چگونه غنی پاکستان را به کمک در روند صلح متقاعد کرد؟

مقام ها در حکومت وحدت ملی گفته اند که قرار است مذاکره با طالبان در چند روز آینده آغاز شود. اما تحلیلگران تاکید می کنند که این مذاکرات باید شفاف باشد و هیچ توافقی به صورت پنهانی صورت نگیرد.

نخستین سوال این است که چرا حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان نتوانست طالبان را بر سر میز مذاکره بکشاند اما اشرف غنی موفق شد شش ماه پس از آغاز کارش پاکستان را متقاعد کند که طالبان را به میز مذاکره بیاورد.

آگاهان مسایل سیاسی می گویند روابطی که اشرف غنی با مقام های نظامی پاکستان ایجاد کرده و اطمینانی که به آن ها داده است، دلیل اصلی حاضر شدن طالبان به مذاکره است.

رئیس جمهور غنی در ماه های اول کارش به پاکستان سفر کرد و در کنار ملاقات با رهبران سیاسی آن کشور، مستقیما به راولپندی رفت و با مقام های اردو در مورد صلح گفتگو کرد. پس از این سفر رئیس جمهور غنی، مقام های نظامی از جمله راحل شریف لوی درستیز پاکستان چند بار به کابل سفر کردند.

میراحمد جوینده، تحلیلگر مسایل سیاسی در گفتگو با دویچه وله گفت حامد کرزی بیش از 20 بار به پاکستان سفر کرد اما تلاش هایش نتیجه نداد، ولی رئیس جمهور غنی به این دلیل موفق شد که به جای حکومت ملکی، با نظامیان پاکستان مستقیما وارد مذاکره شد: «به همین دلیل امروز می بینیم که تمایلاتی از جانب پاکستان وجود دارد. رئیس جمهور غنی به مرکز فرماندهی اردو در راولپندی رفت و با راحل شریف گفتگو کرد. این یک گام نیک بود که خلاف عرف دیپلوماتیک به این کار اقدام کرد و نشان داد که کلید صلح در دست حکومت ملکی پاکستان نه بلکه در دست نظامیان است.»

به باور آگاهان حمله ای که چندی پیش بر یک مکتب نظامی در پشاور رخ داد و در آن صدها تن از دانش آموزان این مکتب کشته شدند، پاکستان را واداشته تا قدم های برای تامین صلح و ثبات در منطقه بردارد.

تعادل در سیاست خارجی

یکی از بحث هایی که این روزها در داخل افغانستان گرم است، روابط نزدیک حکومت وحدت ملی با پاکستان و سردی در مناسبات با هند است. به باور آگاهان یکی از دلایل اصلی جنگ در افغانستان رقابت ها بین هند و پاکستان است. در دوره سیزده ساله رئیس جمهور کرزی، روابط افغانستان و پاکستان مناسب نبود در حالی که هند پروژه های مهمی چون بند سلما را تمویل کرد و شاهراهی را در ولایت نیمروز بازسازی نمود.

هند در این مدت قربانی هایی نیز داد. مهاجمان انتحاری چند بار بر سفارت هند و مهمانخانه ای که هندی ها در آن بودوباش داشتند، حمله کردند و برخی از این حملات، تلفاتی نیز در پی داشت.

اما مقام ها در حکومت وحدت ملی گفته اند که «روابط افغانستان و هند هرگز قابل معامله نیست» و حکومت وحدت ملی منافع خود در روابط با هند را قابل مذاکره نمی داند.

هند یکی از کمک کننده های اصلی افغانستان است و دو کشور سند همکاری های استراتژیک امضا کرده اند. یکی از نگرانی های که در مورد صلح مطرح است، برهم خوردن توازن در سیاست خارجی افغانستان به خصوص میان هند و پاکستان است.

احمد سعیدی، تحلیلگر مسایل سیاسی می گوید در صورتی که حکومت نتواند توازن سیاسی را بین کشورهای منطقه حفظ کند، با چالش های جدیدی روبرو خواهد شد: «اگر آقای غنی به زودی توازن سیاسی را بین کشورهای هند، پاکستان، چین، سعودی، ایران و امریکا حفظ نکند، افغانستان در منجلاب دیگری غرق می شود.»

آگاهان می گویند حکومت افغانستان زمانی می تواند در پروسه صلح موفق باشد که توازن در سیاست خارجی خود را حفظ کند و به هند و پاکستان بفهماند که به جای جنگ نیابتی، برای ثبات افغانستان همکاری کنند.

مذاکرات بدون پیش‌شرط

مقام ها در حکومت افغانستان گفته اند که مذاکرات با طالبان بدون هیچ پیش شرطی آغاز می شود. این در حالی است که طالبان در سال های گذشته چندین پیش شرط را تعیین کرده بودند. خروج نیروهای امریکایی و تغییر قانون اساسی از پیش شرط های این گروه برای آغاز مذاکرات بود.

آگاهان می گویند تغییر در قانون اساسی هنوز یکی از شرط های طالبان برای توافق صلح است. آقای سعیدی می گوید طالبان با بخش هایی از این قانون در رابطه به حقوق زنان و آزادی بیان مشکل دارند.

ولی میر احمد جوینده می گوید افغانستان در سیزده سال اخیر تغییر کرده و حکومت وحدت ملی نباید دست آوردهایی مانند آزادی های زنان، دموکراسی و آزادی بیان را قربانی مذاکره با طالبان کنند.

آقای جوینده می گوید: «پروگرام صلح باید طوری عیار شود که جامعه مدنی افغانستان، زنان افغانستان، احزاب سیاسی و مردم به یک اجماع برسند که چه چیزهایی باید مورد مذاکره قرار گیرد و چه چیزهایی باید خط قرمز باشد. در غیر آن گفتگوهای صلح نتیجه ای نخواهد داشت.»

با وجود تلاش ها برای مذاکره با طالبان، آگاهان می گویند حتا اگر طالبان سلاح های شان را به زمین بگذارند، جنگ در افغانستان به پایان نخواهد رسید، زیرا عناصر ایدیولوژیک و افراطی طالبان با همکاری حلقات مافیای مواد مخدر، بازار جنگ را گرم نگهمیدارند و از این وضعیت سود می برند.

پرچم‌های سفید سیاه می‌شوند؟

در حالی که ظاهراً طالبان آماده شده اند تا با دولت افغانستان مذاکره کنند، خبرها حاکی است که گروه داعش (دولت اسلامی) فعالیت هایی را در چند ولایت افغانستان آغاز کرده است. مقام های محلی در ولایت لوگر گفته اند که این گروه زیارتی را در ولسوالی چرخ لوگر آتش زده و مردم را تهدید کرده اند که دیگر به زیارت ها نروند.

حکومت گفته است حضور جنگجویان داعش در افغانستان به حدی نیست که رسانه ها آن را بزرگ نمایی می کنند. اما تحلیلگران می گویند پروژه ای به نام طالبان به پایان رسیده و قرار است به جای این گروه، داعش فعالیت هایش را در افغانستان آغاز کند.

آقای سعیدی در این مورد گفت: «من باور دارم که افغانستان در سال آینده قرارگاهی خواهد بود برای تروریستان داعش.» این آگاه مسایل سیاسی می گوید تلاش می شود تا داعش از افغانستان به عنوان گذرگاه به سوی کشورهای آسیای میانه استفاده کند.