گسترش مجامع سلفی ها در آلمان

حدود پنج میلیون مسلمان در آلمان زندگی می کنند که از این میان، 5500 تن آنها وابسته به گروه اسلامی سلفی اند. تا اکنون 500 "جهادگرا"ی مربوط به سلفی ها از آلمان به جنگ سوریه رفته اند که از این میان، حدود بیست تن آنان کشته شده اند. یک پژوهش ابتدایی در این زمینه حاکی است که جذب اعضای جدید توسط این گروه به شدت در حال گسترش می باشد. در همایشی که بر محور فعالیت های سلفی ها در آلمان راه اندازی گردیده بود، در کنار مسایل دیگر همچنان به این سوال پرداخته شد که آیا جوانان و نوجوانی که به این گروه روی می آورند، به قدر کافی از مسایل دینی آگاهی داده می شود؟

مجتمع های اسلامی به عنوان خانواده بدیل

کلودیا دانچکه، رئیس مرکز مطالعات اسلامگرایی و فراملی گرا در اتحادیه فرهنگ دموکراتیک در برلین می گوید که سلفی گرایی هم برای آنهایی که از گذشته مسلمان بوده اند و هم برای آنهایی که تازه به اسلام گرویده اند جالب است. او می افزاید: «سلفی گرایی برای برخی جوانان مانند یک خانواده بدیل است. آنها در آنجا قدرشناسی و اطمینان خاطر پیدا می کنند و یک اجتماع از برابری، بدون در نظرداشت این که کجایی هستند».

به گفته او، سلفی ها از سوال های مغلق در مورد هویت، وطن و تعلقات مذهبی فرزندان خانواده های مسلمان می گذرند و به سادگی این پیام را به آنها تلقین می کنند که «تو مسلمان هستی، مسایل دیگری مطرح نیست». واعظان سلفی خود به الگویی برای این جوانان مبدل می شوند و آنها این افراد را تکیه گاه خود می یابند. واعظان برای این جوانان هدایت می دهند که چگونه فکر کنند و به این ترتیب قدرت تفکر آنان را می گیرند و در نهایت حس مسئولیت پذیری را در آنان نابود می کنند.

یکی از طریقه های موعظه و استفاده از این جوانان سخن گفتن به لهجه عامیانه آنها است. آنها در موعظه های خویش به مسایلی می پردازند که متوجه زندگی روزمره جوانان است، مثلآ در مورد داشتن دوست دختر و یا هم آینده تحصیلی و آموزش های حرفه یی آنان.

پاسخ هایی که در رابطه به این مسایل ارائه می کنند، ظاهراً مذهبی اند. طور مثال جوانانی که در اینجا نمرات ضعیفی در مکتب داشته اند و یا در پایان دوره مکتب مؤفق نشده اند در آموزشگاه های حرفه یی جذب شوند، در پاسخ به چنین جوانانی که در وضعیت خوبی قرار ندارند، گفته می شود که «به دلیل این که تو مسلمان هستی و مسلمانان از جامعه عمداً محروم ساخته می شوند، شانسی را به دست نمی آوری.»

دانچکه اضافه می کند که در میان این جوانان دید خردمندانه و انتقادی از عملکرد خود شان اضافی و بی مورد تلقی می شود و به بدون این که از عملکرد خود انتقاد کنند، به سادگی در مجامع سلفی های راه پیدا می کنند و در آنجا با آغوش باز پذیرفته می شوند.

استفاده از تخصص در جناح های راستگرا

با توجه به جهادگرایان آماده جنگ در سوریه و عراق، می توان گسترش فعالیت سلفی ها را با اقدام های بازدارنده متوقف کرد. گیدو اشتاینبرگ، کارشناس مسایل اسلام گرایی می گوید: «وقتی که هواداران سفلی ها کم شود، سازمان های آنها از هم می پاشند». او معتقد است که به این دلیل، باید این اقدام بازدارنده در نظر گرفته شود.

یکی از برنامه های موفق برای پیش گیری از گسترش سلفی ها پروژه ای است که زیر نام "افق" در برلین راه اندازی شده بود. یوآخیم مولر، یکی از بنیانگذاران این پروژه می گوید: «ما در این پروژه با نوجوانانی که به سلفی ها گرویده اند کار نمی کنیم، بلکه با نوجوانان در مکتب ها و محلات رهایشی آنها کار می کنیم و تلاش می کنیم که آنها را به گفتگو با یک دیگر بکشانیم که چگونه می خواهند زندگی کنند، در رابطه به مسایل دینی، در صنف درسی و در اجتماع. تجارب ما حاکی است که وقتی این نوجوانان خود شان فکر و صحبت کنند، از گرویدن به دیدگاهی که تبلیغات سلفی ها برای شان ارائه می دارد، مصون و محفوظ می مانند».

تقدیر کردن به جای تابوگرایی

در این همایش همچنان روش های جدیدی خصوصاً در رابطه به اقدام های پیش گیرانه از گرویدن به اجتماع های دست راستی ارائه گردید. میشایله گلازر، عضو مرکز تحقیقات راستگرایی و بیگانه ستیزی انستیتوت جوانان آلمان می گوید: « اگر به جوانان گوش داده شود و نیازمندی های شان درک گردد، چرا آنها به این ایدیولوژی ها و مجامع روی بیاورند؟ یعنی اگر به جوانان حس اعتماد داده شود، غالباً دسترسی خوبی به آنها می شود پیدا کرد.»

به گفته این خانم جامعه شناس، در مبارزه و کار مداوم برای پیشگیری از گسترش سلفی ها در آلمان، تقدیر کردن و ارائه حس اعتماد به جوانان یکی از مهمترین گام ها محسوب می شود. مخصوصاً در برابر آن عده از جوانانی که هنوز مؤفق نشده اند تا جای مناسبی در اجتماع داشته باشند.

او تاکید می کند که نباید گرایش های دینی آنها مورد انتقاد قرار بگیرد و یا در برابر آنها با تابوها یا مسایلی که صحبت کردن در باب آنان هنوز زیاد معمول نیست؛ استدلال صورت گیرد. این خانم توصیه می کند که باید برای جوانانی که تازه به سلفی ها گرویده اند، از راه ارزشدهی و تقدیر وارد مکالمه شد.