جشن هسته‌ای برای کدام دستاورد؟ • مصاحبه با دکتر بهروز بیات
۱۳۸۷ فروردین ۲۰, سه‌شنبه
دویچه‌وله: محمود احمدی‌نژاد رییس جمهور ایران دستاوردهای فنی نطنز را «خیره‌کننده» نامیده است و ابراز امیدواری کرده که دستاوردها به زودی تحولی در بخش صنایع ایران بوجود بیاورند. این ارزیابی به نظر شما تا چه اندازه واقعبینانه است و در انتظار چه تحولی باید باشیم؟
بهروز بیات: ایران بر مبنای یک تکنولوژی عقب‌مانده و در واقع تکنولوژی‌ای که کشوری مثل پاکستان به‌کار می‌برده، پایه‌کارش را نهاده است، هرچند که ممکن است پیشرفتی هم داده باشند. ولی بر مبنای بقیه جنبه‌های دیگری که صنعت ایران دارد، درهرحال می‌شود حدس زد، ، هنوز فاصله‌ی نسبتا بزرگی با استاندارد بین‌المللی داشته باشد. از این لحاظ جشن بزرگ گرفتن‌اش به نظر من بیشتر جنبه‌ی سیاسی دارد.
دویچه‌وله: خبر ساخت نسل جدیدی از سانتریفیوژها تیر خلاصی از طرف ایران به شانس مصالحه بر پایه قطعنامه‌ی سوم شورای امنیت ارزیابی شده است. یعنی ایران حالا بخاطر یک تکنولوژی عقب‌مانده هزینهی یک برخورد یا تنبیه شدیدتر شورای امنیت را تقبل می‌کند؟
بیات: مسلما این موضوع قطعا به تحریک جامعه‌جهانی خواهد انجامید. تردیدی روی آن نیست. و چرا حالا دولت ایران سر این موضوع اینقدر اصرار دارد، البته تعجب‌آور است. چون آنچه قطعا می‌شود گفت، تکنولوژی هسته‌ای برای پیشرفت جامعه ایران آن نقشی را که دولت آقای احمدی‌نژاد ادعا می‌کند، ندارد.
دویچه‌وله: باتوجه به هزینهی سنگین سیاسی و اقتصادی انرژی هسته‌ای برای ایران، این صنعت تاچه اندازه مقدور به صرفه است و چه دستاوردی می‌تواند برای ایران داشته باشد؟
بیات: اولا ایران روی منابع بزرگ انرژی خوابیده است. این یک قسمت قضیه است. دوم این است که منابع اورانیوم ایران بسیار محدود است. برای روشن شدن این موضوع به شما بگویم که ده کشور در دنیا ۹۲درصد معادن شناخته‌شده اورانیوم را در اختیار دارند که در صدرشان استرالیا، کانادا و نیز اوکرائین و آفریقای جنوبی هستند. در حال ایران جزو آنها نیست. ایران طبق برآوردهای خوش‌بینانه در بهترین حالت می‌تواند مصرف انرژی، مصرف سوخت نیروگاههایی را که قصد دارند بسازند ، برای۲۰ سال تهیه بکند. حتا برآوردهای بدبینانه‌ای هم وجود دارد که می‌گویند تا ۷سال.
درهرحال اگر از بهترین حالتش پیش برویم، یعنی ۲۰ سال ایران می‌تواند منابع انرژی سوخت نیروگاههای هسته‌ایش را که در نظر دارند بسازند، که ایران فعلا هنوز یک نیروگاه هسته‌ای تمامشده هم ندارد و یکی هست که در شرف تمام شدن است، ولی تمامشده نیست و آنچه در برنامه‌هایشان هست ۲۰ نیروگاه هسته‌ای است که قرار است ساخته بشود، و در این صورت فقط برای مدتی محدود. یعنی اینکه آن فاکتور و آن انگیزه که بگوییم به کمک تکنولوژی هسته‌ای برای تهیه انرژی ایران یک وقت روی پای خودش بند بشود، چنین چیزی نخواهد بود. چون با توجه به عمر متوسط نیروگاههای هسته‌ای که بین ۴۰ تا ۵۰ سال است، ایران بعد از ۲۰سال، بعد از ۲۵ سال و یا حتا شاید هم زودتر، مجبور می‌شود اورانیوم از خارج وارد کند. یعنی به استقلال و خودکفایی هم در واقع نخواهد انجامید. یعنی شما جنبه‌های مختلف اقتصادی موضوع هسته‌ای، جریان غنی‌سازی را که پی بگیرید، به نظر من هیچ فاکتور و هیچ مولفه‌ی اقتصادی وجود ندارد که دلالت بر این داشته باشد که ایران با این شدت و حدت به دنبال تکنولوژی هسته‌ای برود. و همین امر هم هست که باعث سوءظن دنیا می‌شود. نظر به اینکه دلیلی بر این وجود ندارد که ایران با این شدت و حدت تکنولوژی هسته‌ای را تعقیب بکند، همین باعث سوءظن می‌شود. حالا صرف‌نظر از اینکه واقعا قصد دولت ایران از این کار چه هست.