انتظارات مهاجران افغان از حسن روحانی
۱۳۹۲ تیر ۲۶, چهارشنبه
نمایندگان مهاجران افغانستان در ایران به "دویچه وله" گفتند که حسن روحانی در تبلیغات انتخاباتی خود به بهبود وضعیت مهاجران افغانستان اشاره نکرده است. با وجود این، مهاجران افغانستان از انتخاب روحانی به مقام ریاست جمهوری خوشحال هستند و به بهبود وضعیت خود امیدوارند.
محرومیت از تحصیل، تهدید به اخراج، اسکان اجباری در ارودگاه‌ها و تمدید نشدن کارت اقامت از جمله مشکلات فراوانی هستند که نمایندگان مهاجران افغان حل آنها را از دولت یازدهم خواسته‌اند. نمایندگان افغان در ایران می‌گویند که سال تحصیلی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ حدود ۴۰۰ هزار کودک افغانستانی نتوانستند تحصیل کنند و امیدوارند که دولت آقای روحانی راهی برای این مشکل نیز پیدا کند.
بازگشت ۹۰۷ هزار پناهنده از ایران به افغانستان
برخی از این مهاجران افغانستان در ایران گله می‌کنند که در دوران احمدی‌نژاد اقدامات غیرقانونی ادارات دولتی علیه آنها افزایش پیدا کرد و بخشی از جامعه ایران نسبت به آنها رویکردی "نژادپرستانه" و "تحقیرآمیز" داشته است؛ به طوری‌که بخشی از مهاجران به فکر بازگشت و یا ادامه مهاجرت به دیگر کشورها افتادند.
برنارد دویل، نماینده کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در ایران، در مصاحبه با "دویچه وله" گفت: «از سال ۲۰۰۲ تا کنون حدود ۹۰۷ هزارپناهنده افغان از ایران به کشورشان بازگشتند و این رقم بسیار بزرگی است.» وی تاکید می‌کند که بازگشت این افراد در شرایط بسیار سخت در افغانستان و در نبود خدمات اولیه مثل آب آشامیدنی و امکان تحصیل در همه جای افغانستان انجام گرفته است.
پیام نمایندگان مهاجران افغان به روحانی
اما پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران، امید به تغییر در وضعیت مهاجران افغان نیز بیشتر می‌شود. جمعی از اهل ادب و فرهنگ مهاجر افغانستان پیروزی حسن روحانی را تبریک گفتند. در پیام این مهاجران از رئیس دولت یازدهم درخواست شده که نسبت به وضعیت مهاجران رسیدگی بیشتری شود و آنان را در حل مشکلات معیشتی و اجتماعی یاری کند.
سید شریف سعیدی، سخنگوی "انجمن پناهندگان افغان" به دویچه وله می‌گوید که افغان‌ها دارای حقوق شهروندی خاص در ایران نیستند. به نظر او با روی کار آمدن روحانی گرچه خوشبینی برای بهبود وضعیت وجود دارد، اما مسائل مهاجران به طور جدی حل نخواهد شد.
او می‌افزاید: «مهاجران افغانستان شهرندان درجه سوم در ایران هستند. ماموران انتظامی برخورد بسیار بدی با آنها دارند. فشار چنان زیاد شده است که افغان‌هایی که ۳ دهه در ایران زندگی می‌کنند نیز مجبور به ترک این کشور شدند.» سعیدی نتیجه می‌گیرد که وضعیت مهاجران افغانستان در ایران با روی کارآمدن حسن روحانی به مقام ریاست جمهوری ایران نیز تغییرجدی نخواهد کرد.
از زبان مهاجران
کمال، مهاجر افغان اهل اهواز به دویچه وله می‌گوید: «کارت اقامت ما را جمع‌آوری کردند، برخی را هم تحت عنوان "اتباع بیگانه غیرمجاز" روانه‌ی زندان کردند. حدود ۳۰۰ خانواده را هم به اردوگاه مستقر در ملاثانی در شهرستان گتوند توابع استان خوزستان بردند. حدود ۲۵۰ خانوار هم فعلا خارج از اردوگاه زندگی می‌کنند.»
این مهاجر افغانستان ادامه می‌دهد: «در اردوگاه ما را به سرنوشت خود ول کردند. کودکان ما بیش از دو سال است که دیگر به مدرسه نمی‌روند. ما نمی‌توانیم موتور و ماشین به نام خود داشته باشیم یا قرارداد اجاره‌خانه امضا کنیم. اجازه خروج از شهر را هم نداریم و سفر به شهرهای دیگر هم ممنوع است. برخورد مردم هم با ما دیگر فرق کرده و همه جا ما را تحقیر می‌کنند.»
