رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات؛ ایران در ته جدول
۱۳۹۲ بهمن ۲۲, سه‌شنبه
رده‌بندی آزادی رسانه‌ها در جهان در سال ۲۰۱۴، بر اساس هفت شاخص از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز اعلام شد. این شاخص‌ها به نقل از کریستف دولوار، دبیراول این سازمان عبارتند از: سطح سرکوب و فشار، کثرت‌گرایی، استقلال، فضای عمومی و خودسانسوری، چارچوب‌های قانونی، شفافیت و توانمندی زیرساخت‌ها.
طبق این شاخص‌ها، در میان ۱۸۰ کشور جهان، فنلاند، هلند و نروژ در صدر جدول و ترکمنستان، کره شمالی و اریتره در قعر آن قرار گرفتهاند. ایران رتبه ۱۷۳ را دارد.
آن گونه که لوسی موریرون، مسئول بخش پژوهش گزارشگران بدون مرز گفته است «رتبه بسیاری از کشورها حتی کشورهای دمکراتیک به دلیل تفسیر اغراق‌آمیز و سوءاستفاده‌گرانه از مفهوم امنیت ملی علیه حق اطلاع رسانی، آسیب دیده است.»
لوسی موریون افزوده که رده‌بندی سال ۲۰۱۴ آزادی رسانه‌ها، پژواکی از تاثیر منفی جنگ علنی یا غیرعلنی در عرصه آزادی اطلاع‌رسانی است. سوریه در میان ۱۸۰ کشور، در رده ۱۷۷ جای دارد و خطرناک‌ترین جای دنیا برای روزنامه‌نگاران خوانده شده است.
رده‌بندی گزارشگران بدون مرز، نشان‌دهنده تنزلی بس جدی در وضعیت آزادی اطلاع‌رسانی در کشورهای متفاوتی چون آمریکا، آفریقای مرکزی و گواتمالاست. از سوی دیگر بهبود آشکاری در وضعیت اکوادور، بولیوی و آفریقای جنوبی به چشم می‌خورد.
ایران در رده ۱۷۳از ۱۸۰ کشور
گزارشگران بدون مرز تاکید می‌کند که وضعیت آزادی اطلاع‌رسانی در ایران نسبت به سال قبل تغییر چندانی نکرده و کنترل همه‌جانبه دولتی بر این عرصه حاکم است. گزارشگران بدون مرز می‌گوید که سانسور "از حضور سپاه پاسداران تا کمک‌های مادی به رژیم اسد" تا "انرژی هسته‌ای یا حقوق بشر" و وضعیت زندانیان عقیدتی را شامل می‌شود.
این سازمان یادآوری می‌کند که درپایان سال ۲۰۱۳ میلادی، ایران با ۵۰ روزنامه‌نگار و وب‌نگار زندانی، یکی از ۵ کشور دنیا بوده که زندان روزنامه‌نگاران محسوب می‌شود: «با وجود آزادی برخی زندانیان سیاسی، وعده‌های حسن روحانی برای آزادی همه زندانیان سیاسی و بهبود وضعیت آزادی اطلاع‌رسانی بی‌نتیجه مانده است. فشار دستگاه امنیتی بر روزنامه‌نگاران رسانه‌های بین‌المللی و مستقل مستقر در خارج از کشور و خانواده‌های آن‌ها در داخل کشور همچنان ادامه دارد.»
افغانستان در رده‌بندی این سازمان در مقام ۱۲۸ و تاجیکستان در مقام ۱۱۵ قرار گرفتهاند. فنلاند به لحاظ رعایت آزادی مطبوعات برای چهارمین مرتبه، رده اول این ارزیابی را کسب کرده و هلند و نروژ در مقام‌های دوم و سوم قرار گرفتهاند.
ترکمنستان، کره‌شمالی و اریتره در رده‌بندی گزارشگران بدون مرز، "سه‌گانه جهنمی" کشورهای دیکتاتوری را تشکیل می‌دهند.
آزادی مطبوعات؛ قربانی امور امنیتی و جنگ
ارزیابی این سازمان نشان می‌دهد که بین جنگ اعلام شده یا نشده در کشورها با آزادی بیان رابطه مستقیمی وجود دارد. به طور نمونه، سخت‌گیری‌ها و فشار بر مطبوعات با نوسان‌های سیاسی در لبنان، اردن، عراق، ایران و سوریه تشدید شده‌اند.
سقوط چند رتبه‌ای مالی و جمهوری آفریقای مرکزی در جدول یا عدم تغییر در وضعیت رسانه‌های کنگو، سومالی و نیجریه، تصویر دیگری از همین رابطه منفی بین جنگ و ازادی اطلاع‌رسانی نشان می‌دهد.
گزارشگران بدون مرز، سقوط ۱۳ پله‌ای ایالات متحده در رده‌بندی یاد شده را عقب‌گردی قابل ملاحظه در کشورهای دمکراتیک خوانده است. عامل اصلی چنین سقوطی که در مورد بریتانیا نیز مصداق دارد، اصرار در ردگیری منابع روزنامه‌نگاران و به راه انداختن کارزار شکار افشاکنندگان قید می‌شود.
پس از آمریکا، امنیت روزنامه‌نگاران در گواتمالا و پاراگوئه تهدید شده است. در گواتمالا حمله و خشونت علیه روزنامه‌نگاران دوبرابر شده و چهار قنل به جای گذاشته است. در پاراگوئه هم یک روزنامه‌نگار در سال ۲۰۱۳ به قتل رسیده است.
گزارشگران بدون مرز از"استفاده ابزاری" برخی دولت‌ها از "مبارزه علیه تروریسم" نیز انتقاد کرده است. ترکیه نمونه‌ای بر شمرده شده که روزنامه‌نگاران در آن به صورتی زیرکانه، "خطری برای امنیت ملی" نامیده می‌شوند. این سازمان، به ده‌ها روزنامه‌نگار ترک اشاره می‌کند که پس از پوشش خبری مسئله کردها، به بهانه "امنیت ملی" زندانی شده‌اند.