آواهای کمشنیده از دیروز تا امروز • مرضیه
بانو مرضیه به گفته خودش از شاگردان اسماعیل مهرتاش، هنرمند ماندگار موسیقی و تئاتر ایران بوده و با بهرهگیری از امتیازات اجرای موسیقی در نمایشنامهها، توانمندی خود را در اجراهای کاملا گوناگون نشان داده و ثبت کرده است. نام و کار خانم مرضیه چنان آشناست که کمتر میتوان سخن تازهای دربارهاش گفت.
اشرفالسادات مرتضایی در نخستین روز فروردین سال ۱۳۰۳ در تهران زاده شد و با این که از خانوادهای مذهبی بود اما پدر و مادرش مانع هنرش نشدند.
مرضیه در مصاحبهای درباره خود گفته بود: «در زمانی که خانوادههای ایرانی به ندرت فرزندان دخترشان را برای تحصیل علم میفرستادند، پدر من با وجود اینکه یک فرد روحانی بود، مرا تشویق به آموزش تحصیلات کرد.»
او فعالیتهای هنری خود را با نقشآفرینی در نمایشنامه "خسرو وشیرین" اثر و اجرای اسماعیل مهرتاش در بیست سالگی آغاز کرد. ۲۴ ساله بود که وارد رادیو شد و از آن پس پیوسته در رادیو برنامه داشت و برای کار در رادیو نام هنری مرضیه را برگزید.
این نام را بیشتر به این دلیل به او دادند که بیگمان شناساننده ترانههای تصنیفساز دوره مشروطه یعنی علیاکبرخان شیدا بود.
در پادکست این هفته "آواهای کمشنیده از دیروز تا امروز" صحبتهای بسیار جالب خانم مرضیه در مورد شیدا را بشنوید. این مصاحبه در دهه ۴۰ از سوی محمود خوشنام با خانم مرضیه انجام گرفته است و در آن، این خواننده پرآوازه آهنگی از شیدا را که برای معشوقهاش که او هم مرضیه نام داشت را میخواند.
با آغاز انقلاب اسلامی، مرضیه ۱۸ سال مجبور به سکوت شد و تنها زمانی توانست دوباره بخواند که ایران را ترک کرد.
مرضیه در پاریس با پشتیبانی محمد شمس، آهنگ آرای پرکار و پربار ایرانی، ترانههای پیشیناش را با تنظیم برای ارکسترهای سمفونی اجرا کرد و ترانههای تازهای هم ارائه داد.
مرضیه سالهای پایانی عمرش را هم در پاریس گذراند و در روز ۲۱ مهرماه سال ۱۳۸۹ در سن ۸۶ سالگی بر اثر بیماری سرطان در بیمارستان آمریکاییها در شهر پاریس درگذشت.
قطعهای که در این پادکست برای شما انتخاب کردهایم، از گلهای رنگارنگ شماره ۱۳۴ گرفته شده که بانو مرضیه همراه با بنان اجرا کرده است.
ما در پادکستهای هفتگی ترانهها و آهنگهایی را به شما معرفی میکنیم که کمتر شنیدهاید. اگر "دیروزی" هستید با آواهای امروزی و اگر "امروزی" هستید با آواهای دیروزی بیشتر آشنا میشوید.