تأمین برق اروپا از آفریقا و خاورمیانه

مواد خام فسیلی همواره کم‌تر و گران‌تر می‌شوند و این روند پیوسته رو به‌گسترش است. آسیب‌های زیست-‌محیطی ناشی از سوخت‌های فسیلی‌ای چون نفت و گاز نیز افزایش یافته‌اند. از این رو انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند براساس اولویت‌های کشورها برای اقتصاد ملی و محیط زیست مزایایی دربرداشته باشند. طرح دیزرتک (Desertec) یا تکنولوژی کویری برای انتقال انرژی خورشیدی از کویر صحرا به اروپا به همکاری شرکای غیراروپایی طرح بستگی دارد.

در صحرا ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید:«اگر خورشید سه روز نتابد، دنیا به آخر می‌رسد.» این عبارت نشان می‌دهد که خورشید در این ناحیه نقشی تعیین کننده دارد: آب و هوا، فرهنگ و شرایط زندگی انسان‌ها تحت تأثیر آن هستند. اما نور خورشید می‌تواند منبع بی‌پایان اقتصادی نیز باشد. با کمک ذخیره‌سازهای خورشیدی بزرگ در نیروگاه‌‌های حرارتی می‌توان گرمای خورشید را ذخیره و به نیروی برق تبدیل کرد. این تکنولوژی از ۲۰ سال پیش تاکنون وجود دارد.

روبرت پیتس-پال، استاد فن‌آوری خورشیدی و مدیر پژوهش‌های انرژی خورشیدی در موسسه‌ی ترمودینامیک فنی وابسته به مرکز پژوهش‌های هوا-فضا در آلمان می‌گوید: «ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی در آفریقای شمالی و آسیای میانه بسیار بهتر از جنوب اروپای مرکزی‌ست. حتا در اسپانیا نیز شدت تابش خورشید به‌اندازه‌ی آفریقای شمالی نیست. در این منطقه از آفریقا مساحت گسترده‌ای از کویر بدون استفاده مانده است. بنابراین درصد بسیار کمی از سطح کویر ـ‌‌حدود دو تا سه درصد- برای تأمین انرژی منطقه و همچنین اروپا کافی‌ست.»

پروژه‌ی دیزرتک و آینده‌ی تأمین انرژی

پروژه‌ی دیزرتک قصد دارد در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نیروگاه‌هایی برای تأمین برق اروپا با انرژی خورشیدی بسازد. با این روش می‌توان برق را در بلندمدت ۶۶ درصد ارزان‌تر از قیمت کنونی به‌دست آورد و به اروپا رساند. با این روش اروپا تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند ۱۵ درصد برق مورد نیاز خود را از کشورهای یاد شده تأمین کند. اما تا رسیدن به این مرحله هنوز راه درازی در پیش است.

کشورهای اروپایی باید یکپارچه انتقال انرژی خورشیدی از کویر را مانند استفاده از انرژی‌های رایج در کشور خود پشتیبانی کنند؛ اما در حال حاضر وضع هنوز چنین نیست.

دکتر هانی النوکرشی، عضو مرکز پژوهش‌‌های انرژی خورشیدی در مصر، ناآگاهی مردم در اروپا، آفریقی شمالی و خاورمیانه را یکی از موانع تحقق این پروژه دانسته است. از نظر او این وضع باید تغییر کند و کشورهای عربی باید شهروندان خود را به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تشویق کنند. این امر نیز نیاز به تغییرات قانونی در این کشورها دارد. اما به‌گفته‌ی همین النوکرشی نگرانی‌های کشورهای یاد شده از این است که این طرح‌‌ها هدف‌هایی غیر از تأمین انرژی داشته باشند؛ زیرا در قرن‌های گذشته مردم همین مناطق گرفتار استعمار کشورهای غربی بوده‌اند.

به هر حال پروژه‌ی دیزرتک می‌تواند مشکل کمبود آب را نیز تا حدی حل کند؛ زیرا هر نیروگاه‌ خورشیدی نیز مانند دیگر نیروگاه‌ها گرمای زاید تولید می‌کند که می‌توان از آن برای نمک‌زدایی از آب دریا استفاده کرد. این فرایند برای کشورهای آفریقای شمالی، خاورمیانه و نزدیک و همچنین کشورهای جنوب اروپا اهمیت خاصی دارد.