مشارکت کردها و ترکمن‌ها در انتخابات چگونه خواهد بود؟
۱۳۹۴ بهمن ۱۸, یکشنبه
انتخابات مجلس در مناطق قومی در قیاس با دوره‌های قبل ویژگی قومی-مذهبی بیشتری پیدا کرده است و کارشناسان درباره "شکاف قومی" هشدار می‌دهند.
هر یک از نواحی و مناطق قومی کشور از ویژگی خود برخوردار است که جای بررسی جداگانه دارد. در این گزارش اما بیشتر به مشارکت کردها و ترکمن‌ها در انتخابات پیش روی پرداخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: صفحه ویژه انتخابات ۹۴
حیدرعلی باقریان، معاون دستیار رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی درگفتگو با سایت "کردپرس" اعتراف می‌کند که "در سطح ملی دولت هنوز نتوانسته است کار بزرگی انجام دهد" و مدیران شایسته‌ای از اقوام مختلف مانند کردها وبلوچ‌ها و ترکمن‌ها را به صفوف خود راه دهد.
به اعتقاد کارشناسان قومی در ایران این موضوع یکی از عواملی است که رای‌دهندگان را در مناطق قومی "ناامید و دلسرد" کرده است.
کردها نامزدهای مجلس را نمی‌شناسند
استقبال از انتخابات در مناطق قومی به باور حسن امینی، حاکم شرع مردمی استان کردستان، این بار ضعیف‌تر از دوره‌های قبل خواهد بود. امینی درباره دلایل آن به دویچه‌وله چنین توضیح می‌دهد: «اقوام هر بار به وعده‌های انتخاباتی که داده شده باور کردند، ولی هیچگاه این وعده‌ها تحقق نیافته‌اند. اهل سنت در مجلس خبرگان نقشی ندارند زیرا این ارگان برای تعیین رهبر دینی و عقیدتی است و عملا قضیه خبرگان رهبری به اهل سنت ربطی ندارد. برای اقوام و اهل سنت مجلس شورای اسلامی اهمیت سیاسی دارد. اما شورای نگهبان این بار کسانی را در کردستان تائید کرده است که کسی آنها را نمی‌شناسد.»
بیشتر بخوانید: تایید صلاحیت تعداد کمی از میانه‌روها توسط شورای نگهبان
امینی در ادامه تاکید کرد: «حضور مردم در پای صندوق‌های رای در نواحی قومی بیشتر به خاطر ملاحظاتی هست که آنها مجبورند رای بدهند. کسی به خاطر باور به انتخابات در آن شرکت نمی‌کند، بلکه بیشتر به دلیل اینکه کارمند هست و یا با انگیزه گرفتن یارانه و مهر خوردن در شناسنامه در این انتخابات شرکت می‌کنند. در میان مردم شایعه پخش می‌کنند که اگر شناسنامه مهر نخورد شناسایی خواهند شد. مردم بیچاره در این زمینه به حکومت نیاز دارند و این باعث می‌شود که عده زیادی بیایند به پای صندوق‌های رای.»
حاکم شرع مردمی کردستان در ادامه تاکید می‌کند: «ما در وضعیتی بسیار پیچیده و دشوار قرار گرفته‌ایم. در حال حاضر امیدی به هیچ گونه تحول در وضعیت اقوام و اهل سنت کشور نیست. شاید در آینده وضعیت تغییر پیدا بکند. من ده‌ها بار با مسئولین امنیتی کشور در تهران و در حوزه کردستان نشست داشته‌ام ولی آنها هیچ‌گونه توجهی به صحبت‌ها و درخواست‌هایمان نداشته‌اند. بنابراین من امیدی به اقدامات جدی دولت ندارم. با این وجود ما باید فعالیت سیاسی و مدنی داشته باشیم. مردم باید بیشتر آگاهی پیدا کنند که حقوقی دارند و برای احقاق این حقوق از طریق فعالیت‌های سیاسی به آن می‌توان رسید.»
امینی نتیجه می‌گیرد که انتخابات پیش روی مجلس دستاوردی برای اقوام و کردها نخواهد داشت.
ترکمن‌ها درانتخابات فعال شرکت خواهند کرد
وضعیت ترکمن‌ها در قیاس با کردها متفاوت است. خبرگزاری ایرنا از قول علی اصغر طهماسبی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گلستان، گزارش می‌دهد: «طی دو ماه گذشته کاندیداهای دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در این استان بیش از ۱۰ هزار نشست خانگی و محفلی برگزار کردند.»
ترکمن‌های ایران انتقاد می‌کنند که نیمی از ساکنین استان گلستان ترکمن هستند، اما حتی یکی از مقامات ارشد این استان از میان ترکمن‌ها برگزیده نشده و "این بی‌عدالتی" سبب نارضایتی رای‌دهندگان ترکمن شده است.
گفتنی است که ترکمن‌ها در انتخابات ریاست جمهوری دو سال پیش بالای ۸۰ درصد به حسن روحانی رای داده بودند.
