کتاب هایی که قبل از چاپ می پوسند

جیب نویسنده ها در افغانستان معمولاً خالی بوده است. زیرا فرهنگ مطالعه در این کشور جا باز نکرده است و مشکل است کسی از طریق نویسندگی خرج خود و خانواده خود را تامین کند. نویسندگان زیادی بوده اند که در زمان حیات شان آثار آنها اقبال چاپ نیافته اند.

ولی شاه بهره، رییس انجمن ادبی هرات می گوید برنامه ای را روی دست دارد تا به کمک افراد سرمایه دار، آثار نویسندگان، شاعران و داستان نویسان را به چاپ برساند. انجمن ادبی هرات مجموعاً چهار صد عضو دارد که به گفته رییس آن، بسیاری اعضا حداقل دو اثر آماده چاپ دارند.

بهره افزود: «قراری كه ما بررسي كرديم، هيچ شاعر، نويسنده و داستان نگاري نيست كه اگر يك اثر خود را چاپ كرده دو اثر ديگر آماده چاپ نداشته باشد. ما در حال حاضر بيش از صدها جلد كتاب آماده چاپ داريم و نزديك به يك هزار جلد كتاب تنها محصول اندوخته هاي ادبي نويسندگان هرات است».

در حال حاضر اکثر کتاب هایی که در بازارهای افغانستان یافت می شوند، در ایران چاپ شده اند. در سال های اخیر مطبعه هایی در کابل نیز به کار شروع کرده اند. برخی نویسندگان که هزینه چاپ آثار شان را ندارند با این توافق کتاب های شان را به چاپ رسانده اند که انتشارات از نویسنده پول نگیرد، اما اکثر نسخه های کتاب را برای خود به فروش برساند.

اما چاپ کتاب در ایران هم بدون جنجال نیست. در سال 2009 میلادی حدود 3500 جلد کتاب یکی از ناشران افغان که از ایران به افغانستان انتقال داده می شد، توسط مقام های محلی به رود هیرمند انداخته شد. والی نیمروز آن وقت گفته بود که این کتاب ها تفرقه انگیز بودند و به مسایل قومی و مذهبی دامن می زدند، به همین دلیل به آب انداخته شدند. اکثر این کتاب ها آثار نویسندگان افغان بودند.

نویسندگان افغان می گویند اگر امکانات چاپ کتاب در افغانستان وجود داشته باشد، آنها مجبور نمی شوند آثار شان را در ایران به چاپ برسانند. محمد قاضي زاده، نويسنده و روزنامه نگار در ولايت هرات می گوید که موجوديت كتاب هاي چاپ ايران به هيچ وجه به اين معني نيست كه ميزان فكر و خلاقيت در افغانستان كم است بلكه نويسندگانی بوده اند كه ده جلد كتاب آماده چاپ داشته و يك جلد را هم چاپ نتوانسته اند.

قاضی زاده می افزاید: «اگر امكانات چاپ اين آثار فراهم شود و اين كتاب ها در كتابخانه هاي افغانستان جا خوش كنند، شاهد خواهيم بود كه آن توازنی كه قبلا بين كتاب هاي چاپ ايران و افغانستان وجود داشت، برهم مي خورد و درصدی بالاي كتاب چاپ افغانستان وجود خواهد داشت».

مسعود حسن زاده، يك تن از نويسندگان در هرات به اين باور است كه از سه سال به اين سو ادبيات در این ولايت به ركود مواجه شده است. حسن زاده از اين برنامه انجمن ادبي هرات ابرازخرسندي مي كند اما نگران است كه مبادا به خاطر كمك مالي افراد، در خلاقيت هاي هنري و ادبي تاثير بگذارد.

حسن زاده می افزاید: «بگذريم از اين كه ما بازار آزاد داريم، ولي در مجموع دولت يك رسالت دارد. مثلا وزارت اطلاعات و فرهنگ بودجه زیادی دارد براي چنين كارهاي، ولي هرگز صرف اين كارها نمي شود و اگر هم مي شود در درون خود وزارت و يا رياست هاي اطلاعات و فرهنگ معمولا امكانات چاپ به آثاري داده مي شود كه شايد از ديد استندرد ادبي اصلا قابل چاپ نيستند ولي متاسفانه اين نابرابري وجود دارد».