تیره‌تر شدن روابط آمریکا با پاکستان

از زمانی که کماندوهای آمریکایی موفق به کشتن اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده، در مخفیگاهش در پاکستان شدند روابط واشنگتن و اسلام‌آباد به شدت تیره شده است. بن‌لادن حدود پنج سال در شهرکی که محل استقرار یک پایگاه آموزشی ارتش پاکستان و یکی از اقامت‌گاه‌های فرماندهان ارشد نظامی این کشور است اقامت داشت.

اتهام حمایت از تروریست‌ها

اقامت طولانی رهبر شبکه تروریستی القاعده در پاکستان و اطلاعاتی که ظاهرا از اسناد ضبط شده از مخفیگاه او به دست آمده تردید آمریکا را در مورد ارتباط برخی شخصیت‌های پاکستانی از تروریسم به یقین تبدیل کرده است. هفته‌ی گذشته مایک مولن، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا سازمان اطلاعات پاکستان (آی اس آی) را متهم به دست داشتن در طراحی یک حمله تروریستی به سفارت این کشور در کابل کرد.

ایالات متحده آمریکا می‌گوید دست‌کم بخشی از نظامیان و نیروهای اطلاعاتی پاکستان از گروه حقانی که مسئول حمله به سفارت این کشور است حمایت می‌کنند. گروه حقانی از متحدان طالبان و القاعده محسوب می‌شود. در جریان پرتاب موشک و تیراندازی به سوی سفارت آمریکا که نزدیک ۲۰ ساعت طول کشید ۱۴ نفر کشته شدند. از زمان این حمله که ۲۲ شهریور اتفاق افتاد لحن واشنگتن علیه اسلام‌آباد تنذتر و صریح‌تر شده است.

دیدار فرماندهان ارتش پاکستان

روز یکشنبه، سوم مهر، نخست‌وزیر پاکستان یوسف‌رضا گیلانی ضمن رد اتهام‌های آمریکا این کشور را متهم کرد که نقش اسلام‌آباد را در مبارزه با تروریسم جهانی نادیده می‌گیرد. او هرگونه ارتباط کشورش با تروریست‌های گروه حقانی را رد کرده و می‌گوید پاکستان هیچ مسئولیتی در تامین امنیت نیروهای خارجی در کابل بر عهده ندارد.

همزمان با اظهارات گیلانی فرماندهان ارشد پاکستان نیز یک نشست فوق‌العاده برگزار کردند تا در آن به بررسی اوضاع امنیتی کشور بپردازند. تاکنون از جزییات مذاکرات نظامیان پاکستانی گزارشی منتشر نشده است. ناظران معتقدند این ملاقات بی‌ارتباط با تنش‌های موجود در روابط با آمریکا نیست. به گزارش رویترز یکی از ژنرال‌های بازنشسته ارتش پاکستان می‌گوید این نشست وخامت اوضاع و دامنه‌ی بحران را نشان می‌دهد.

"شکست سیاست‌های ضد تروریستی آمریکا"

روز ‌شنبه، دوم مهر، ژنرال اشفق پرویز کیانی، رئیس ستاد ارتش پاکستان با جیمز ماتیس یکی از فرماندهان ارشد ارتش آمریکا که سرگرم بازدید از این کشور است ملاقات کرد. به گزارش رسانه‌های محلی پاکستان این دیدار در مقر ستاد ارتش در راولپندی انجام شد و طرفین در آن به بررسی راه‌های موجود برای رفع تنش میان دو کشور پرداختند.

یکی دیگر از فرماندهان ارتش پاکستان در دیداری که روز یک‌شنبه با جیمز ماتیس داشت تاکید کرد اتهام‌های مطرح شده از سوی واشنگتن روابط دو کشور را پیچیده‌تر از پیش می‌کند. عمران خان رهبر "جنبش عدالت پاکستان" نیز می‌گوید اتهام‌ حمایت از گروه‌های تروریستی به سازمان اطلاعات پاکستان نشانه‌ی شکست کامل استراتژی آمریکا در مبارزه با تروریسم جهانی است.

تهدید به قطع کمک مالی

از زمان عملیات کماندوهای آمریکایی در خاک پاکستان که به کشته شدن بن‌لادن انجامید ارتش این کشور روابط خود را با واشنگتن به شدت محدود کرده است. اخراج ۲۰۰ مستشار نظامی ایالات متحده و توقف همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی با این کشور بخشی از اقدام‌های پاکستان در این مدت به شمار می‌رود.

