با کیسه پلاستیک به رواندا سفر نکنید
۱۳۹۲ آبان ۱۳, دوشنبه
آنهایی که فکر می‌کنند چون روز شنبه در رواندا روز تعطیل است، می‌توانند صبح‌ها تا دیروقت بخوابند تصور باطلی دارند. هر بامداد شنبه شماری زن و مرد با بلندگو در خیابان‌های شهر راه می‌افتند و همگان را به همکاری در جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیک دعوت می‌کنند. اسم این کارزار "اموگاندا"، به معنی همبستگی و همیاری است.
در بخشی از شهر کیگالی (پایتخت) در حال حاضر با کمک مردم فاضلاب پاکسازی می‌شود. بعداَ هم قرار است در همین محل گلکاری انجام شود. مسئول این محل به خبرنگار شبکه اول تلویزیون آلمان گفته است: «ما پیوسته اهداف تازه‌ای را برای خودمان تعریف می‌کنیم. در رواندا این به بخشی از فرهنگ ما بدل شده که مشترکا کاری عمومی را انجام دهیم.»
اگر جایی در شهر زباله جمع شده باشد، فوری اهالی دست‌ها را بالا می‌زنند و آن را جمع می‌کنند. ولی واقعیت این است که چنین مواردی (جمع‌شدن زباله) در کیگالی کمتر رخ می‌دهد، بی سبب نیست که این شهر را حالا به عنوان تمیزترین شهر آفریقا می‌شناسند و سازمان ملل نیز از آن ستایش کرده است.
حیرتی که بعد لذتبخش می‌شود
خیابان‌های رواندا از تمیزی برق می‌زنند و بر خلاف بسیاری از شهرهای آفریقا در این کشور هیچ کیسه پلاستیکی را رهاشده روی زمین نمی‌توان یافت. در واقع از ۵ سال پیش استفاده از کسیه پلاستیک در رواندا ممنوع اعلام شده است. به گفته خانم رز موکانکومیه، رئیس سازمان محیط زیست رواندا، جاانداختن این ممنوعیت ابداً کار آسانی نبود: «خیلی‌ها از من می‌پرسیدند که این یک جک یا واقعا یک مصوبه است. در شرایطی که همه از کیسه پلاستیک استفاده می‌کنند تو چگونه می‌خواهی آنها را کلا جمع کنی.»
به خصوص می‌بایست گزینه‌های مناسبی برای کیسه‌های پلاستیک ارائه شود. مغازه‌ها به سرعت شروع کردند کیسه‌های کاغذی در اختیار مشتریان قرار دهند. علاوه بر آن شعار «کیسه‌های نخی به جای پلاستیک» هم همه‌جا مورد تبلیغ قرار گرفت. خانم کوکانکومیه در این باره به اقدامات دیگری هم اشاره می‌کند: «ما شروع کردیم به همکاری با گروه‌های زنان برای دوختن کیسه‌های نخی. این کیسه‌ها را ما بعداً در فرودگاه‌ها هم ارائه کردیم که حالا به خوبی فروش می‌رود.
به این ترتیب هر کس که به رواندا می‌رود باید این آمادگی را داشته باشد که در فرودگاه از جهت داشتن یا نداشتن کیسه پلاستک هم مورد کنترل قرار گیرد. به گفته رئیس سازمان محیط زیست رواندا «شاید این اقدام مسافر را به شگفتی و حیرت دچار کند، ولی بعداً که تمیزی شهر را دید خودش هم لذت خواهد برد. در مورد خود مردم بومی هم این موضوع مصداق دارد».
خانم موکانکومیه درباره دلایل موفقیت کارزار علیه کیسه پلاستیک می‌گوید: «ما تبلیغات وسیعی را در مدارس شروع کردیم و رسانه‌هایی مانند رادیو را هم به کار گرفتیم. ما به مردم توضیح دادیم که اثرات منفی استفاده از کیسه پلاستیک کدام است. بخش خصوصی را هم در کارزارمان ادغام کردیم و به کمک گرفیتم. از این طریق ما قادر شدیم استفاده از کیسه‌های پلاستیک را کاملا متوقف کنیم.»(در باره اثرات منفی استفاده از کیسه پلاستیک بیشتر بخوانید)
سایر کشورهای شرق آفریقا نیز در این میان با تاسی به رواندا قوانین مشابه‌ای را به تصویب رسانده‌اند. اما در کشورهایی مانند تانزانیا و کنیا اجرای قانون با دشواری و کندی پیش می‌رود. از همین رو رواندا همچنان با فاصله زیاد در اقدامی که خود شروع کرده پیشتاز است. (در باره تجربه موفقتیت آمیز یک کشور آسیایی (چین) در مبارزه با کیسه‌های پلاستیکی بیشتر بخوانید)
طرفه این که حالا بسیاری از کنفرانس‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به جای نایروبی یا سایر شهرهای شرق آفریقا در کیگالی برگزار می‌شوند که قسماً به تمیزی و سلامت زیست محیطی این شهر مربوط می‌شود.