آیا چین جای روسیه را در ایران خواهد گرفت؟
۱۳۸۸ آذر ۳۰, دوشنبه
"زبان تحریم، زبان روسیه نیست"
آندره نسترینکو، سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی روسیه، اعلام کرد که رهبری عالی روسیه مخالف سیاست تحریم ایران است. ولی هم مطبوعات روسیه و هم کارشناسان روس در تحلیل‌هایشان تاکید دارند، در تحریم‌های اقتصادی از جمله محدودیت در صادرات بنزین به ایران "همه چیز را چین تعیین خواهد کرد". ولادیمیر یفسییف، صاحب‌نظر در امور ایران و کارشناس علمی انستیتو اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل آکادمی علوم روسیه، می‌گوید، آمریکا در تابستان فروش بنزین به یکی از کمپانی‌های هندی و یک کمپانی بریتانیایی را متوقف کرد. در نتیجه ۴۰ درصد از واردات ایران کاهش یافته است، اما کمپانی‌های چینی آن را جبران کردند و این تحریم‌ها کاملا بی تاثیر ماند. این کارشناس روس تاکید می‌کند، اگر چین به تحریم‌ها نپیوندد، سیاست تحریم آمریکا به شکست خواهد انجامید.
چین مخالف شدید تحریم است
آلکسی موخین، مدیر"مرکز مطالعات سیاسی در مسکو" و مولف زندگینامه‌ی پوتین، در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه وله درباره‌ی نقش چنین توضیح می‌دهد: «ما از این قضیه تعجب نمی‌کنیم، زیرا چین در بسیاری از عرصه‌های ژئوپولیتیکی دنیا نقش تعیین کننده‌ای ایفا می‌کند. درنشست کپنهاک و در بحران مالی دنیا ما این نقش را دیدیم. و حالا شاهد آن هستیم که چین در این بخش از دنیا نیز نقشی را ایفا کند.
ولی همین کارشناس به سهم صادرات بنزین چین به ایران با تردید می‌نگرد و می‌افزاید: «در حال حاضر چین در آفریقا نقش مهمی را دارد و بر روی اقتصاد اروپا و آمریکا نیز می‌تواند تاثیر بگذارد، ولی در خاورمیانه آمریکا و روسیه نقش تعیین‌کننده‌ای را بازی می‌کنند. به نظر من اشتباه است که نقش چین را در این منطقه بیشتر از آنچه هست نشان دهیم.».
ماهیت ضد آمریکایی اقدام چین
به نظر ولادمیر یفسییف، کارشناس امور ایران، چین خواستار جابه‌جایی زمان برگزاری مذاکرات ۵+۱ شده است. وی می‌گوید، چین اکنون اوضاع را تحلیل می‌کند و نمی‌خواهد از حضور خود در بازار ایران بکاهد. برای چین این نه تنها مسئله‌ای سیاسی، بلکه مسئله‌ای اقتصادی نیز هست.
ولی به نظر آلکسی موخین، اقدام چین ماهیت سیاسی دارد. موخین اضافه می‌کند، چین از لحاظ تکنولوژی آنقدر پیشرفته نیست که بنزین مورد نظر ایران را در درازمدت به این کشور عرضه کند. این اقدام چین یک حرکت ضدآمریکایی است و ماهیت سیاسی دارد نه اقتصادی.
آلکسی موخین در ادامه اشاره می‌کند که در غرب اختلاف منافع بین روسیه و چین را بزرگ‌نمایی می‌کنند. این کارشناس روس تاکید دارد که چین برای روسیه هیچ خطری ندارد.
بیمه‌ی بار خطرناکتر از تحریم بنزین برای این است
خبرگزاری ریانووستی روسیه می‌نویسد، اهرم موثرتری برای اعمال فشار بر ایران وجود دارد، و آن بیمه‌ی بار است. این خبرگزاری با استناد به صحبت‌های ولادیمیر یفسییف، کارشناس علمی انستیتو اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل آکادمی علوم روسیه، می‌نویسد، خطر بیمه‌ی بار برای ایران بیشتر از تحریم بنزین خواهد بود. ولادمیر یفسییف به خبرگزاری ریا نووستی گفته است: «اگر بارها بیمه نشوند، مشکلاتی برای صادرات کالاهای ایرانی و صادرات به ایران بوجود می‌آیند. بزرگترین بیمه‌کننده بریتانیا می‌باشد و فعلاً از این اهرم استفاده نمی‌شود، اما سیاستمداران کشورهای مختلف درباره‌ی آن صحبت می‌کنند».
آیا چین جای روسیه را در ایران خواهد گرفت؟
کارشناسان روسی امور ایران پیش‌بینی می‌کنند که تحریم‌های گسترده‌تری علیه ایران در ماه فوریه سال ۲۰۱۰ اعمال خواهد شد. ولی آیا تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و تحریم بنزین بدون مشارکت چین امکان‌پذیر خواهد بود؟
آلکسی موخین مدیر"مرکز مطالعات سیاسی در مسکو" به این سئوال بخش فارسی دویچه وله چنین پاسخ می‌دهد: «در رابطه با مشکلات ایران با غرب موضع‌گیری روسیه تغییری نکرده است. روسیه از ایران شفافیت بیشتری را در مسئله‌ی هسته‌ای طلب کرده، ولی این به معنای تغییر روش و سیاست روسیه در قبال ایران نیست. به نظرمن، فعلا زود است گفته شود چین نقش روسیه را در ایران بر عهده گرفته و یا خواهد گرفت.
نویسنده زندگینامه‌ی ولادیمیر پوتین معتقد است، حتی با توجه به نزدیکی مواضع اوباما و مدودیف، سیاست راهبردی روسیه در قبال ایران تغییری نخواهد کرد و این سیاست برمبنای تزی است که ولادیمیر پوتین در فوریه ۲۰۰۷ در مونیخ مطرح کرد. پوتین گفته است، روسیه در مسئله‌ی افغانستان و ایران با آمریکا هم‌پیمان نیست و پیش از هر چیز منافع خود را در نظر خواهد گرفت.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بابک بهمنش