این مهاجر افغان از انتخاب روحانی اما خوشحال است و می‌گوید: «من از رئیس جمهور منتخب ایران انتظار دارم که فرزندان ما حق تحصیل داشته باشند و برای تمدید کارت‌های اقامت و کار هزینه‌ای نپردازیم.»
امید به حل مشکلات بی‌کران
یک مهاجر دیگر به نام خالق غلامعلی هم می‌گوید، بیکاری بزرگترین مشکل مهاجران افغان است اما دستیگری و افتادن به زندان از آن هم سخت‌تر است.
وی اضافه می‌کند: «بسیاری از مهاجران خوشبین هستند که شرایط آنها در دوره آقای روحانی بهتر شود. شکستن تحریم‌ها و بالا رفتن ارزش پول ایران در وضعیت افغان‌ها تاثیر مثبتی خواهد گذاشت. فعلا کارت کاری که به ما دادند برای ۴۰ روز تمدید شده است. ما منتظریم که پس از روی کار آمدن آقای روحانی وضعیت ما تغییر پیدا کند. ما نمی‌دانیم که کارت ما تمدید خواهد شد و یا ما را بیرون خواهند کرد. فعالا معلوم نیست.»
مهاجران افغانستان در ایران چه می‌خواهند؟
مهاجر دیگری بنام نورآقا هم به دویچه وله می‌گوید: «ما نه تنها یارانه نمی‌گیریم بلکه برای تمدید حق اقامت، حق کار و شهریه مدارس هم از ما پول می‌گیرند.» این مهاجر هم مثل دیگر مهاجران افغانستان درایران شکایت دارد که ممنوعیت اسکان مهاجران، بر فشارها افزوده و میل به خروج از ایران را در میان مهاجران افغانستان بیشتر کرده است.
سید شریف سعیدی، سخنگوی "انجمن پناهندگان افغان" صحبت‌های مهاجران افغانستان در ایران را که با دویچه وله صحبت کردند، تائید می‌کند و خاطرنشان می‌سازد: «مهم‌ترین مسئله این است که به مهاجرین افغانستان در ایران مثل یک فرد عادی برخورد شود. هزینه‌های اقامت را برای آنها کم کنند. اجازه کار و بیمه و اجازه تحصیل بدهند و نژادپرسی و تحقیر را کنار بگذارند، اجازه تردد در شهرهای مختلف را به آنها بدهند و از همه مهم‌تر مثل انسان با آنها رفتار کنند.»
تردید به تغییر سیاست‌های ایران در قبال افغانستان
پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری مورد استقبال دولتمردان افغانستان نیز قرار گرفت. افغانستان جزو نخستین کشورهایی است که پیروزی رئیس جمهور منتخب ایران را تبریک گفت.
رمضان جمعه‌زاده، نماینده کابل در مجلس افغانستان به دویچه وله می‌گوید: «ما امیدواریم با روی کار آمدن یک حکومت میانه‌رو در ایران، وضعیت مهاجران افغان در این کشور بهبود یابد.» به نظر این نماینده مجلس از کابل امکان دارد که بهبود روابط ایران با غرب به بهتر شدن روابط افغانستان و ایران هم بیانجامد.
اما این نماینده مجلس به تغییر سیاست خارجی ایران در قبال افغانستان تردید هم دارد. او دلیل می‌آورد: «پیش از انتخاب روحانی در پاکستان هم میانمحمد نوازشریف، به نخست وزیری این کشور انتخاب شد. نوازشریف قول داد که سیاست این کشور را در قبال افغانستان تغییر دهد ولی حملات انتحاری در افغانستان بیشتر شد.»
جمعه‌زاده نتیجه می‌گیرد که تغییر چهره‌ها‌ی سیاسی کشورهای همسایه به تغییر سیاست خارجی آنها در قبال افغانستان نیانجامیده است. این نماینده مجلس هم مثل برخی دیگر از سیاستمداران و کارشناسان افغانستان به تغییر سیاست راهبردی ایران نسبت به افغانستان تردید نشان می‌دهد. ولی تعداد کسانی که به تغییر سیاست ایران در قبال افغانستان خوشبین هستند نیز کم نیست.