معلم فیزیک؛ کالای نایاب در آلمان
۱۳۹۰ اردیبهشت ۱۳, سه‌شنبه
اغلب ادارات آموزشی آلمان در حال حاضر در جستجوی "نیروی کار متخصص" در رشته‌ی فیزیک هستند. موافق آمارهای جدید آموزشی، دبیرستان‌های آلمان با ۱۰ درصد کمبود معلم فیزیک روبرو هستند. این کمبود در مدارس حرفه‌ای، به ۳۰ درصد می‌‌رسد. از این‌رو فارغالتحصیلان رشتههای ریاضی (Mathematik)، انفورماتیک (Informatik)، علوم طبیعی (Naturwissenschaften) و تکنیک (Technik)، که به "رشتههای مینت (MINT)" موسوم‌اند، پس از دیدن دوره‌ی کوتاهی به عنوان معلم فیزیک، استخدام و در مدارس به تدریس مشغول می‌شوند. به گفته‌ی یکی از مسئولان آموزشی آلمان، در حال حاضر بیش از ۳۰ هزار معلم "مینتی" به جای معلم فیزیک در مدارس آلمان تدریس می‌کنند.
دلایل کمبود
کارشناسان معتقدند که دو عامل دلیل کمبود معلم در این رشته است: یکی سختی مواد درسی است که سبب می‌شود دانشجویان پس از چند ترم تحصیلی، تغییر عقیده بدهند و رشته‌ی دیگری را برای ادامه‌ی تحصیل دنبال کنند. دلیل دوم را عدم توانایی دولت در رقابت با بازار آزاد می‌دانند. یکی از مسئولان آموزشی آلمان در این رابطه می‌گوید: «دانشجویان "مینتی" پس از پایان تحصیلات، بلافاصله میتوانند به استخدام نهادهای پژوهشی خصوصی، شرکت‌های بیمه یا کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی دربیایند، آن‌هم با حقوقی سه برابر درآمد کارآموزان تربیت معلم. این که امکان پیشرفت و ازدیاد حقوق در این شغل‌ها بیشتر از شغل معلمی است هم خود مزید بر علت است.»
این دلایل به‌ویژه در مورد دانشجویان دختر رشتههای "مینت" صدق می‌کند. با این که دو سوم کادر آموزشی آلمان را زنان تشکیل می‌دهند، با این‌حال شمار معلم‌های "مینتی" مؤنث بسیار اندک است. این امر، از جمله بر علاقه و تمایل دانش‌آموزان دختر که در مدرسه سرمشق‌هم‌جنسی ندارند، تأثیر می‌گذارد: وجود یک معلم زن در رشتههای "مینتی" باعث تشویق و ایجاد تمایل در دانش‌آموزان مؤنث برای انتخاب رشتههای ریاضی و طبیعی می‌شود.
طرح‌های جبران‌کننده
مسئولان آموزشی آلمان از این‌رو برای جبران این کمبود، اقدام به پیاده‌کردن طرح‌‌ها و برنامه‌‌های درازمدت برای تشویق دانش‌آموزان دختر کرده‌اند. طرح آموزشی "روباتا، دختران بر روبات‌ها پیروز می‌شوند"، یکی از این طرح‌هاست که مقدمات آشنایی دانش‌آموزان مؤنث برای تحصیل در رشتههای "مینتی" را فراهم می‌آورد. این طرح، با شعار "بیا با مینت همراهی کن"، در چندین ایالت آلمان به اجرا درمی‌آید. در این طرح سعی شده، نیازهای درسی و آموزشی معلم‌های رشتههای "مینتی" هم برآورده شود؛ از جمله راهنماهای تدریس در این رشته‌ها، مواد درسی و راه‌های آموزش و تمرین‌های عملی برای انجام آن‌ها، از طریق الکترونیکی در اختیار مدرسه‌‌‌ها گذاشته می‌شود. دوره‌های آموزشی آشناسازی دانش‌آموزان با رشتههای "مینتی" نیز در این برنامه گنجانده شده است.
امتیازات دولتی برای کارمندان دولتی
هرچند کارشناسان معتقدند که امکانات دولتی برای رقابت با بازار آزاد جذب فارغالتحصیلان "مینتی"، کافی و وافی نیست، مسئولان آموزشی آلمان، میزان درآمد و راه‌های پیشرفت دولتی برای "نیروی کار متخصص" در این رشته‌ها را "موثر" ارزیابی می‌کنند: داوطلبان فارغ‌التحصیل، پس از دو یا سه سال استخدام در ادارات آموزش و پرورش ایالت‌های مختلف به عنوان کادر آموزشی، میتوانند به جرگه‌ی "کارمندان دولت" بپیوندد و از امتیازات بسیاری برخوردار شوند. میزان حقوق این کارمندان دولتی، برحسب مسئولیت‌های فوق‌العاده‌ای که در مدرسه به عهده می‌گیرند (مثل وظایف "مدیریت بخش آموزشی" یا "هماهنگ‌کننده‌ی برنامه‌ی آموزشی" و...)، افزایش می‌یابد. علاوه بر این، احتمال بی‌کار شدن این کارمندان دولتی، در شرایط بحران‌های اقتصادی، به‌کلی منتفی است.
FF/KG