مناسبات ترکیه و اسرائیل، همچنان تنش آمیز

به‌نظر الیس اورال، گزارشگر شبکه ترکیه‌ای سی ان ان در اسرائیل، بحران سیاسی موجود میان دو کشور با عملیات اسرائیل در غزه آغاز شد وسریال‌های ترکی این اختلافات سیاسی را تشدید کردند. اورال، در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید، سفر کاری ایهود باراک به آنکارا از شدت این بحران کاسته است.

ولی به‌نظر بها‌ءالدین گونگور، رئیس بخش ترکی دویچه وله، بحران دیپلماتیک میان دو کشورهمچنان ادامه دارد و سریال تلویزیونی که در ترکیه پخش می‌شود نیزعمق این دشواری‌های سیاسی را عیان کرده است.

برخی تحلیلگران ترکیه اظهار داشته‌اند که سفر اردوغان، نخست وزیر ترکیه به عراق، سوریه، ایران و عربستان سبب نارضایتی اسرائیل گشته است. ولی گونگوراین نظر را قبول ندارد. وی دلیل می‌آورد: «ترک‌ها مسلمان هستند و اینکه رهبران آن به کشورهای همسایه و مسلمان سفر می‌کنند، یک امر عادی است و از آن گذشته ترکیه قصد دارد در بحران‌های منطقه میانجیگری کند».

مناسبات دو کشور زیر ذره بین رسانه‌ها

همزمان با سفر ایهود باراک، بحران دیپلماتیک اسرائیل و ترکیه مهمترین موضوع رسانه‌های ترکیه شده است. در یکی از گزارش‌های رادیو و تلویزین ملی ترکیه آمده است که ایهود باراک به دنبال رسوایی بزرگی که معاون وزیر امور خارجه این کشور در مناسبات آنکارا- تل آویو پدید آورد، به پایتخت ترکیه آمد.

در جزئیات این گزارش آمده است که داود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نه در کنار اتومبیل باراک، بلکه در ورودی ساختمان وزارت امور خارجه از وی استقبال کرد و مطبوعات ترکیه این رفتار وزیر امور خارجه ترکیه را یک "رفتار ظریف دیپلماتیک " توصیف می‌کنند.

نمایندگان مطبوعات ترکیه که دیدار ایهود باراک را به دقت زیرنظر داشتند، خبر می‌دهند، اغوز چلیک‌کول، سفیر کبیر ترکیه در اسرائیل حتی در ورودی وزارت خارجه نیز به استقبال باراک نیامده است.

استقبال سرد از سفر ایهود باراک و ادامه‌ی بحران

از نظر بهاءالدین گونگور، رئیس بخش ترکی دویچه وله به دلیل همین بحران دیپلماتیک است که رجب طیب اردوغان نخست وزیر وعبدالله گل رئیس جمهور ترکیه، ایهود باراک را به حضور نپذیرفتند. وی این مسئله را دلیلی بر ادامه بحران تلقی می‌کند.

ولی این مسئله در رسانه‌های اسرائیل کمتر انعکاس یافته است. الیس اورال دلیل آن را اینگونه توضیح می‌دهد: «در مناسبت‌های دیپلماتیک مرسوم نیست که وزیر دفاع حتما با رئیس جمهور و یا نخست وزیر دیدار کند. رئیس جمهور می‌تواند رئیس جمهور را به حضور بپذیرد، نخست وزیر هم با نخست وزیر ملاقات می‌کند. ایهود باراک هم بر اساس عرف دیپلماتیک با وجدی گونول وزیر دفاع، ایلکر باشبوغ رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه و احمد داود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه دیدار کرده است».

اسرائیلی‌ها چگونه فکر می‌کنند؟

الیس اورال که برای کانال تلویزیونی سی ان ان از تل آویو گزارش می‌دهد، به دیدگاه مردم اسرائیل هم اشاره می‌کند. به‌نظر او درحکومت ائتلافی حاکم بر اسرائیل دو نظر مختلف وجود دارد و نظر مردم با نظر حکومت این کشور فرق می‌کند. علیرغم نظرهای مختلف در حاکمیت این کشور، مردم نظر مثبتی به ترکیه دارند.

بها‌ءادین گونگور در این رابطه به مناسبات دیرینه ترک‌ها و یهودی‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید که «این بحرانی نیست که مثلا بگوییم توریست‌های اسرائیلی به ترکیه نخواهند آمد به دلیل اینکه زمینه‌های تاریخی و قدمت روابط ترک‌ها و یهودی‌ها طولانی‌تراست.»

از نظر گونگور، یهودی‌های مقیم ترکیه بویژه جامعه یهودی استانبول بسیار قوی است و حضور فعالی در جامعه و پیوندهای دیرینه‌ای با ترک‌ها دارند.

این کارشناس مسائل ترکیه‌ می‌افزاید که این بحران، سیاسی و منطقه‌ای است، و نه بحرانی میان ترک‌ها و یهودی‌ها.

مناسبات استراتژیک نظامی میان اسرائیل و ترکیه

الیس اورال، گزارشگر شبکه‌ی ترکی‌زبان سی ان ان در اسرائیل و نیز بهاءالدین گونگور، رئیس بخش ترکی دویچه وله مناسبات اسرائیل و ترکیه در منطقه را، بویژه در عرصه‌ی نظامی، مناسباتی استراتژیک ارزیابی می‌کنند.

برخی دیگر از کارشناسان ترک معتقدند، حتا با بروز اختلاف نظر بین "دولت ائتلافی اسرائیل و حکومت اسلامگرای ترکیه" نیز این مناسبات ادامه پیدا خواهد یافت.

گونگور در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله همچنین اشاره می‌کند که بحران دیپلماتیک تاثیری بر همکاری‌های مشترک نظامی دو کشور نگذارده و منافع دو کشور بویژه سرمایه‌گذاری مشترک در عرصه‌ی تولید هواپیماهای بدون سرنشین ادامه داشته است.

ترکیه برای تولید این هواپیماها ۱۸۰ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده و قرار است ۱۰ فروند از این هواپیماها را نیز از اسرائیل خریداری کند.

ولی بحران دیپلماتیک میان اسرائیل و ترکیه، نتایج منفی نیز داشته است. ترکیه در مذاکرات میان سوریه و اسرائیل، نقش میانجیگرانه‌ی خود را از دست داده است. به گفته‌ی برخی از کارشناسان ترک، بسیاری از تلاش‌های اخیر ترکیه به منظور ارتقای نقش میانجیگری در منطقه بوده است.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: بهمن مهرداد