جبار ایری، رئیس شورای استان گلستان، در حضور فعالان سیاسی این استان می‌گوید: «بالاترین رای را به دولت اصلاحات و اعتدال دادیم. نیروهای شایسته هم زیاد داریم. ما هیچ ادعایی نداریم. نمی‌خواهیم برای ما پورسانت قائل بشوید. اما انتظار داریم در جاهایی که شایستگی داریم از ما (ترکمن‌ها) استفاده کنید. استاندار نمی‌گذارید، حداقل معاون استاندار بگذارید. هر چند نیروهایی داریم که میتوانند استاندار شوند. مدیر کل اگر نمی‌گذارید لااقل معاون مدیرکل بگذارید. شایستگان ما را ارتقاء دهید تا نیروسازی شود.»
امان‌محمد خوجملی، تحلیل‌گر سیاسی ترکمن و کارشناس در امور اقلیت‌های قومی و دینی در استان گلستان، شرکت فعال در انتخابات را به نفع اقوام می‌داند. او در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید می‌کند که رای‌دهندگان ترکمن سنی‌مذهب برای انتخابات خبرگان رهبری حساس نیستند.
اولویت مشکلات اقتصادی از مسائل قومی
خوجملی معتقد است که به‌رغم رد صلاحیت بسیاری از چهره‌ها و شخصیت‌های ترکمن، نامزدهایی هستند که میتوانند رقابت را ادامه بدهند. وی تاکید می‌کند: «رقابت‌ها در منطقه بیشتر بین فارس‌ها، سیستانی‌های شیعه از یک طرف و ترکمن‌های سنی‌مذهب از طرف دیگر خواهد بود. در میان این نامزدها تعداد افراد شایسته کم نیست. در نتیجه ترکمن‌ها در انتخابات شرکت خواهند کرد و این انتخابات را تحریم نخواهند کرد، زیرا که تحریم موثر نیست. برای شرکت در این انتخابات مردم ما انگیزه کافی دارند و می‌خواهند گزینه‌های خود را از میان نامزدها انتخاب کنند.»
به گفته این تحلیل‌گر ترکمن مقیم استان گلستان، مشکل اصلی شکاف‌های طبقاتی است. وی تاکید می‌کند: «فقر و بیکاری زیاد است و اولویت اکنون درخواست‌های اقتصادی است و انگیزه‌های قومی، زیرا زبان مادری و مسائل فرهنگی فعلا اولویت ندارند. اکنون مسائل قومی شکل دیگری پیدا کرده است. ترکمن‌ها به گرفتن پست‌های مدیریت میانی مانند فرمانداری، ریاست آموزش و پرورش، بخشداری و شهرداری و حداکثر تا معاونت استانداری قانع هستند و در این حد درخواست‌های خود را مطرح می‌کنند.»
خوجملی می‌افزاید: «وعده‌های روحانی عملی نشده و خواست اکثریت مردم ترکمن محقق نشده است. اما با گزینه تحریم و یا عدم مشارکت در انتخابات مردم ما "خواست‌های حداقلی" را هم بدست نمی‌آورند. بنابراین با شرکت فعال می‌توانیم بخشی از خواسته‌هایمان را محقق بکنیم.»
به گفته این کارشناس پس از روی کارآمدن روحانی ۴ فرماندار و ۹ بخشدار از میان ترکمن‌ها منصوب شدند و او این انتصاب‌ها را "خواست‌های حداقلی" توصیف می‌کند.
تشدید احساسات قومی و مذهبی به دلیل عدم حضور احزاب
امان‌محمد خوجملی انتقاد می‌کند که به دلیل عدم حضور احزاب سیاسی شکاف قومی و مذهبی بیشتر شده و ساختار انتخابات طوری مهندسی شده است که عملا احساسات قومی-نژادی تشدید پیدا می‌کند و شکاف قومی در منطقه بیشتر می‌شود. وی همچنین خاطرنشان کرد: «اگر احزاب سیاسی قادر بودند در این انتخابات شرکت کنند و برنامه‌های خود را معرفی می‌کردند مردم به این احزاب رای می‌دادند. در شرایط کنونی رای‌دهندگان ترکمن فقط به ترکمن‌ها، و فارس‌ها فقط به فارس‌ها رای می‌دهند. سنی‌ها به سنی و شیعه‌ها به شیعه رای می‌دهند.»
بیشتر بخوانید: در مناطق قومی گرایش به کدامیک از نامزدها بیشتر بود؟
این تحلیل‌گر در ادامه صحبت‌هایش به دویچه‌وله می‌گوید که ترکمن‌ها گروه "یاشولی‌ها" به معنای ریش سفیدان را تشکیل داده‌اند تا تعداد نامزدهایی را که در انتخابات رقابت می‌کنند، با معیارهایی چون "لیاقت، شایستگی، قدرت بیان و سخنوری، برنامه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی" کاهش دهند.
به گفته خوجملی، روشی که گروه یاشولی‌ها در میان ترکمن‌ها در پیش گرفتند مدرن و منطبق با زمان است. آنها برای نامزدها شرایط مناطره بوجود می‌آورند تا بتوانند برنامه‌های خود را معرفی کنند و از تقسیم آرا نیز جلوگیری کنند.