مقامات جمهوری اسلامی نگران گسترش شدید "ازدواج سفید"

در دو روز گذشته مقامات مسئول ایرانی درباره "ازدواج سفید" سخن گفته و موضع گرفته‌اند.

روز دوشنبه (۱۰ آذر / اول دسامبر) حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی حسن روحانی، در مراسمی به مناسبت روز جهانی ایدز در وزارت بهداشت به نقل از "یکی از مقام‌های مسئول" از افزایش "ازدواج سفید" و زندگی مشترک زنان و مردان بدون ازدواج رسمی خبر داد و نسبت به آن ابراز نگرانی کرد.

"ازدواج سفید" در ایران به زندگی مشترک یک زن و مرد زیر یک سقف اطلاق می‌شود که به‌عنوان ازدواج موقت یا دائم ثبت نشده یا صیغه‌ای شرعی برای آن خوانده نشده باشد.

درباره موارد این نوع همزیستی آماری رسمی وجود ندارد، اما چند سالی است که رسانه‌ها در گزارش‌های خود به این پدیده یا "سبک زندگی" پرداخته و از گسترده‌تر شدن آن در شهرهای بزرگ خبر داده‌اند. مقامات دولتی ایران نیز این‌جا و آن‌جا به وجود چنین نوع زندگی مشترکی اشاره کرده‌اند.

از جمله در دی ماه ۱۳۹۱ مرتضی طلایی، رئیس وقت کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا از زندگی دختر و پسر بدون ازدواج در شمال شهر تهران به عنوان "تشکیل زندگی‌های مجردی" و "نوع جدیدی از آسیب‌های اجتماعی با پی‌آمدهای خطرناک" نام برده بود.

مشاور فرهنگی حسن روحانی در سخنرانی خود به مناسبت روز ایدز علت افزایش ازدواج سفید را سخت بودن ازدواج در ایران برای جوانان دانسته و خواستار مدیریت برای کاهش فشار بر جوانان شده است: «اگر ازدواج آماده، ارزان و به هنگام در دسترس نباشد و تمام مدیریت نیازهای یک فرد را به خود فرد واگذار کنیم، نمی‌توان از فرد انتظار داشت همه فشارها را خودش مدیریت کند.»

آشنا افزوده است که نباید از تاثیر سختی ازدواج بر شیوع ایدز غافل بود.

آمار ازدواج در سال‌های اخیر در ایران رو به کاهش گذاشته و زنان و مردان به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی نمی‌توانند دست به تشکیل خانواده بزنند. براساس آمار سازمان ثبت احوال در ۵ ماهه نخست سال جاری ۲۸۸ هزار و ۱۸۳ ازدواج ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴.۶ درصد کاهش یافته است.

برخی جامعه‌شناسان سخت بودن ازدواج رسمی را عامل شکل‌گیری سبک‌های دیگر زندگی مشترک زن و مرد در ایران دانسته‌اند.

"ازدواج سفید موجب نابودی نسل حلال"

روز یکشنبه (۹ آذر / ۳۰ دسامبر) نیز خبرگزاری ایسنا نوشت که محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر علی خامنه‌ای، از ازدواج سفید "انتقاد کرد".

به گزارش ایسنا، محمدی گلپایگانی در مراسم گشایش پروژه‌های بنیاد برکت در روستای سولقان با طرح این پرسش که ازدواج سفید یعنی چه و محصول این زندگی چه می‌شود، گفت: «دیری نمی‌رسد که مردمی که این نوع زندگی را برمی‌گزینند، نسل حلال‌شان از بین می‌رود و حرام‌زاده می‌شوند. حاکم اسلامی باید با شدت با این نوع زندگی مقابله کند.»

روشن نیست پی‌آمد دستور رئيس دفتر رهبر جمهوری اسلامی به "مقابله شدید حاکم اسلامی" با "این نوع زندگی"، که گروهی از جوانان برگزیده‌اند، چه خواهد بود.

"ازدواج سفید در ایران وجود ندارد"

به نظر می‌رسد که یک پی‌آمد حکم به مقابله شدید با "ازدواج سفید" انکار وجود آن در ایران باشد.

همزمان با اینکه رئیس دفتر رهبر جمهوری اسلامی و مشاور فرهنگی رئيس جمهور نسبت به افزایش سبک جدیدی از زندگی در ایران هشدار می‌دهند، مقام مسئول دولتی امور جوانان می‌گوید که ازدواج سفید در ایران وجود ندارد.

محمود گلزاری، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، روز دوشنبه (۱۰ آذر) در مصاحبه با خبرگزاری فارس گفت که وجود ازدواج‌‌های سفید در کشور تایید نشده است. او افزود معتقد است که اصلا در جامعه ایران ازدواج سفید وجود ندارد.

گلزاری ازدواج سفید را پدیده‌ای غربی دانست و گفت ممکن است برخی جوانان به تبعیت از کشورهای غربی این کار را انجام داده باشند، اما هنوز این موضوع تایید نشده است.

این در حالی است که پدیده یا سبک زندگی جدید نامیدن ازدواج سفید به دلیل آن است که در جایی ثبت نمی‌شود و تنها به طور معمول با توافق زن و مرد و در بسیاری موارد با اطلاع خانواده‌های زن و مرد صورت می‌پذیرد.

برخی جامعه‌شناسان و حقوق‌دانان گسترده‌تر شدن موارد زندگی مشترک زن و مرد زیر یک سقف بدون ثبت رسمی در ایران را نوعی اعتراض جوانان به قوانین جمهوری اسلامی می‌دانند.

از جمله مهرانگیز کار، حقوقدان، در مقاله‌ای درباره ازدواج سفید می‌نویسد: «ایران یک نمونه از جوامعی است که زیر سلطه حکومت دینی و مبتنی بر شعارهای اخلاقی، پیاپی سبک‌های گوناگون زندگی را بدون پیوند با آموزه‌های حکومتی و ترس از قوانین هولناک، تغییر می‌دهد. در این مجموعه ۷۰ میلیونی، جمعیت بزرگی در رفتار فردی و اجتماعی، قوانین ناموزون با خواسته‌های انسانی خود را نادیده می‌گیرند. [...] واقعیت این است که این قوانین ناموزون با ایران امروز، حتی در جای لولو خورخوره هم مردم را در زندگی جنسی و غریزی نمی‌ترساند و با آن که باب صیغه و متعه باز باز است، جمع بزرگی از ایرانیان، ترجیح می‌دهند، باب "ازدواج سفید" را در زیست فردی و جنسی خود بگشایند.»

مهرانگیز کار معتقد است که در این حوزه از زندگی، قوانین ناظر بر روابط زن و مرد، "سوای تک و توک خودنمایی‌های پلیسی، متروکه شده است".

این حقوقدان می‌گوید که به "ازدواج سفید" در کشورهای دیگر "شبه‌خانواده" می‌گویند و قانونگذاران به جای آن‌که به مقابله با آن برخیزند، به فکر سامان دادن به آن هستند: «قانون‌گذاران قوانین را متناسب با عرف می‌نویسند، نه از برای خوش‌رقصی در برابر کج‌فهمی‌های خشکه‌مقدس‌های همیشه در صحنه.»