کنفرانس سوریه، «موضوع اصلی مذاکرات باید واگذاری قدرت باشد»

هرچند از مدتی به این سو یک آتش بس شکننده در سوریه برقرار است، اما پیشرفت واضحی در مذاکرات صلح این کشور به چشم نمی خورد. دویچه وله با خانم بینته شیلر، رئیس دفتر بنیاد آلمانی هاینریش بول در بیروت مصاحبه کرده و از او راجع به چشم انداز مذاکرات صلح سوریه سوال کرده است.

دویچه وله: از اواخر فبروری در سوریه آتش بس برقرار شده است. از آن زمان تا به حال تقریبا سه ماه گذشته است. امروز ما چه نتیجه گیری می توانیم بکنیم؟

شیلر: برقراری آتش بس در نخستین هفته ها بسیاری از مردان و زنان سوریه را امیدوار ساخت. البته از همان اول نیز این آتش بس بارها نقض گذاشته شد. اما بسیاری فکر می کردند که اوضاع بهتر می شود. نخستین بار بود که به طور مشخص آتش بس کوتاهی برقرار شده بود. اما با گذشت زمان معلوم شد که حملات و درگیری ها ادامه پیدا می کند.

وقتی که شمار کشته شدگان را طی این هفته ها (که آتش بس در سوریه برقرار است) در نظر بگیریم، متاسفانه متوجه می شویم که تعداد آن ها طی این دوره زمانی آن قدرها هم کاهش نیافته است.

دویچه وله: با وجود برقراری آتش بس، مبارزه با «دولت اسلامی» یا داعش ادامه پیدا می کند. روند مهمترین تحولات نظامی در سه ماه گذشته چگونه بوده است؟

شیلر: ما همه مطمئنا نظاره گر این بوده ایم که رژیم سوریه شهر پالمیرا را چگونه دوباره تصرف کرد. تمام این روند به خوبی و با دقت به جزییات آماده شده بود. ما این مشکل را کماکان داریم که رژیم سوریه و نیروی هوایی روسیه بسیار فعال هستند و (مناطقی را) مکرر بمباران می کنند. اما آن ها تقریبا فقط مناطق تحت کنترول شورشیان را بمباران می کنند و «دولت اسلامی» را بسیار به ندرت هدف قرار می دهند. به این خاطر تا آن جا که به وضعیت کلی جنگ علیه داعش در سوریه مربوط می شود، ما شاهد پیشرفت های بسیار کوچکی هستیم.

به خصوص در شهر حلب و پیرامون آن وضعیت پیچیده و گیج کننده است. در این بزرگترین شهر سوریه، نیروهای اسد و ملیشه های گروه های مختلف اپوزیسیون در برابر یکدیگر قرار گرفته اند.

جنگ بر سر حلب مانند گذشته به شدت جریان دارد، از یک سو حلب دارای قدرت نمادین بسیار بالا است، چون بزرگترین شهر سوریه است. اگر گروهی در این شهر بتواند در مقایسه با دیگران به پیشرفت های بزرگتری دست یابد، می تواند ادعای پیروزی کند.

از سوی دیگر مردم به خصوص در آن ناحیه از شهر که در دست اپوزیسیون است، بسیار در خطر هستند. فقط با یک راهرو بسیار باریک می توان مواد غذایی و کالاهای مورد نیاز را به حلب رساند. اگر نیروهای رژیم این راهرو را مسدود کنند، صدها هزار تن در شهر محصور می شوند و وضعیت بسیار دشوار می شود.

به همین خاطر حلب در هفته های گذشته به شدت هدف حملات هوایی رژیم سوریه و روسیه قرار داشت. اکنون قرار شده که در این شهر نیز دوباره آتش بس برقرار شود. ما فقط می توانیم امیدوار باشیم که مردم به این ترتیب کمی آرامش پیدا کنند.

دویچه وله: هم اکنون میان ایالات متحده امریکا و روسیه دوباره بر سر تعریف گروه های تروریستی اختلاف افتاده است: روسیه خواهان این شده بود که گروه احرار الشام، به عنوان گروه تروریستی شناخته شده و نام اش در فهرست اقدام های تحریمی سازمان ملل متحد ثبت گردد. ایالات متحده امریکا همراه با فرانسه، انگلستان و اوکرایین در شورای امنیت از این کار جلوگیری کردند. این در حالی است که احرار الشام یک گروه نظامی با اعتقادات افراطی سلفی است و با جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه همکاری نزدیکی دارد. چرا امریکا نگذاشت که احرار الشام در لیست گروه های تروریستی قرار گیرد؟

بنته شلر: روسیه می خواهد گروه های مشخصی را در سوریه به عنوان گروه های تروریستی معرفی کند تا آن ها شامل موازین آتش بس نشوند و جنگ با آن ها مجاز باشد. روسیه به این بهانه می تواند به بمباران نواحی مشخصی در سوریه ادامه دهد.

