انگیزه‌های آلمان برای ادامه پایبندی به برجام
۱۳۹۷ اردیبهشت ۲۰, پنجشنبه
واکنش سیاستمداران آلمان به اعلام تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام بسیار واضح بود و اغلب آنها این اقدام رئیس جمهور ایالات متحده را یک "اشتباه جدی" خواندند.
بر همین اساس دولت ائتلافی آلمان با قاطعیت اعلام کرد که به برجام پایبند خواهد ماند؛ این را هم صدراعظم آلمان آنگلا مرکل به صراحت گفت هم وزیر خارجه هایکو ماس.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
آلمان با این اقدام هم در برابر رئیس جمهور آمریکا قرار گرفته، هم مقابل رئیس دفتر نمایندگی دیپلماتیک این کشور در برلین، ریچارد گرنل که به تازگی کار خود را در این سمت آغاز کرده است.
توئیت آمرانه سفیر آمریکا در برلین
سفیر آمریکا در برلین، اندکی پس از اظهارات ترامپ درباره خروج از برجام در یک پیام توئیتری و با لحنی آمرانه نوشت: «شرکت‌های آلمان فعال در ایران باید هر چه سریع‌تر فعالیت خود در آنجا را متوقف کنند.»
میشائیل توکوس، عضو هیئت مدیره اتاق بازرگانی آلمان و ایران بلافاصله به این اظهارات واکنش نشان داد و تصریح کرد که این در حیطه اختیارات سفیر آمریکا در برلین نیست که به شرکت‌های آلمانی دستور دهد یا آنها را تهدید کند.
بیشتر بخوانید: ترامپ: احیای برنامه هسته‌ای ایران پیامدهای سختی خواهد داشت
مطابق آمار اتاق بازرگانی در حال حاضر ۱۰ هزار شرکت آلمانی با ایران روابط تجاری دارند و حدود ۱۲۰ شرکت با پرسنل خود در ایران مشغول کار هستند. قطع همکاری و رها کردن کار برای هیچ یک از این شرکت‌ها گزینه قابل قبولی محسوب نمی‌شود.
"ضربه سخت" به اقتصاد آلمان
اتحادیه اتاق‌های صنایع و بازرگانی آلمان از نگرانی جدی فعالان اقتصادی این کشور نسبت به تحریم‌های آمریکا خبر داده و می‌گوید تصمیم دونالد ترامپ "ضربه سختی" به اقتصاد آلمان وارد می‌کند.
دونالد ترامپ سه‌شنبه شب (۱۸ اردیبهشت/ ۸ مه) فرمان اجرایی خروج ایالات متحده از برجام را صادر کرد و وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید تحریم‌های تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی در دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه دوباره اعمال خواهد شد.
اتحادیه صنایع آلمان خروج آمریکا از برجام را تاسف‌برانگیز خوانده و انجمن سازندگان ماشین‌آلات و کارخانه‌های این کشور ابراز امیدواری کرده که جمهوری اسلامی به برجام پایبند بماند.
سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای با ایران (فرانسه، بریتانیا و آلمان) تاکید کرده‌اند که به رغم خروج آمریکا کماکان به برجام پایبند خواهند ماند.
بیشتر بخوانید: انتقاد صدراعظم آلمان از تصمیم ترامپ درباره خروج از برجام
تا زمانی که تحریم‌های اتحادیه اروپا که به خاطر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی اعمال و با برجام تعلیق شدند، دوباره فعال نشوند شرکت‌های آلمانی امکان دارند به فعالیت قانونی خود با ایران ادامه دهند. با این همه این شرکت‌ها اگر با آمریکا نیز روابط تجاری داشته باشند باید نگران نقض تحریم‌های این کشور و عواقب آن باشند.
ساشا لومن، پژوهشگر تحریم در دانشگاه هاروارد در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید به این ترتیب اتحادیه اروپا کنترلی بر فعالیت شرکت‌های اروپایی ندارد و این کار نه در بروکسل که در واشنگتن انجام می‌شود.
