روژ لب، ۱۲۵ ساله شد

اولین تجربه ماتیک‌زدن

اولین بار که ماتیک زدید کی بود؟

− اولین باری که چی کار کردم؟

ماتیک زدید؟

− ماتیک زدم؟! سال اولی که عروسی کردم. سال ۱۳۲۰. اولین بار بعد از عقدم ماتیک زدم. قرمز بود. شانزده‌سالم بود. آنزمان اصلا عیب بود که دختر چیزی به صورتش بمالد.

هنوز هم ماتیک می‌زنید؟

− بله! وقتی می‌خواهم بروم مهمانی. آره، آرایش می‌کنم، ماتیک هم می‌زنم.

اولین زن واقعا یک مادر بزرگ بود، ولی این سؤال را از چند زن دیگر هم پرسیدیم، این هم جواب‌ها:

− "کلاس دهم رفتم برای خودم یک ماتیک صورتی کمرنگ خریدم. با دوست پسرم که می‌خواستم بروم بیرون، می‌زدم می‌رفتم بیرون."

− "من اصلا یادم نمی‌آید."

−"چون پدر و مادرم سختگیر بودند و تو شهرستان بودیم و اجازه نداشتیم تو مدرسه، مثلا خیلی کمرنگ ماتیک می‌زدم."

ماتیک مامانت بود یا مال خودت؟

− "نه مال مامانم بود. من خودم هیچوقت چهارده سالگی ماتیک نداشتم."

− "ماتیک را اصلا زمانی که ازدواج کردم زدم. این مال زمان ما بود."

و دخترتون؟

− "دخترم دبیرستان که می‌رفت می‌زد دیگر. اجازه داشت. پانزده شانزده سالش بود که می‌زد. اول دبیرستان، این موقعها. مسئله‌‌ای نیست دیگر این دوره زمانه."

آقایان و ماتیک

بعد به سراغ چند مرد رفتیم از پیر تا جوان:

آقا شما دوست دارید که همسرتان یا دوست دخترتان ماتیک بزند؟

− "از من می‌پرسید؟ نه! خوشم نیامده. برای عکس خوبه. ولی برای زندگی نه. از آن لطافت اولی خارجش می‌کند. اگر هم مناسب باشد باید نامحسوس باشد. اگر تر به نظر بیاید و براق باشد، خوشم نمی‌آید. گاهی به شوخی می‌گویم خودت را از حیز انتفاع انداختی."

مرد بعدی نظری کاملا متفاوت دارد:

− "اگر کسی ماتیک نزده باشد، من فکر می‌کنم مریض است، حال ندار است. چون ماتیک خیلی خیلی چیز قشنگی هست."

و سومی به سراغ فلسفه می‌رود:

− "اصلا فلسفه‌ی آرایش کردن زن یک جور زیبایی اضافه می‌کند. به همان دلیل آرایش کردن می‌تواند خیلی وقتها زیبا باشد یا زیبا بکند، من خوشم می‌آید. براساس اینکه حالا چه رنگی را انتخاب بکند. برای همسر من می‌تواند مثلا رنگ قرمز خوب باشد. لب یکی از اعضای حساس بدن است که در برقرار ارتباط خیلی نقش ویژه‌ای دارد."

تاریخ روژ لب

روژلب امسال ۱۲۵ ساله شد. البته روژلب به شکل امروزیش، وگرنه استفاده از لوازم آرایش تاریخی ۵۰۰۰ ساله دارد. قدیمی‌ترین روژلب را باستان شناسان در در شهر سومری اور یافتند که متعلق به ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد است.

زنان سومری، مصری و رومی برای آرایش خود از موادی مثل حنا، لاجورد، زعفران، موم عسل و بسیاری مواد طبیعی دیگر استفاده می‌کردند.

معصومه ویک، متخصص زیبایی پوست از آمریکا، می‌گوید:

"در آنزمان مصری‌ها از حنا استفاده می‌کردند برای این که لب و دستهایشان را رنگ کنند و حتا چیز جالب این است که کلوئپاترا مثلا پوست سوسک و پولک ماهی استفاده می‌کرده است. مصری ها پوست سوسکهای مختلف رنگهای مختلف می‌گرفتند و ازپولک ماهی برای درخشندگی و اینها استفاده می‌کردند. به این صورت که این مواد را خُرد می‌کردند و بعنوان ماتیک استفاده می‌کردند."

