ترکیه: نوروز جهانی آری، نوروز داخلی نه!

مجمع عمومی سازمان ملل ‌متحد بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان در نشست ۴ اسفند ۱۳۸۸ برابر با ۲۴ فوریه ۲۰۱۰ با تصویب قطعنامه‌ای، ۲۱ ماه مارس را به عنوان روز بین‌المللی نوروز به رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در تقویم سازمان‌ ملل آمده است: نوروز قدمتی ۳ هزار ساله دارد و بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند.

ترکیه از جمله کشورهایی بود که برای به رسمیت شناخته شدن "نوروز جهانی" در سازمان ملل متحد تلاش کرد. پس از ثبت نوروز در سازمان ملل متحد و جهانی شدن آن، هر سال مراسم نوروز جهانی برگزار می‌شود. سال پیش در هفتم فروردین ۱۳۹۰ در ایران برگزار شد و ترکیه نیز در این مراسم شرکت کرد؛ اما ترکیه که در مراسم‌های جهانی نوروز شرکت فعالی می‌کند، آیا اجازه می‌دهد مراسم نوروز در داخل کشور برگزار شود؟

ادامه‌ی نگاه امنیتی ترکیه به مراسم نوروزی کردها

یک روزنامه‌نگار ایرانی مقیم ترکیه به "دویچه وله" می‌گوید، استانداری‌های دیاربکر و استانبول مجوزی برای مراسم نوروزی ۲۸ اسفند ۱۳۹۰ صادر نکردند، زیرا بیم آن می‌رفت که این مراسم بار سیاسی داشته باشد.

این روزنامه‌نگار همچنین خاطرنشان می‌کند: «کردها نمی‌خواهند در روز۲۱ مارس که دولت ترکیه تعیین کرده مراسم نوروزی برگزار شود و با دولتی شدن مراسم‌ نوروزی مخالفند. در خود ترکیه نیزدولت هنوز هم به جشن کردها با دید امنیتی نگاه می‌کند.»

"اس ام اس" برای اخلال در برگزاری مراسم نوروزی

سامان رسول‌پور، روزنامه‌نگار کرد ایرانی هم در گفتگو با دویچه وله می‌گوید: «کردهای ترکیه به رسم هر ساله در یک روز خاص جشن نوروز را پاس می‌دارند و با حضور خود در خیابان‌ها جشن می‌گیرند. دولت ترکیه محدودیت ایجاد می‌کند. امسال نیز مقامات ترکیه مانع شدند و اعلام کردند که خارج از مدیریتی که دولت تعیین کرده برگزاری مراسم‌ نوروزی غیرقانونی است.

آنها حتی از روش‌های جدیدی مانند ارسال "اس ام اس" برای اخلال در مراسم نوروزی کردها استفاده کردند. به نقل از حزب "آشتی و دموکراسی" با ارسال اس ام اس‌هایی گفته می‌شد که این مراسم لغو شده است. اما این اقدام پلیس و دولت ترکیه نتیجه‌ای نداد و مردم در دیاربکر و استانبول مشارکت فعالی داشتند و ویدیوهایی که در این زمینه پخش شد، نشان داد که شرکت کردها بسیار پرشور بوده است».

بشنوید : مصاحبه با آقای سامان رسول پور

مخالفت کردها با دولتی شدن مراسم نوروزی

تفاوت روزی که دولت ترکیه برای برگزاری مراسم نوروزی تعیین کرده و آغاز روز مراسم نوروزی کردها ۳ روز است. احزاب عمده کردی ترکیه از جمله حزب "آشتی و دموکراسی" کردها قصد داشتد برگزاری جشن‌های عید نوروز را امسال از ۲۸ اسفند آغاز کنند.

