دختران دانش آموز: مکتب را خواب می بینیم

پیش از آن که طالبان وارد کابل شوند، شریفه (نام مستعار) صنف نهم بود. او از صنف سوم تا نهم بهترین نمرات را به دست می آورد و اول نمره صنفش بود و بارها از مکتب تقدیرنامه بدست آورد. در ۳۰۰ روز گذشته که مکتب های دخترانه مسدود شدند، شریفه تنها کاری که می کند رسامی است. او به یاد روزهایی که مکتب می رفت، صنف درسی، استادان و همصنفی های خود را رسامی می کند. «وقتی کتاب ها، کتابچه ها، قلم و نوت های مکتب ام نگاه می کنم و یا همصنفی هایم را می بینم، به یادم می آید که چه روزهایی خوبی داشتیم و چه انگیزه ای داشتیم، ناامید می شوم و مرا جگرخون می سازد. آینده من واقعا نامعلوم است.»

آرزوی شریفه این بود که مکتب برود، وارد دانشگاه شود و در رشته خبرنگاری تحصیل کند و «واقعیت های جامعه» را به گوش جهانیان برساند. اما با مسدود شدن مکتب ها او دیگر چنین آرزویی ندارد. او حالا خانه نشین است و دیگر امیدی برای خبرنگار شدن و انعکاس دادن واقعیت ها برای جهان را ندارد.

هرچند دروازه مکتب ها عملا مسدود اند و شریفه نمی تواند مکتب برود؛ ولی هنوز خاطرات مکتب در ذهن شریفه زنده است: «تقریبا هرشب همصنفی هایم را خواب می بینم؛ این که مکتب دوباره باز شده و ما سر پارچه امتحان هستیم. ولی وقتی بیدار می شوم، می بینم که مکتبی وجود ندارد. این مرا بسیار ناامید می کند.»

با آن که حکومت طالبان زمان مشخصی را برای باز کردن مکتب های دخترانه اعلام نکرده؛ اما شریفه هنوز امیدوار است تا روزی دوباره مکتب باز شوند و او بتواند به مکتب برود. او می گوید: «پس از هر غروبی دوباره آفتاب طلوع می کند. یعنی این که ما نباید امید خود را از دست بدهیم.»

تاریخی که تکرار شد

این خانواده دومین بار است که تسلط طالبان و مسدود شدن مکتب های دخترانه را تجربه می کند. بار اول وقتی که طالبان در سال ۲۰۰۰ بر ولسوالی ای که این خانواده در آن زندگی می کرد مسلط شدند و مکتب های دخترانه را مسدود کردند. 

فرزانه مادر شریفه که در آن زمان صنف ششم بود، روزهایی را تجربه کرد که حالا دخترش تجربه می کند. «من دقیقا به یاد خاطرات خودم افتادم. صنف شش مکتب بودم که طالبان مکتب ها را مسدود کردند و این حالت دقیقا بالای خودم هم تجربه شد.»

فرزانه می گوید روزی که اعلام شد مکتب های دخترانه مسدود می شوند، یاس و ناامیدی را در چهره دخترش دید: «اولین باری که با چهره غمگین و پریشان شریفه دخترم واقعاً جگرخون و مایوس شدم. خشم و افسردگی عجیبی را در چهره شریفه دیدم که اصلا نمی شود با کلمات بیان کرد.»

شریفه در یک خانواده با سواد به دنیا آمده است. پدرش انجنیر است و مادرش معلم. اما این پدر و مادر حالا به این فکر می کنند که چگونه دخترشان را از بی سوادی و آینده «تاریک و تار» برهانند.

 احمد (نام مستعار) پدر شریفه به دویچه وله گفت: «حس بسیار بد و ناامیدکننده دارم.» احمد از همه مردم افغانستان می خواهد که آرام ننشینند، در برابر طالبان بایستند و خواست خود را به صورت واضح آشکار کنند: «مردم باید طالبان را وادار کنند که محرومیت دختران از مکتب قابل قبول نیست. در غیرآن آینده بسیار تاریک است و همه بدبخت خواهند شد.»

دویچه وله با سه دختر دیگر نیز مصاحبه کرد و همه آن ها از نا آرامی روانی شکایت کردند. کریمه (نام مستعار) صنف هشتم که در یکی از مکتب های شهر کابل درس می خواند گفت: «سر روحیه ما بسیار زیاد تاثیر کرده است. هیچ معلوم نیست که آینده ما چطور خواهد شد. نمی دانیم آینده ما خوب می شود یا خراب. هیچ انتظار نداشتیم که ۳۰۰ روز از مکتب رفتن محروم شویم.»

خشونت و جنجال های لفظی در خانواده پیامد دیگری است که دختران محروم از مکتب با آن مواجه اند. کریمه گفت که همواره در خانه با پدر، مادر و سایر اعضای خانواده جنجال می کند: «از بس جگرخون هستم با کلان ها در خانه جنجال می کنم. بعداً می روم و از آنها معذرت می خواهم و می گویم این بخاطر فشارهایی است که به دلیل مکتب نرفتم بالایم آمده است.»

ربابه دختر دانش آموز دیگر گفت همیشه مکتب رفتن را خواب می بیند ولی در عمل مکتبی وجود ندارد: «امیدم کاملا قطع شده است و آینده کاملا از بین رفته است.»

تصور می شد که طالبان در نشست علما که اخیرا در کابل برگزار شد، فرمان بازگشایی مکتب های دخترانه را صادر خواهند کرد ولی چنین نشد و در این نشست هیچ یادی از مکتب های دخترانه نشد. این گروه می گوید مطابق با شریعت حقوق زنان را تامین می کند ولی در عمل تاکنون کاری انجام نداده است.

نامه سرگشاده فعالان مدنی

در همین حال شماری از نهادهای مدنی با نشر یک نامه سرگشاده از کشورها و رهبران جهان خواسته اند تا فشار بیشتری بر طالبان وارد کنند تا این گروه مکتب های دخترانه را باز کند و به حقوق سیاسی، فرهنگی و اقتصادی زنان احترام بگذارد. در این اعلامیه گفته شده که جامعه جهانی باید بیشتر از اعلامیه و سکوت اقدام کنند. در این نامه از جامعه جهانی خواسته شده تا از میکانیزم های آموزشی جایگزین حمایت مالی نمایند و به این ترتیب زمینه آموزش برای دختران فراهم شود. 

در نامه آمده است جامعه ای که دختران در آن از حقوق خود محروم باشند، پیشرفت نمی کند و به اهداف توسعه پایدار دست نخواهد یافت.