تحریم‌های غرب علیه روسیه چقدر موثر بوده است؟

هیچ کشوری به اندازه روسیه با شدیدترین و گسترده‌ترین تحریم‌های غرب روبرو نیست؛ پیش از آغاز تجاوز نظامیان روسی به اوکراین در ۲۴ فوریه سال پیش ۲ هزار و ۵۰۰ تحریم علیه مسکو اعمال شده بود.

وب‌سایت "تاگس‌شاو" در گزارشی که چهارشنبه، ۲۲ فوریه (سوم اسفند) منتشر شد می‌گوید طی یک سال گذشته ۱۱ هزار تحریم به تحریم‌های پیشین علیه مسکو افزوده شده است.

این تحریم‌ها را از جمله، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، هفت کشور برتر صنعتی غرب موسوم به گروه هفت، بریتانیا، استرالیا و سوئیس اعمال کرده‌اند.

تحریم‌ها علیه روسیه شامل افراد حقیقی و حقوقی، شرکت‌ها و برخی شاخه‌های اقتصادی می‌شود که دامنگیر شماری از الیگارش‌های روسی در داخل و خارج کشور هم شده‌اند.

خروج هزار شرکت غربی از روسیه

همچنین حدود یک هزار شرکت خارجی از آغاز جنگ در اوکراین تا کنون روسیه را ترک کرده‌اند. ولادیمیر پوتین در یک سخنرانی در آستانه سالروز تجاوز به اوکراین گفت این شرکت‌ها بازار روسیه را از دست داده‌اند و زیان‌های هنگفتی خواهند دید.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

رئیس جمهوری روسیه در سخنرانی دو ساعته خود تاکید کرد اگر کسی خیال کند "نزد ما همه چیز در هم فرومی‌ریزد و فرومی‌پاشد" در اشتباه است و این گونه نیست.

پوتین می‌گوید کالاها، خدمات و محصولاتی که در روسیه تولید و ارائه می‌شوند باید به "مسئله غرور ملی ما" تبدیل شوند و نه تنها در داخل بلکه در بازارهای بین‌المللی هم موفق باشند.

در حال حاضر نمی‌توان گفت که تمام شرکت‌های غربی روسیه را ترک کرده‌اند. در لیستی که جفری سوننفلد، استاد اقتصاد دانشگاه ییل آمریکا زیر عنوان "فهرست شرم" تدوین کرده نام شرکت‌هایی که روسیه را ترک کرده، فعالیت خود را مسکوت گذاشته یا هنوز در این کشور فعال هستند درج شده است.

کاهش شدید شمار گردشگران خارجی

در کلانشهر مسکو، پایتخت روسیه غیبت شرکت‌های غربی فعال در حوزه گردشگری آشکار است اما شاید در نگاه اول به چشم نیاید؛ بسیاری از آنها با شرکت‌های داخلی جایگزین شده‌اند که طرحی شبیه شرکت‌های غربی دارند.

با این حال شمار گردشگران خارجی در روسیه در یک سال اخیر به نسبت دوران پیش از پاندمی کرونا ۹۶ درصد کاهش یافته است.

مطابق آمار اتحادیه گردشگری روسیه در سال قبل از پاندمی بیش از ۵ میلیون گردشگر از مسکو دیدن کرده‌اند و این تعداد در سال گذشته حدود ۲۰۰ هزار نفر بوده است.

بر پایه تحریم‌های اتحادیه اروپا حریم هوایی کشورهای عضو این اتحادیه بر روی شرکت‌های هواپیمایی روسی مسدود است و اغلب شرکت‌های حمل و نقل زمینی روسیه و بلاروس هم امکان تردد در جاده‌های این محدوده را ندارند.

بر اثر تحریم‌های غرب دسترسی بانک مرکزی و اغلب بانک‌های روسی به سیستم مبادلات بانکی بین‌المللی هم ممنوع شده که این مسئله بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و تجاری را با چالش‌های جدی روبرو کرده است.

در حوزه فناوری، ماشین آلات و تجهیزات الکترونیکی نیز تحریم‌های غرب به اقتصاد روسیه ضربه‌های محسوسی وارد کرده گرچه برآورد دقیقی از میزان خسارت‌های آن در دست نیست.

تاثیر تحریم‌ها؛ آهسته و پیوسته؟

به نوشته "تاگس‌شاو"، اریک وایت، کارشناس امور روسیه از موسسه Civic دوسلدورف می‌گوید تحریم‌ها به کندی عمل می‌کنند اما موثر هستند.

او می‌گوید می‌بینیم که در حوزه انرژی، میدان‌های فعال نفت و گاز رو به فرسودگی می‌روند اما راه‌اندازی میدان‌های جدید به دلیل کمبود فناوری بر اثر تحریم‌ها به سادگی ممکن نیست و وابستگی روسیه در این زمینه زیاد است.

این کارشناس افزود نمونه دیگر صنایع خودروسازی است که روسیه به دلیل کمبود قطعاتی مانند ایربک یا سیستم ABS به فکر تعدیل استانداردهای خود به یورو۲ است؛ یعنی استانداردی که در آلمان سه دهه پیش معتبر بود.

تولید صنایع خودروسازی روسیه در یک سال گذشته حدود ۷۰ درصد کاهش یافته که یک نزول تاریخی به شمار می‌رود.

کسری شدید بودجه

تحریم‌های فزاینده نفت روسیه نیز، که به عنوان مثال قطع کامل واردات نفت به وسیله آلمان را در پی داشت، رفته رفته تاثیر خود را نشان می‌دهد؛ روسیه در ماه ژانویه برای جبران کسری ۲۳ میلیارد یورویی بودجه مجبور به فروش بخشی از ذخایر طلا شد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

"تاگس‌شاو" در بخش پایانی تحلیل خود نوشت، اقتصاد روسیه به نظر مقاوم‌تر از آن چیزی بوده که در ابتدای اعمال تحریم‌ها تصور می‌شد.

کارشناس امور روسیه در پاسخ به این پرسش که تحریم‌ها چقدر موثر بوده‌اند می‌گوید تاثیر آنها مطابق انتظار نبوده و گرچه کاهش رفاه عمومی را در پی داشته اما ثروتمندان و قشرهای مرفه همچنان می‌توانند کالاهای غربی خریداری کنند.

ظاهرا با وجود تحریم‌های شدید غرب، روسیه هنوز خیال ندارد رویکرد خود را تغییر دهد. به گفته اریک وایت، پوتین در حال حاضر تحت تاثیر تحریم‌ها قرار ندارد و این یعنی اقدام‌های محدودکننده هنوز به نتیجه مطلوب که خاتمه دادن به جنگ تجاوزکارانه علیه اوکراین باشد نرسیده است.