یک اسلام آلمانی؟

نزدیک به دو روز بحث و گفتگو روی اسلام و سیاست دوام کرد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در این موضوع بیان داشت: «ترکیه با همه ادیان فاصله مساوی را حفظ می کند، که "آن سیکولاریسم است".

اسمعیل قهرمان رئیس شورای ملی ترکیه در اخیر هفته گذشته از دولت ترکیه خواسته بود که در کشورش قانون اساسی اسلامی به وجود آید چون ترکیه یک کشور اسلامی می باشد. این خواست از سوی اردوغان رد گردید.

خواست اسمعیل قهرمان در خصوص به وجود آمدن "قانون اساسی دینی" به عنوان موضوع تازه دیگر در فضای گفتمان جامعه آلمان راه باز کرد. موضوعی که بیشتر، نقش امامان ترکیه در اجتماعات مسلمانان در آلمان را مورد کاوش قرار می دهد. این پرونده مسایلی را روی چگونگی فعالیت های انجمن اسلامی ترکیه برای پیشبرد امور دینی (Ditip) مورد بحث قرار می دهد که این نهاد از دهه هفتاد قرن بیست تا حال چه کار هایی را انجام می دهد.

در یکی از گزارش های روزنامه "ویلت ام زونتگ" آمده است که در حال حاضر محور اساسی مباحثات آلمانی ها را این سوال تشکیل می دهد. تا چه حد دولت ترکیه از طریق (Ditip) و امامان خود در تلاش گسترش نفوذش در جامعه آلمان است.

این روزنامه آلمانی در بخشی از مطلب خود به نقل از جم اوزدمیر از اعضای حزب سبز های آلمان در این خصوص آورده است: انجمن مسلمانان ترکیه در پیشبرد امور مذهبی به جز از این که وسیله اهداف دولت ترکیه برای دست یافتن به خواست های سیاسی حزب عدالت و توسعه در آلمان چیز دیگری نمی تواند باشد .

با این حال حمیده محققی استاد علوم دینی و الهیات می گوید که انجمن مساجد در حقیقت راه دیگر به جز از آوردن امامان از خارج به آلمان را ندارد که در این بخش فعالیت کنند.

محققی بیان داشت: «پیش از این هیچ فرصت های تحصیل برای امامان در آلمان مساعد نبود. مراکز ایجاد شده تازه بوده و تا حال از آنها جوانان دانشجو فارغ نشده اند.»

چهارچوب حقوقی مانع ایجاد محدودیت

از سوی هم قانون اساسی آلمان، تا حد زیاد ایجاد تحول در این خصوص را ناممکن ساخته است. قانون اساسی در آلمان اجتماعات دینی و مذهبی را بمثابه بزگترین نهاد های مستقل تضمین کرده است.

بر بنیاد ماده 137 این قانون "هر جامعه دینی امور و مناسک خود را بگونه مستقلانه در چوکات قانون تنظیم می کند". دین اسلام هم از این امر مستثنا نمی باشد. بنآ بخاطر دلایل سیاسی این حق را سلب کردن از جمله تبعیضات حقوقی تلقی می شود.

با این حال مهند خورشیدی رئیس مرکز الهیات اسلامی در دانشگاه مونستر می گوید، که او تا حال هیچ نشانه ای از فعایت های سیاسی را در کار های امامان ندیده است.

خورشیدی گفت: « من در این امامان هیچ شواهدی را نمی بینم که اظهارات شان با قانون اساسی مطابقت نداشته باشد.»

از سوی هم آقای خورشیدی بخش دیگر از دلایل خود را چنین بیان می دارد :« بسیاری از این امامان نه آلمانی صحبت کرده می توانند و نه آنها از واقعیت زندگی جوانان در آلمان آگاهی دارند. آنها با چنین ساختارها آشنایی ندارند که چگونه جوانان مسلمان در آلمان کلان شده اند. با توجه به این موضوع، آنان با قشر جوان در تماس نیستند.»

حرکت غیر قابل توقف

حمیده محققی دانشمند امور اسلامی در خصوص گسترش اسلام می گوید: «هر دین بافت فرهنگی و زندگی حقیقی خود را دارد که نفوذ آن نهایت زیاد می باشد. به این نتیجه می رسیم که باشندگان مسلمان در آلمان هم باورهای دینی خود را در بافت محلی تفسیر کرده و آشکار می سازند. این یک چیز غیر قابل انکار است. این موضوع نشان می دهد که یک دین پویا است که باید هم چنین باشد، در غیر آن دین از بین خواهد رفت.»

محققی بیان می دارد که این توسعه در حال حاضر به کندی به پیش می رود. به گفته او بیشتر مسلمانان از این بابت در هراس اند که در جریان این روند، باورها و رسم و رواج شان را از دست خواهند داد. سر انجام آنها با الهیات پویا که در حقیقت واقعیت زندگی انسان را در محراق توجه قرار می دهد، کنار نمی آیند. بدین منظور دانشمندان دین اسلام در تلاش ترویج روش های جدید اند.

محققی گفت: «ما باید از خود بپرسیم که چگونه می توانیم برخورد های زنده با قرآن را با روش های نوین بارور سازیم.» او می گوید که این برای علمای الهیات یک چالش بزرگ است. او می گوید که این نیازمند کار و تلاش شایان دانشمندان این عرصه می باشد.