پاکستان و ارتش این کشور تا پیش از تنش‌های اخیر روابط دوستانه‌ای با واشنگتن داشته‌اند و از این کشور کمک‌های نظامی و غیرنظامی فراوانی دریافت کرده‌اند. اسلام‌آباد به ویژه با توجه به بحران اقتصادی در این کشور و خسارت‌های ناشی از سوانح طبیعی، به شدت به این کمک‌ها نیاز دارد. روز یک‌شنبه، سوم مهر یک سناتور آمریکایی تهدید کرد، چنانچه پاکستان در سیاست‌های خود تغییری ایجاد نکند در ارسال یک کمک یک میلیارد دلاری به این کشور که اخیر به تصویب رسیده تجدید نظر خواهد شد.

"انتخاب بین گروه حقانی و واشنگتن"

به گزارش خبرگزاری اسوشیتدپرس سناتور لیندزی گراهام، عضو کمیسیون نیروهای مسلح سنای آمریکا به پاکستان هشدار داد که باید بین واشنگتن و گروه حقانی یکی را انتخاب کند. او می‌گوید اسلام‌آباد باید سیاست حمایت از تروریسم را کنار بگذارد. گراهام در گفتگو با شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز بخشی از دولت پاکستان را به همدستی با تروریست‌ها و اقدام علیه منابع آمریکا و افغانستان متهم می‌کند و می‌گوید چنین اعمالی نباید بی‌پاسخ بماند.

سناتور آمریکایی می‌گوید واشنگتن باید برای حفظ امنیت سربازان و نیروهای خود در منطقه "همه‌ی گزینه‌ها را مد نظر داشته باشد." تشکیلات امنیتی ارتش پاکستان متهم است که با بهره‌گیری از ارتباط‌های خود با گروه‌های تروریستی قصد دارد جای پای خود را در افغانستان پس از خروج نیروهای ناتو محکم کند. پاکستان در مقابل تهدید می‌کند که آمریکا با ادامه‌ی اتهام زدن به این کشور مهمترین متحد خود در منطقه را از دست خواهد داد.

هشدار رئیس سازمان سیا

بعضی از کارشناسان معتقدند نیاز دو کشور به یکدیگر بیش از آن است که بتوانند به سادگی  از روابط استراتژیک خود چشم بپوشند. به رغم این شدت حمله‌های واشنگتن به اسلام‌آباد و صراحت اتهام‌های اخیر در تاریخ روابط دو کشور بی‌سابقه است. این هشدارها ظاهرا به اظهارات شخصیت‌های ارشد آمریکا در کنگره‌ی این کشور محدود نمی‌شود.

بنابر گزارش‌ها رئیس سازمان سیا، دیوید پترائوس نیز در دیداری با رئیس "آی اس آی"، شجاع پاشا از اطمینان آمریکا به همکاری بخشی از نیروهای اطلاعاتی پاکستان با گروه حقانی خبر داده و نسبت به پیامدهای ادامه‌ی آن به او هشدار داده است. از سوی دیگر در مورد مستند بودن اتهام‌های آمریکا تردیدهایی وجود دارد. آمریکا در تابستان سال ۲۰۰۸ نیز که یک گروه تروریستی به سفارت هند در کابل حمله کرد اتهام‌های مشابهی به نیروهای اطلاعاتی پاکستان وارد کرد اما روابط خود با این کشور را کاهش نداد.

بدبینی نسبت به بهبود روابط

برخی از کارشناسان معتقدند با برنامه‌ی خروج تدریجی نیروهای ناتو از افغانستان نیاز به پاکستان به عنوان مهمترین راه ارتباط و ارسال تجهیزات به این کشور نیز کاهش می‌یابد و امکان تحت فشار قرار دادن اسلام‌آباد افزایش می‌یابد. در همین حال پاکستان نیز تا زمانی ‌که همچنان مهمترین متحد استراتژیک آمریکا در اسیایه‌ی میانه باشد می‌تواند این موقعیت را صرف گرفتن امتیاز از واشنگتن کند.

آنچه می‌تواند باعث بدبینی در مورد امکان بهبود روابط دو کشور باشد این واقعیت است که روابط پاکستان و آمریکا هیچ‌گاه به این سرعت تیره نشده است. افکار عمومی در پاکستان در روزهای گذشته به شدت علیه آمریکا تحریک شده و بسیاری از شهرهای بزرگ این کشور شاهد تظاهرات ضد آمریکایی است. ناظران اعتقاد دارند گروه‌های افراطی اسلامگرا از این وضعیت بیشترین استفاده را می‌برند و قدرت گرفتن بیشتر آنها کمکی به عادی شدن رابطه‌ی اسلام‌آباد و واشنگتن نمی‌کند.

BK/AJ