اما گذشته نشان داده است که در این حملات هوایی تروریست ها و یا گروه هایی که واقعا از نظر نظامی فعال هستند، به ندرت هدف قرار می گیرند. بلکه بیشتر افراد ملکی هستند که قربانی می شوند. بحث بر سر گروه های اسلام گرا در حلب پس از مطرح شدن این ادعای بی اساس در گرفت که اکثر شورشیان مستقر در شرق این شهر اسلام گرا هستند. این ادعا اصلا حقیقت ندارد.

جبهه النصره آن جا (در حلب) حضور بسیار ضعیفی دارد. اما با این وجود روسیه توانست حرف اش را به کرسی بنشاند و این ادعا در دستور جلسه (شورای امنیت) درج شد. من فکر می کنم که مخالفت ایالات متحده امریکا، فرانسه و دیگران ارتباطی به اختلاف نظر در مورد ارزیابی گروه ها ندارد.

به عقیده من این (درخواست روسیه) یک تاکتیک سیاسی است و باید جلوی آن گرفته می شد.

دویچه وله: اپوزیسیون سوریه دراین باره توافق نظر دارد که اسد نباید هیچ نقشی در آینده این کشور بازی کند. اما گذشته از این مساله، گروه های مخالف حکومت تا چه اندازه با یکدیگر همدل و یکصدا هستند؟

شیلر: اینجا همه گونه نظرهای ممکن وجود دارد. اما باید گفت که برای ائتلاف ملی، اپوزیسیون سوریه که در استانبول مستقر است، هیچگاه ممکن نبوده که در سوریه موقعیتش را تثبیت کند و بیشتر به این کشور سفر کند.

رژیم سوریه به بمباران مناطقی که دیگر تحت کنترولش نیستند، ادامه می دهد و به این ترتیب جلوی فعالیت اپوزیسیون به طور سیستماتیک گرفته می شود.

معلوم است که این کار ساختار اپوزیسیون را تضعیف می کند و گروه های مخالف حکومت که در تبعید به سر می برند، نمی توانند کاری برای مردم بکنند.

به همین خاطر برنامه سیاسی فراگیری وجود ندارد. آن ها فقط درباره یک مساله با یکدیگر توافق نظر دارند، این که اسد باید برود! البته این خواسته آن ها قابل درک است، چون در حال حاضر و از چندین سال پیش بدین سو، اردو و ملیشه های اسد مسبب شمار بیشتر قربانیان جنگ هستند.

دویچه وله: اعضای گروه تماس سوریه می خواهند در سه شنبه هفته آینده در مذاکراتی در ویانا درباره این منازعه رایزنی کنند. شانس پیشرفت پروسه صلح – و یا اصلا آغاز این پروسه را چگونه ارزیابی می کنید؟

شیلر: ما نظاره گر تلاش های مختلفی بوده ایم. تلاش برای صلح فقط به سه کنفرانس در ژنیو خلاصه نمی شود، بلکه جلسات دیگری نیز برگزار شده است...اما هیچکدام به جایی نرسیده است.

یک دلیل اش این است که رژیم سوریه فهمیده است که بهترین استراتژی، انتظار کشیدن است. روسیه نیز با همین استراتژی پیش می رود.

و هربار پیش از این که یک دوره جدید مذاکرات صلح آغاز شود، کاملا روشن است که از رسیدن مواد غذایی به مناطق مشخصی جلوگیری می شود و به این ترتیب مسائل بشردوستانه دوباره در صدر دستور جلسه قرار می گیرند. این در حالی است که موضوع اصلی مذاکرات باید واگذاری قدرت باشد که در دومین دوره مذاکرات ژنیو بر سر آن توافق شده بود. موضوعات سیاسی (در مذاکرات صلح) به ندرت مطرح می شود و من به این خاطر دراین باره که آیا ما می توانیم انتظار پیشرفت داشته باشیم، بسیار تردید دارم.