آمریکا یا روسیه؟ تردید کشورهای حاشیه خلیج فارس

خبرگزاری فرانسه روز جمعه ۷ اسفند (۲۶ فوریه) در گزارشی نوشت، اگرچه تهاجم روسیه به اوکراین بلافاصله از سوی جامعه جهانی محکوم شد اما با وجود این، کشورهای ثروتمند ''شورای همکاری خلیج فارس'' از جمله عربستان و امارات، تا حدود زیادی سکوت اختیار کرده‌اند.

شماری از تحلیلگران می‌گویند که سکوت این کشورها، با توجه به مسائل مرتبط با انرژی، پول و امنیت، قابل درک است.

آنه گادل، کارشناس حوزه خلیج فارس و از همکاران اندیشکده فرانسوی مونتنی می‌گوید: «نه تنها روابط اقتصادی، بلکه روابط امنیتی این کشورها با مسکو نیز در حال افزایش است».

امارات همراه با چین و هند روز جمعه ۶ اسفند (۲۵ فوریه)، به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره خروج فوری و کامل نیروهای روسیه از اوکراین رای ممتنع داد.

از سوی دیگر، روسیه نیز قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را که از مسکو خواسته بود تا حمله به اوکراین را متوقف و تمام نیروهایش را از این کشور خارج کند، وتو کرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

در همین حال، وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که وزرای خارجه امارات و روسیه روز دوشنبه در مسکو برای گفت‌وگو درباره "توسعه بیشتر روابط چند وجهی میان دو کشور" با یکدیگر دیدار خواهند کرد.

امارات، تنها ساعتی پیش از حمله گسترده روسیه به اوکراین در روز پنج‌شنبه، بر ''عمق دوستی'' خود با مسکو تاکید کرده بود.

در جستجوی متحدان جدید

عربستان سعودی نیز مانند امارات، بحرین و عمان به این حمله واکنشی نشان نداده است. تنها کشورهای کویت و قطر، خشونت را محکوم و به صورت ملایمی از مسکو انتقاد کرده‌اند.

در طول بیش از هفت دهه گذشته ایالات متحده نقشی کلیدی در خاورمیانه ایفا کرده و به ویژه از کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج فارس در برابر تهدیدهای احتمالی همچون تهدیدهای جمهوری اسلامی، حمایت کرده است.

اما در سال‌های اخیر، واشنگتن از حضور و همکاری نظامی خود در این منطقه کاسته است؛ حتی در شرایطی که نزدیک‌ترین متحدانش همچون عربستان سعودی و امارات مورد حمله شورشیان حوثی یمن قرار گرفتند.

آنه گادل بر این باور است که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس «می‌دانند که برای جبران عقب‌نشینی ایالات متحده از منطقه، باید متحدان متنوع‌تری داشته باشند».

قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در سال ۲۰۱۸ در داخل کنسولگری عربستان در استانبول، روابط واشنگتن با ریاض را تیره کرد و امارات نیز تهدید کرده که قرارداد بزرگ جنگنده‌های F-35 ساخت آمریکا را لغو خواهد کرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

آندریاس کریگ، کارشناس خاورمیانه و استادیار در کینگز کالج لندن می‌گوید: «روسیه به عنوان یک متحد ایدئولوژیک در نظر گرفته می‌شود و این در حالی است که وابستگی هرچه بیشتر حمایت‌های آمریکا به بحث‌های حقوق بشری، روز به روز به موضوع مهمتری تبدیل می‌شود».

او می‌گوید که علیرغم افزایش همکاری امنیتی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با روسیه، اکثر این کشورها  "همچنان تخم‌مرغ‌های امنیتی خود را در سبد آمریکا خواهند گذاشت".

اهمیت نفت و تجارت

بر اساس آمارهای رسمی، تجارت بین روسیه و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از حدود ۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به بیش از ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت که بیشتر آن نیز با امارات و عربستان سعودی بوده است.

امارات متحده عربی، به ویژه دبی، از مدت‌ها پیش یک ''آهنربا'' برای جذب سرمایه‌گذاری‌های روسیه و مقصدی محبوب در میان نخبگان روسی برای گذراندن تعطیلات به شمار می‌رود.

ریاض و مسکو رهبری ائتلاف ''اوپک پلاس'' را بر عهده دارند و در سال‌های اخیر همکاری نزدیکی در زمینه کنترل تولید و افزایش بهای نفت داشته‌اند.

الن والد، کارشناس ارشد در اندیشکده شورای آتلانتیک می‌گوید که ''کشورهای عرب عضو سازمان اوپک، از نظر دیپلماتیک در شرایط بسیار سختی قرار دارند'' چرا که حفظ توافق اوپک پلاس برای کنترل تولید نفت، ''به وضوح در رأس ملاحظات آنها قرار دارد''.

کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نگران هستند که در صورت موضع‌گیری درباره حمله روسیه به اوکراین، به این گونه همکاری‌ها و روابط آنها با روسیه آسیبب برسد و تلاش می‌کنند تا روسیه در اوپک پلاس باقی بماند چرا که در صورت خروج روسیه از این گروه، کل توافق‌ها احتمالا از بین خواهند رفت.

به عقیده والد، برای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، ''سکوت در برابر اقدام روسیه در اوکراین، احتمالاً در حال حاضر بهترین تصمیم است''.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در عین حال می‌افزاید که اگر رهبران این کشورها از سوی غرب تحت فشار قرار بگیرند، آن وقت ''این موضع عملگرایانه آنها ممکن است دیگر غیرقابل دفاع شود''.