«تعامل با آمریکا، راه‌حل پایان مناقشه هستهای»
۱۳۸۹ آذر ۱۲, جمعه
دویچه وله: دور تازه مذاکرات نمایندگان گروه ۵+۱ و ایران، ۶ دسامبر در ژنو آغاز می‌شود. محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران اخیرا اعلام کرد که ایران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف نمی‌کند و این مسئله قابل مذاکره نیست. در نشست ژنو قرار است در چه موردی مذاکره شود؟
فولکر پرتس: موارد مختلفی می‌تواند مورد مذاکره باشند. نمایندگان هر دو طرف اذعان کردند که بیش از یک موضوع، مورد مذاکره خواهد بود. علاوه بر برنامه اتمی ایران، بی‌تردید یک یا دو موضوع مهم منطقه‌ای نیز مورد گفتگو خواهند بود. در مورد برنامه اتمی ایران نیز بایستی گفت که مسئله، تنها توقف فعالیت اتمی ایران نیست، بلکه شرایطی است که بر اساس آنها این فعالیت می‌توانند ادامه پیدا کند. به عنوان مثال گفت‌وگو در مورد طرح مبادله اورانیوم که پیش‌تر مطرح شده است.
ایران بر حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هستهای پافشاری می‌کنند. به چه دلیل جامعه جهانی به این خواست با دیده تردید می‌نگرد؟
هیچ کس حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هستهای را نفی نمی‌کند. نیروگاه اتمی بوشهر با حمایت بین‌المللی، به طور مشخص با پشتیبانی روسیه تمام شد. این نیروگاه به زودی وارد شبکه می‌شود و ایران می‌تواند از انرژی هستهای برق تولید کند. فعالیت این نیروگاه مورد بحث نیست.
بحث بر مسئله غنی‌سازی اورانیوم است که آنهم غیرقانونی نیست. اما ایران با پنهان کردن مواردی که بایستی به آژانس بین‌المللی اتمی گزارش می‌شد اعتماد جامعه جهانی را خدشه‌دار کرده است. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه‌های مختلفی که برخی با تحریم‌همراه هستند خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم شده است تا اطمینان از دست رفته دوباره برقرار شود.
فکر می‌کنید به دلیل فشار تحریم‌های تازه است که ایران تصمیم گرفته بر سر میز مذاکره باز‌گردد؟
تحریم‌ها دست‌کم در این مورد بی‌اثر نبودند. به عقیده من دوره تازه تحریم‌ها به رهبران ایران نشان دادند که خطر منزوی شدن این کشور در جامعه جهانی جدی است. این خطر برای جمعی از مسئولان ایرانی از جمله رئیس‌جمهور که مایل بودند با اروپا و آمریکا وارد مذاکره شوند شرایط بهتری فراهم کرده است.
برخی از کارشناسان غربی مانند شما، معتقدند که برای یافتن راه‌حلی مناسب در مناقشه اتمی ایران، به زمان نیاز است و گفتگو این زمان را فراهم می‌کند. بر اساس اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران اکنون ۳۳ کیلو اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده در اختیار دارد. فکر نمی‌کنید این "زمان" بیشتر به نفع ایران یا به عبارت ساد‌ه‌تر به نفع برنامه اتمی ایران است؟
این "زمان" هر چه طولانی‌تر شود یافتن راه‌حل مناسب سخت‌تر می‌شود. به عنوان مثال سال ۲۰۰۳ که مذاکرات نمایندگان گروه ۵+۱ و ایران آغاز شد، ایران خواستار آن بود که با فعالیت ۴۸ سانتریفوژ در تأسیسات اتمی این کشور موافقت شود. این درخواست آن‌زمان از سوی جامعه جهانی رد شد. امروز در نطنز شاید چهار هزار سانتریفوژ در حال فعالیت باشند.
چه خوش‌آیند ما باشد یا نه، ایران با آنچه در دست دارد معامله می‌کند و شرایط مذاکره به عقب برنمی‌گردد. ما بایستی هر چه سریعتر راه‌حلی پیدا کنیم که بر اساس آن هم ایران از حق قانونی خود برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی بهرمند شود و هم اعتماد جامعه جهانی به برنامه اتمی ایران جلب شود.
به عنوان مثال ایران می‌تواند پروتکل الحاقی عدم ساخت سلاح‌های هستهای را بپذیرد و در پارلمان کشور به تصویب برساند. در اینصورت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با گسترش فعالیت اتمی ایران موافقت می‌کند. سایر کشورها مانند آلمان که فعالیت هستهای پیشرفته و گسترد‌ه‌ای دارند نیز این پروتکل را امضا کردند.
وب‌سایت ویکی‌لیکس اسنادی منتشر کرده است که بر اساس آنها برخی از سیاستمداران عرب خواستار حمله نظامی آمریکا به ایران بودند. این اطلاعات چه تأثیری در سیاست ایران در منطقه خواهد داشت؟
عدم اطمینان میان کشورهای عرب منطقه و ایران نکته تازه‌ای نیست. بر اساس آنچه ویکی‌لیکس منتشر کرده، ایران در حال حاضر بمب اتمی نمی‌سازد اما رهبران فعلی ایران تمام تلاش خود را به کار بستند تا تمام توانایی‌های لازم را برای ساخت بمب‌اتمی بدست آوردند. این تلاش شامل فراهم کردن تکنولوژی مورد نیاز است تا در نهایت، تنها با یک تصمیم سیاسی بتوان بمب ساخت.
کشورهای عربی پس از سقوط صدام حسین در موقعیتی نیستند که به ایران حمله کنند. ایران قوی‌ترین کشور منطقه خلیج‌فارس است. اما رهبران ایران وحشت دارد که نیروهای آمریکایی مستقر در منطقه با توسل به زور درصدد تغییر حکومت ایران برآیند. این ترس بایستی برطرف شود. ایران برای تغییر شرایط حاکم بر منطقه بایستی رابطه خود با آمریکا را تعدیل کند و تعدیل این رابطه دربرگیرنده مسائلی بسیار فراتر از برنامه اتمی ایران است.
گفت‌وگو: شبنم نوریان
تحریریه: مصطفی ملکان