پناهجویان در کارخانۀ دیجیتالی شایعه سازی

در صفحۀ انترنتی hoaxmap.org یک نقشه تعاملی به کنایه زیر عنوان "تازه های از کارخانۀ شایعه سازی" نشر شده است. اما این موضوع با چنین عنوانی به هیچ وجهه به شوخی گرفته نشده است. تقریباً همه روزه در گوشه ای از آلمان شایعات کینه توزانه ای در مورد پناهجویان پخش می شود، که اصلاً واقعیت نداشته و به هدف تحریک مردم علیه پناهجویان و مهاجرین صورت می گیرد. در صفحۀ جدید انترنتی میتوان روی نقاط مختلفی که در یک نقشۀ گوگل نشانی شده اند، کلیک کرد. این نقاط شهر های مختلف آلمان را نشان میدهند، که با یک کلیک میتوان شایعات غلطی را که در آن شهر و یا منطقه در رابطه با پناهجویان پخش شده اند، دید. در پهلوی آن میتوان مقالۀ یک روزنامه و یا منابع دیگری را دریافت که این شایعات را رد کرده اند.

"Hoaxmap" (از واژۀ انگلیسی hoax، به معنای گزارش غلط) مفکورۀ کارولین شوارتس و لوتس هِلم باشندگان شهر لایپزیک آلمان است. آنها می خواستند نشان بدهند که چه گزارش های کینه توزانه ای در رابطه با پناهجویان در انترنت پخش می شوند و چه تعداد آنها واقعیت ندارد. این گزارش ها با تویتر نیز لینک داده شده اند.

یکی از مسایل همیشگی در کارخانۀ دیچیتالی شایعه سازی، سرقت است. بدتر از آن این است که پناهجویان و مهاجرین نه تنها به دزدی، بلکه به تجاوز و آزار جنسی زنان نیز متهم می شوند. همچنان شایعات خصمانۀ دیگری هم وجود دارد که لااقل خیالبافی بیشتری در آن نهفته است که گویا پناهجویان گوشت اسب و یا قو را می دزدند و می خورند، و یا اینکه آنها روی سنگ های قبر ها ادرار می کنند.

این صفحۀ انترنتی به تاریخ ۸ فبروری آنلاین شد و به قول کارولین شوارتس یک واکنش "بسیار گسترده و مثبت" را در پی داشت. شوارتس به دویچه وله گفت که همه روزه ده ها پیام از طریق تویتر و یا ایمیل به آنها می رسد که دربرگیرندۀ شایعات نادرست علیه پناجویان اند. به قول شوارتس گاهی برخی از افراد به صورت انفرادی و یا هم گروهی حتی فهرست های طولانی از رویداد های نادرست محلی را تهیه می کنند.

شایعات در مورد پناهجویان در این اواخر شدیداً افزایش یافته است. کارولین شوارتس می گوید برای تکذیب شایعات نادرست، به ویژه از گزارش های رسانه های محلی و همچنان گزارش های پولیس در صفحۀ انترنتی hoaxmap.org استفاده صورت می گیرد. شوارتس همزمان اذعان می دارد که زمان برای ارزیابی هر شایعه و یا گزارش بسیار کم است. او میگوید که او همکار اش هِلم، مجبور اند کار های معمولی روزمرۀ خود را نیز به پیش ببرند.

هرچند شوارتس و هلم به خاطر این طرح شان بسیار تقدیر می شوند، اما برخی انتقاد می کنند که آنها یک جانبه عمل می کنند و از قضایای که در آن پناهجویان واقعاً تقصیر دارند، چشم پوشی می کنند. برخی از کاربران به این نظر اند که در این نقشه هم رویداد های واقعی و هم شایعات باید دیده شوند. اما شوارتس می گوید که چنین چیزی پروژۀ آنها را کاملاً خراب میکند، زیرا هدف از ایجاد این صفحه این است که نشان داده شود که یک رقم بلند شایعات "کاملاً پوچ" وجود دارد. شوارتس می افزاید که در این صفحه نه تنها گزارش های غلط در مورد پناهجویان، بلکه در مجموع علیه همه اقلیت ها مطرح بحث است.

صفحات مشابهی در کشور های دیگری نیز وجود دارند، مثلاً hoaxbuster.com در فرانسه و یا Mimikama در اتریش، که همچو شایعات را رد می کنند. اما ویژگی hoaxmap.org در این است که به یک موضوع مشخص در آلمان تمرکز می کند و از یک نقشۀ تعاملی کار می گیرد.