تجربه تلخ بانک‌های اروپایی از نقض تحریم
این معضلی است که شماری از بانک‌های اروپایی پیش از امضای توافق هسته‌ای با آن روبرو بودند؛ در سال ۲۰۱۴ کومرتز بانک آلمان به دلیل نقض تحریم‌های آمریکا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار جریمه شد و بانک پاریبا فرانسه حتی به ۹ میلیارد دلار.
به همین دلیل بانک‌ها و موسسه‌های مالی بین‌المللی پس از امضای توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نیز از تامین مالی پروژه‌های مرتبط با ایران خودداری کرده و بسیار محتاط بوده‌اند.
تحریم‌های یک‌جانیه ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی استفاده از دلار در مناسبات تجاری با ایران و بهره‌گیری از سیستم "سوئیفت"، سامانه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی را مخاطره‌آمیز کرده است.
بانک‌های کوچکتر آلمان مانند "اشپارکاسه" یا "فولکس بانک" برای تامین مالی پروژه‌ها در ایران با معضلات کمتری روبرو هستند اما منابع محدود این بانک‌ها امکان حمایت مالی از پروژه‌های کلان را نمی‌دهد.
بیشتر بخوانید: سفر وزیر خارجه آلمان به روسیه برای مذاکره درباره برجام
اتاق بازرگانی آلمان و ایران این واقعیت‌ها را یکی از علت‌های اصلی کندی رشد مورد انتظار روابط اقتصادی با ایران پس از امضای توافق هسته‌ای ارزیابی می‌کند.
امید به سه برابر شدن مبادلات اقتصادی
حجم مبادلات اقتصادی میان ایران و آلمان در سال گذشته میلادی سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو بود که حدود یک سوم رقمی است که انتظار می‌رفت پس از برجام تحقق یابد.
میزان صادرات آلمان به ایران در سال گذشته سه میلیارد یورو و بیش از تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا بوده است. در سال‌های گذشته فاصله میزان مبادلات اقتصادی آلمان با ایران در قیاس با کشوری مانند چین بیشتر شده است.
چین در سال‌های تحریم و پس از برجام موفق شده به بازیگر اصلی در روابط تجاری با ایران بدل شود و هم اکنون یک چهارم کالاهای وارادتی ایران چینی هستند.
سهم آلمان از تجارت خارجی ایران حدود شش درصد بیشتر نیست. کشورهایی مانند ترکیه و کره جنوبی از این تجارت سهم بیشتری دارند.
درخواست اتاق بازرگانی آلمان و ایران از دولت آنگلا مرکل برای تضمین روابط تجاری با ایران، در نگاه کاخ سفید و سفیر آمریکا در برلین می‌تواند به عدم قاطعیت این اقتصاد صادرات‌محور و سودجو در برابر ایران تعبیر شود.
حمایت دولت، رایزنی با آمریکا
در ارتباط با برجام و درخواست سفیر آمریکا در برلین، دولت آلمان با قاطعیت از فعالان اقتصادی این کشور حمایت می‌کند و مشغول ارزیابی پیامد خروج واشنگتن از برجام برای شرکت‌های آلمانی است.
اولاف شولتس، وزیر دارایی آلمان قصد دارد به زودی با مقام‌های دولت آمریکا دیدار و مذاکره کند. یکی از اهداف مهم این دیدار کاهش تاثیر منفی خروج آمریکا از برجام برای همه فعالان اقتصاد اروپا عنوان می‌شود.
بیشتر بخوانید: بی‌اعتمادی به راهکارهای اروپا برای حفظ برجام
برخی از ناظران ابراز خوش‌بینی می‌کنند که با پایبندی سه کشور اروپایی به برجام و مسئولیت‌پذیری چین و روسیه در ادامه یافتن توافق هسته‌ای، پیامدهای خروج آمریکا برای شرکت‌های اروپایی چندان زیانبار نباشد.
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای در واکنش به تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از برجام گفته است به شرطی که سه کشور اروپایی برای پایبندی به تعهداتشان "تضمین عملی" بدهند با ادامه برجام بدون آمریکا موافقت می‌کند.
رئیس جمهور حسن روحانی می‌گوید مسئولان ایران "ظرف چند هفته آینده" برای رایزنی و هماهنگی‌های لازم، با کشورهای اروپایی، روسیه و چین مذاکره خواهند کرد.