زنان یونانی برعکس سومری ها در ملاء عام آرایش نمی‌کردند، این کار مختص هنرمندان و یا روسپی ها بود. ولی در ژاپن قدیم آرایش یک پرستیژ برای زنان اقشار بالای جامعه بحساب می‌آمده. زنهای ژاپنی مخلوطی از عسل، موم و مواد رنگی را بر لبهایشان می‌مالیدند که ترکیب آن به ماتیک های امروزی نزدیک است. آرایش کردن در دوران باروک هم در میان زنان ثرومتند و از طبقات بالای جامعه بسیار متدوال بود. ملکه الیزابت اول با پودر سفید و ماتیک قرمز در مجامع ظاهر می‌شد.

برخلاف الیزابت اول، ملکه ویکتوریا بشدت با آرایش کردن مخالف بود. او از سال ۱۸۳۷ تا پایان عمرش یعنی بیش از ۶۳ سال بر بریتانیا سلطنت کرد.

ملکه ویکتوریا که بر یکی از قدرتمندترین امپراطوری های زمان خود تکیه زده بود، از نفوذی گسترده برخوردار بود و این نفوذ باعث شد برای مدتی طولانی صندوقچه زنان اشراف از رنگ و بوی لوازم آرایش محروم شود.

آغاز رونق ماتیک

آغاز جریان Flapper style ("سبک زن امروزی")، پایان خشکی و عبوسی طولانی‌ای بود که ملکه ویکتوریا بر اشرافیت اروپا تحمیل کرد.

این جریان از سال های ۱۹۲۰ آغاز شد. پس از جنگ جهانی اول نقش و موقعیت زن، به عنوان نیرویی که در تولید و خدمات شرکت دارد قوت گرفت. موقعیت جدید، رفتاری جدید به همراه داشت. دامن ها به چند سانتی متر بالای قوزک پا عقب نشینی کرد. دو دهه بعد از ‌آن یعنی حدود ۱۹۳۴ این عقب نشینی به زانو رسید!

روژلب قرمز، سیگار کشیدن، و رفتاری که آنزمان شاید "لاابالی" به نظر می‌رسید، اولین جرقه های کنار گذاشتن ‌آدابی بود که تا آنزمان شرط "نجابت زن" به شمار می‌آمد. مد و لوازم آرایش رفته، رفته برای زنان طبقه متوسط عرضه شد. تاتر و سینما مهم ترین نقش را در عمومی کردن آن چیزهایی داشتند که تا قبل از آن فقط برای اشراف ساخته می‌شد. روژلب قرمز از صحنه تاتر و سینما به پایین سن کشیده شد و در میان تماشاچیان راه خود را باز کرد.

نقش سینما

مصومه ویک می‌گوید:

"عادی‌شدن آرایش به‌طور خاصی که الان ما می‌بینیم، از دوره جنگ جهانی دوم و مسئله‌ی هالیوود شروع شد. هالیوود آرایش را عادی کرد و اینقدر این مسئله محبوبیت عمومی داشت که کمپانی‌های خیلی بزرگ آن‌زمان مثل "مکس فکتور" و "لیزابت آردن" و "هلنا روبینشتاین"، همه اینها شروع کردند به درست کردن لوازم آرایش، بخصوص ماتیک بعنوان سمبول سکس. اینها شروع کردند به ساختن ماتیکهایی و لوازم آرایشی که مردم عادی می‌توانستند آنها را بخرند."

هنرپیشه زیبای فرانسوی سارا برنارد یکی از مشهورترین چهره های سینما بود که روژلب قرمز را به مد روز تبدیل کرد.

رواج ماتیک در کشورهای با"حجاب"

امروز هر ثانیه ۲۲ روژ لب در دنیا فروخته می‌شود! از این آمار می‌توانید میزان محبوبیت این ماده آرایشی را حدس بزنید. جالب این جاست که بخش عمده این فروش در کشورهایی نظیر عربستان سعودی یا ایران صورت می‌گیرد، در کشورهایی است که حجاب برای زنان اجباری است.

