چرا بحران کوزوو هنوز حل نشده است؟

بیست سال پیش در چنین روزهایی شهر رامبوله در فرانسه میزبان کنفرانس بین المللی درباره بحران درازمدت بین صربستان و کوزوو بود. بلگراد پیشنهادات مطرح شده در این کنفرانس را رد کرد. پس از آن، ناتو اولین ماموریت جنگی خود را از زمان جنگ جهانی دوم، در روز ۲۴ مارچ ۱۹۹۹ آغاز کرد. در نتیجه اردو صربستان و نهادهای داوطلب دیگر از خاک کوزوو که خانه ۸۰۰ هزار آلبانیایی بود، بیرون شدند.

در سال ۲۰۰۸ کوزوو رسما از صربستان اعلام استقلال نمود و جوانترین کشور اروپایی شد که کم یا زیاد، از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته می شود. ناتو با ماموریت "کی. اف. او. آر" (KFOR) این کشور کوچک در بالقان را به لحاظ امنیتی حفاظت می کند.

ده سال است که اتحادیه اروپا کوشش می کند از طریق بزرگترین ماموریت خود  موسوم به "اویلکس" (EULEX)، کوزوو را کشوری قانونمدار و دموکراتیک بسازد.

وضعیت چگونه است؟

کوزوو هنوز هم یکی از فاسدترین کشورهای جهان به شمار می رود. رسانه ها و قوه قضائیه به سیاستمداران پیشرو وابسته هستند. اسلحه، مواد مخدر و قاچاق انسان، مهمترین "منابع درآمد اقتصادی" این کشور محسوب می شوند. نرخ بیکاری در این کشور زیاد است و هر کس که می تواند، به کشورهای غرب اروپا مهاجرت می کند.

در صربستان نیز شرایط مشابه است هرچند که این کشور می خواهد تا رسما عضو اتحادیه اروپا گردد. کمیسیون اتحادیه اروپا سال ۲۰۲۵ را، سال احتمالی الحاق این کشور به اتحادیه اروپا در نظر گرفته است. هرچند که اتحادیه اروپا سال هاست در تنش بین این دو کشور میانجیگری کرده، اما هنوز پیشرفت قابل توجهی برای پایان بحران دیده نمی شود. در حال حاضر، حتا پارلمان صربستان اتحادیه اروپا را "ببر بی دندان" می خواند و تمسخر می کند.

چرا با وجود کوشش های اتحادیه اروپا و ایالات متحده، فعالیت شماری از دیپلومات ها و کارشناسان و مصرف چندین میلیارد یورو هنوز هم بین صربستان و کوزوو بحران وجود دارد؟ شرایط در این منطقه طی هفته های اخیر حتا بدتر شد و بین بلگراد و پریستینا مشاجره شدید رخ داد.

آلبانیایی های کوزوو تصمیم گرفته اند تا اردوی خود را بسازند. واکنش صربستان به این مسئله چیزی بین خشم و درماندگی است. پریستینا بر کالاهای وارداتی از صربستان ۱۰۰ درصد مالیه وضع کرده است. با وضع مالیه جدید، اقتصاد صربستان به طور رسمی بیش از ۱۰۰ میلیون یورو خسارت می بیند. در هفته های اخیر نیز پارلمان کوزوو معدن "تریپجا" را ملی اعلام کرد هرچند که همواره اختلاف بر سر مالکیت این معدن بین دو کشور همسایه وجود داشته است.

هیچ تمایلی برای حل بحران کوزوو دیده نمی شود

برای حل بحران کوزوو برخی از موانع اساسی وجود دارد. در عمل نیز، هیچ کس تمایلی به حل سریع و پایدار این بحران ندارد. الکساندر ووچیج، رئیس جمهور صربستان که بر خیلی از مسائل تسلط دارد، یک شطرنج باز خوب است. حامی او، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز گفته می شود که شطرنج باز خوبی است. به هر حال، هر دو سیاستمدار استاد حرکات تاکتیکی در صفحه شطرنج منطقه بالقان هستند.

تحقیقات جدید نشان می دهد که مسکو هیچ تمایلی ندارد تا مسئله کوزوو نهایتا حل شود. اگر این بحران حل شود، روسیه نفوذ خود را در این منطقه از دست می دهد. نهایتا این کشور، تصمیمات کوزوو را در برابر منافع صربستان ویتو کرد. به این ترتیب، موقف صربستان به عنوان بزرگترین و مهمترین کشور در منطقه بالقان غربی، تثبیت شد.

صربستان

ووچیج، رئیس جمهور صربستان با موضوع کوزوو بزرگ شده است. او همکار ارشد سلوبودان میلشویچ بود که در سال ۲۰۰۶ به خاطر ارتکاب جرایم جنگی در دهه ۱۹۹۰ به محکمه "دنهاگ" کشیده شد. وچیج هفت سال است که در صربستان قدرت را در دست دارد. او به برلین، واشنگتن و بروکسل وعده داده است که برای حل بحران کوزوو کار می کند؛ در مقابل، غربی ها دست او را در سیاست داخلی کشورش باز گذاشته اند.

هیچ کس از حکومت اقتدارگرای وچیج در صربستان انتقاد نمی کند. با آن هم، این که رئیس جمهور واقعا می خواهد تا بحران کوزوو به پایان برسد، بسیار از انتظار غربی ها دور است.

کوزوو

در کوزوو نیز سیاستمداران علاقمند راه حل دوامدار برای تنش این کشور با همسایه اش، صربستان نیستند. رئیس جمهور هاشم تاجی و راموش هارادیناج، رئیس حکومت کوزوو، هر دو به خاطر جنگ نظامی در مقابل صربستان موقف یافته اند. هنوز هم این افراد ماهیت خود را با مواضع ضد صربی تعریف می کنند. در هر دو کشور صربستان و کوزوو، اپوزیسیون ها نیز افراطی تر و رادیکاتر از حکومت ها هستند. در بلگراد، اپوزیسیون ناسیونالیست وچیج را به خاطر این که حاضر شده با کوزوو گفتگو کند، متهم به خیانت می کند.

در کوزوو نیز، اپوزیسیون ناسیونالیست یکباره تمام قراردادها و تماس ها را با صربستان تا زمانی قطع می کند که این کشور کوزوو را به رسمیت بشناسد.

نگاه جهان به بحران کوزوو

در حکومت دونالد ترامپ، جهان مشکلات مختلفی را تجربه کرده است؛ مسئله بالقان نیز در سیاست خارجی دونالد ترامپ نادیده گرفته شده است. اتحادیه اروپا هم در پی عدم دستیابی به موفقیت طی سال های گذشته، به نظر می رسد که پای پس می کشد. هیچ کس گمان نمی کند که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا کوشش کند تا بار دیگر بحران کوزوو را در آستانه انتخابات پارلمان اروپا، به راه حل نزدیک کند.

دویچه وله / ع. ح.