به دلیل قومی برای آزادی ملا برادر تلاش کرده است.

تلاشی برای بهبود روابط

روابط افغانستان و پاکستان در سال های اخیر پرتنش بوده و حکومت افغانستان، اسلام آباد را متهم کرده است که در تلاش صلح صادقانه کمک نمی کند. یکی از خواست های حکومت افغانستان، آزادی اعضای طالبان به شمول ملا برادر بوده است؛ اما واضح نیست که آزادی ملا برادر چه تاثیری بر روند صلح می تواند داشته باشد.

عبدالرحیم یوسف زی، تحلیلگر پاکستانی گفته است که ملا برادر دیگر آن اهمیتی را برای طالبان ندارد که پیش از بازداشت داشت. او بر این باور است که طالبان ملا برادر را به عنوان میانجی بین خود و حکومت افغانستان نخواهند پذیرفت و به جای این که نقشی به او بدهند، مواظب او خواهند بود.

برخی تحلیلگران پاکستانی به این باورند که آزادی ملا برادر پیش از این که کمکی به روند صلح باشد، تلاشی برای ایجاد اعتماد میان اسلام آباد و کابل است. طلعت مسعود، جنرال بازنشسته پاکستانی گفته است: «این [آزادی برادر] علامت قوی می فرستد که پاکستان در روند صلح همکاری مثبت می کند». به باور این تحلیلگر پاکستانی، احتمال نمی رود که آزادی برادر تفاوت چشمگیری در روند صلح ایجاد کند.

از سوی دیگر، وحید مژده به نکته دیگری اشاره می کند. او می گوید حکومت پاکستان در تلاش مصالحه با طالبان پاکستانی است و گروه هایی که زیر چتر طالبان پاکستانی با حکومت می جنگند، ملا عمر را رهبر خود می دانند. به این دلیل، حکومت پاکستان تلاش می کند آزادی ملا برادر مشکل گشایی در مصاحله داخلی خودش باشد.