آمار نشان می‌دهد مبلغى كه زنان عربستان سعودى در سال ۲۰۰۵ براى زينت و آرايش خود خرج كرده‌اند، بالغ بر هشت ميليارد ريال سعودى، معادل يك ميليارد و ششصد ميليون يوروست! طبق همين آمار متوسط روژ لب خريدارى شده توسط هر زن سعودى در سال ۲۰۰۵ ميلادى ۳۰ عدد بوده است.

در ایران نیز آرایش غلیظ صورت در میان زنها پس از انقلاب اسلامی، بویژه بین دختران جوان اولین چیزی است که جلب توجه می‌کند. نکته مهم این جاست که همراه با افزایش غلظت آرایش دختران، سن آنها رو به کاهش است.

کیفیت ماتیک از نظر سلامتی

اگر پنجاه سال پیش آرایش فقط ازشب ازدواج به بعد مجاز بود، امروز لوازم آرایش کودکان به بازار عرضه می‌شود. خوب و بد این روند موضوع بحث ما نیست. اما یک نکته را نباید فراموش کرد، عامل سلامتی را! آمار نشان می‌دهند که هفتاد درصد روژلب هایی که به بازار عرضه می‌‌شوند، حاوی سرب یا جیوه هستند، آنهم به میزانی که برای سلامتی خطرناک است.

در این میان مارک های پررونق و گران به هیچ عنوان بهتر نیستند. معصومه ویک می‌گوید این شامل روژلب "دیور" و "لورال" و بسیاری دیگر از مارک های معروف می‌شود:

"سازمانهایی که به لحاظ طبیعی و سلامتی این لوازم آرایش را کنترل می‌کنند، پیدا کرده‌اند که مثلا کمپانی‌های خیلی بزرگ مثل "دیور" یا "لورال" مقدار جیوه یا سربی که در هر ماتیک مصرف به کار می‌برند، از آن حدی که باید باشد، خیلی بالاتر است. این اطلاعات را مردم می‌توانند از وب سایتهایی که به این منظور درست شده‌اندبگیرند."

ماتیک‌های خطرناک!

امروزه روژلب در انواع و اقسام مزه‌ها، رنگها، بوها، فرم ها و تاثیرها تولید می‌شود. روژلب هایی که لب ها را برجسته تر می‌کنند، مزه هندوانه یا توت فرنگی می‌دهند، چروک های پیری را روتوش می‌کنند و ...

ولی همه این معجزات لزوما بی‌خطر نیستند. معصومه ویک می‌گوید:

" مثلا موادی که لب را کلفت می‌کنند، بیشترشان سم‌اند، سمی هستند که به پوست آلرژی می‌دهند. همین آلرژی هست که باعث بزرگ شدن لب می‌شود. ولی متاسفانه می‌گویند بکش، ولی زیبایم بکن، خانمها به‌طور خاص به این مسئله زیاد توجه نمی‌کنند."

آقایان هم

بکش و خوشگلم کن! تبعیت از این خط البته دیگرفقط امری "زنانه" نیست. امروزه لوازم آرایش مردانه هم مدام رواج بیشتری پیدا می‌کند، از جمله روژلب برای مردان. مردانی که زیرابرو برمی‌دارند، پودر می‌زنند، مشتری انواع کرم مرطوب کننده ضد چروک هستند و خط چشم می‌کشند، کم، کم روژ لب هم می‌زنند. مردهایی که لزوما نه نه لوس هستند نه هم جنس‌گرا. شاید این فقط عرصه فعالیت اجتماعی و موقعیت های شغلی نیست که در ‌آن فاصله زنها با مردها کمتر می‌شود، بلکه تفاوتهای ظاهری آنها هم رو به ناپدید شدن است. این روندی است که بعضی ها آن را شایسته تف و لعن می‌دانند، و بعضی بدان ارج نهاده و آن را سوپر‌مدرن می‌خوانند. شما چه فکر می‌کنید؟