سپاه پاسداران، فشار از خارج و افزایش اقتدار در داخل؟
۱۳۸۶ مهر ۵, پنجشنبه
قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی سرانجام پس از ماه‌ها بحث و اختلاف به تصویب مجلس نمایندگان آمریکا رسید. این اقدام قرار است محدودیت‌هایی را بر سپاه و به ویژه بر فعالیت‌های مالی و تجاری آن تحمیل کند.
نیروهای سپاه متهم هستند به شورشیان عراق و افغانستان کمک می‌کنند و از این طریق در کشته شدن نیروهای آمریکایی دست داشته‌اند. فشارهای خارجی بر سپاه در زمانی انجام می‌شود که این نهاد در داخل کشور از نفوذ و قدرتی بیش از پیش برخوردار است. سپاهیان نه تنها در دولت حضوری محسوس دارند که برخی از انتصاب‌های جدید می‌تواند به دخالت فعال آنان در انتخابات آینده‌ی مجلس نیز منجر شود.
در فاصله دو سخنرانی
در فاصله‌ی دو سخنرانی محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری اسلامی، در دانشگاه کلمبیا و مجمع عمومی سازمان ملل، مجلس نمایندگان آمریکا با ۳۹۷ رای موافق در مقابل ۱۶ مخالف طرحی را تصویب کرد که به موجب آن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی قرار گیرد. مطابق این طرح شرکت‌هایی که در صنعت نفت و گاز ایران بیش از ۲۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کنند نیز شامل تحریم‌های آمریکا خواهد شد. این طرح چند ماهی است که در دستور کار کنگره قرار داشت اما تصویب آن از جمله به دلیل اختلاف نظر در کابینه‌ی بوش به تعویق افتاده بود. برخی از اعضای کابینه بر تحریم بخشی از سپاه پاسداران، نیروهای ویژه ی قدس که مسئولیت عملیات برون مرزی سپاه را برعهده دارد اصرار داشته‌اند.
واکنش ایران
روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی، محمد علی حسینی با اشاره به این که سپاه نهادی رسمی و قانونی و ایران یکی از اعضای سازمان ملل است طرح تصویبی کنگره را اقدامي عجيب و بي‌سابقه دانست و آن را به عنوان عملی غیرمسئولانه و غیرقانونی به شدت محکوم کرد. مقامات آمریکایی بارها نیروهای سپاه را محکوم کرده‌اند که در ناآرامی‌های عراق و افغانستان دست دارند و اسلحه و تجهیزات نظامی در اختیار شورشیان این دو کشور قرار می‌دهند. به ادعای نیروهای آمریکا سپاه پاسداران با ارسال بمب‌های کنار جاده‌ای در کشتن سربازان آمریکایی دست داشته است. این اتهام‌ها همواره از سوی جمهوری اسلامی سرپوشی بر ناکامی‌های آمریکا در عراق قلمداد و تکذیب شده است.
سپاه پاسداران علاوه بر فعالیت‌های نظامی یکی از قطب‌های اقتصادی و مجری بزرگترین طرح‌های عمرانی در ایران است. این نهاد همچنین روابط تجاری و مالی گسترده‌ای با شرکت‌های خارجی دارد.
نقش فراگیر سپاه
رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح، سرلشگر فیروزآبادی اخیرا سپاه را «يكي از بزرگ‌ترين دستگاه‌هاي اجرايي سازندگي در ايران» خوانده «كه مسوول ساختن سدها و كانال‌هاي آب‌رساني و كارخانجات و ايجاد خطوط لوله انتقال نفت و گاز و بنادر است.» با این همه برخی از تحلیگران معتقدند این تحریم‌ها در کوتاه مدت تاثیری جدی بر فعالیت‌های سپاه نخواهند داشت؛ از سویی این لایحه غیرالزام‌آور است و می‌تواند از سوی دولت آمریکا نادیده گرفته شود و از سوی دیگر شامل قردادهای گذشته نمی‌شود. به رغم این، ایجاد فضای ناامن در مناسبات ایران با سرمایه‌گذاران خارجی و تاثیر منفی سیاسی این اقدام چیزی نیست که در این شرایط حساس به سود جمهوری اسلامی باشد. بر اساس دو قطعنامه‌ی پیشین شورای امنیت در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی برخی از افراد حقیقی و حقوقی ایرانی در فهرست تحریم شدگان قرار گرفته‌اند. در این فهرست نام چند شرکت وابسته به سپاه و چند عضو آن از جمله فرمانده کل سابق این نیرو یحیی رحیم‌صفوی دیده می‌شود.
تشدید فشارهای خارجی بر سپاه در زمانی رخ می‌دهد که این نهاد نه تنها به لحاظ اقتصادی که در حیطه‌ی سیاسی نیز در داخل نقشی تعیین کننده و روبه گسترش دارد. امروز بخشی از مدیران ارشد دولت را فرماندهان سابق سپاه تشکیل می‌دهند و شایعه‌ی تاثیر نیروهای سپاه و بسیج در انتخابات نهمین دوره‌ی ریاست جمهوری بارها از سوی رقیبان محمود احمدی‌نژاد مطرح شده است. ماه پیش انتصاب سردار علیرضا افشار به معاونت سیاسی وزارت کشور که مطابق معمول ریاست ستاد انتخابات را نیز برعهده خواهد داشت با واکنش گسترده‌ی محافل سیاسی روبرو شد. انتصاب علیرضا افشار، که بیش از ۸ سال فرمانده‌ی بسیج بوده و از معاونت ستاد کل نیروهای انتظامی به وزارت کشور آمده، نگرانی‌هایی را در مورد روند انتخابات آتی مجلس موجب شده است.
بازوی نظامی و سیاسی
روز سه شنبه، سوم مهرماه، حجت‌السلام سعیدی نماینده‌ی آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر مذهبی جمهوری اسلامی در سپاه، با اشاره به انتخابات هشتمین دوره‌ی مجلس، اظهار داشت «تك تك راي پاسداران و بسيجيان در معادلات تاثيرگذار است و بايد هدفمند باشد.» به گزارش ایسنا او در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید «در دوره‌ي اصلاح‌طلبان وقتي به شهرها مي‌رفتيم داد مردم بلند بود. مي‌گفتيم خودتان راي داده‌ايد، دقت كنيد كه چنين نشود.» به رغم این سخنان، حجت‌السلام سعیدی با اشاره به پرهیز سپاه از دخالت در کار احزاب و گروه‌ها تاکید دارد «رسالت سپاه و بسيج دخالت در انتخابات نيست.» در همین ارتباط محسن آرمین سخنگوی سازمان مجاهدین انقلاب، با اشاره به انتصاب علیرضا افشار گفته است «اکنون سیاسی‌ترین وزارتخانه دولت به طور کامل در اختیار نیروهای نظامی و امنیتی قرار گرفته و این اصلا نشانه خوبی نیست.»