به نظر سامان رسول‌پور، روزنامه‌نگار کرد، مسئله مراسم نوروزی دیر یا زود بودن برگزاری آن نیست، بلکه این موضوع فراتر از آن است. رسول‌پور می‌افزاید: «مردم خود تشخیص می‌دهند که در چه روزی مراسم را برگزار کنند و این حق که مردم در چه روزی جشن بگیرند را نمی‌توان از آنها گرفت. مقامات ترکیه سال‌هاست به این مسئله نگاه امنیتی دارند و به آن به عنوان یک تهدید نگریسته‌اند. دیروز یک عضو حزب آشتی و دموکراسی در جریان دخالت پلیس کشته شد و تعدادی زخمی شدند و این برخورد یک پلیس مسئول و معتدلی نیست در برابر شهروندانی که فقط خواستند، جشن بگیرند».

رسول‌پور در ادامه می‌افزاید: «نوروز برای کردها یک سمبل و نماد است. اما ترکیه در ظرف سال‌های گذشته یک روش جدیدی را در پیش گرفت که به روش خودشان بصورت دولتی آن را جشن بگیرند».

نوروز در ترکیه به رسمیت شناخته خواهد شد؟

عثمان قلیچ، روزنامه‌نگاری از کردهای ترکیه که درباره‌ی مراسم نوروزی کردها گزارش تهیه می‌کند به دویچه وله می‌گوید که احزاب کردی قرار بود مراسم نوروزی را از ۱۸ تا ۲۱ مارس برگزارکنند. اما حزب "عدالت و توسعه" به رهبری رجب طیب اردوغان که بیش از ۱۰ سال است در ترکیه حکومت می‌کند، امسال تصمیم گرفت مراسم‌ نوروز را در روز خاصی که تعیین کرده، یعنی ۲۱ مارس برگزار کند.

عثمان قلیچ می‌افزاید: «به رغم مخالفت دولت روز ۱۸ مارس در دیاربکر ترکیه صدها هزار نفر تجمع کردند و پلیس مجبوربه عقب‌نشینی شد. در شهر استانبول نیز اتوبوس، قطار و تمامی کوچه‌هایی که احتمال می‌رفت کردها به خیابانها بریزند تحت کنترل شدید نیروهای انتظامی قرار گرفت. گرچه در این شهر مراسم بزرگی برگزار نشد اما درمحلاتی که تعداد قابل توجهی از کردها ساکن هستند، این مراسم برگزار شد.

اگر نوروز در ترکیه رسمیت یابد، دولت مجبور است در همان روز تعیین شده جشن بگیرد. اما جشن نوروز در ترکیه به رسمیت شناخته نشده، بنابراین دولت حق ندارد مردم را مجبور کند در روزی که خود تعیین می‌کند، مراسم اجرا کنند.»

"احزاب کردی طرفدار به رسمیت یافتن نوروز در ترکیه هستند"

عثمان قلیج تاکید می‌کند که احزاب کردی بارها خواستار رسمیت یافتن نوروز در پارلمان ترکیه شدند. وی بر این باور است که اگر جشن نوروز در ترکیه رسمیت یابد، احزاب کرد ترکیه آماده‌اند در همان روزی که دولت تعیین کرده مراسم‌ نوروزی برگزار کنند.

این روزنامه‌نگار کردتبار ترکیه می پرسد: «معاون اردوغان، نخست وزیر ترکیه سال پیش به ایران سفر کرد و در مراسم نوروز جهانی شرکت کرد. چگونه است که ترکیه در سطح بین‌المللی این مراسم را به رسمیت می‌شناسد اما در داخل کشور با برگزاری مراسم نوروزی مخالفت می‌کند؟»

جشن نوروز برای کردهای ترکیه فرصتی است که درخواست‌های قومی خود را نیز مطرح می‌کنند. برخی از کارشناسان این فکررا هم طرح کردند که اگر دولت ترکیه با درخواست احزاب کرد مبنی بر رسمیت یافتن نوروز در ترکیه موافقت کند، نخستین گام را برای کاهش خشونت‌ها در ایام نوروزی برمی‌دارد. آنها دلیل می‌آورند در شرایطی که ترکیه در مراسم‌ جهانی نوروز حضور پیدا می‌کند، شرایط برای به رسمیت یافتن نوروز در ترکیه بیش از هر زمان دیگر فراهم شده است.

طاهرشیرمحمدی

تحریریه: علی امینی