مهار تورم با تغییر پول؟
۱۳۸۶ فروردین ۲۷, دوشنبه
آیا آنگونه كه مدافعان این طرح مى گویند، تغییر پول در كاهش تورم نیز موثر خواهد بود؟ پاسخ دكتر بیژن بیدآباد، استاد دانشگاه و كارشناس اقتصادى به این پرسش منفى است.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
نمایندگانى كه طرح تبدیل ریال به تومان را مطرح كرده اند میگویند مدیران عامل بانك ها نتوانسته اند دلیلى بر بى فایده بودن آن پیدا كنند. فایده این طرح حقیقتا چیست؟
بیژن بیدآباد: بیشتر كشورهایى كه در یك دوره طولانی دچار تورم بودند، واحد پول خود را به شكل كاهش تعداد صفرها تغییر داده اند و این پدیده جدیدی نیست، اما كشورهایى كه این سیاست را اجرا كرده اند، معمولا از این سیاست راضى نبوده اند. دلیل این موضوع هم اینست كه اولا واحد حسابدارى عوض میشود و وقتی چنین میشود، ناهماهنگى هاى زیادى بین ارقام قدیم و جدید پیش میاید. این ناهماهنگى ها در بررسى ها، تحلیل ها، تغییر پایگاه هاى اطلاعاتى یا دیتا بیس ها اعم از بایگانى هاى راكد یا كامپیوترى مشكلاتی پیش میاورد كه خود همین، ایجاد ناهم خوانى در محاسبات و تحلیل ها میكند. علاوه بر این تا مدت ها افراد جامعه از ریال جدید و قدیم و تومان قدیم و جدید مى كنند و این موضوع حسنى را در بر ندارد.
اتفاقا در اروپا هم وقتى یورو جاى واحد پولى دیگر را گرفت، مدتها براى آن زمینه سازى و كار توجیهى كردند و مثلا در آلمان هم دو ماه هم زمان هم مارك معتبر بود هم یورو، تا جامعه خود را تطبیق تدریجى بدهد...
بیژن بیدآباد: موارد مشابه این را ما در مورد فرانك دیدیم كه حتی افراد مسن، صحبت از فرانك قدیم و جدید مى كنند. براى افراد مسن این موضوع سخت تر است و زحمتى براى آنها از نظر تبدیل واحد ها ایجاد میكند. مشابه این مسائل در كشورها زیاد دیده شده اما از هیج جا گزارش نشده كه از اجراى چنین سیاست هایى راضى باشند.
نمایندگانى كه این طرح را ارائه كرده اند، از جمله عنوان كرده اند كه این اقدام می تواند رشد نقدینگى را دستكم در كوتاه مدت مهار كند.
بیژن بیدآباد: این از اشتباهاتى است كه معمولا با این طرحها اعلام میشود. واحد حسابدارى در اصل واحد معاملاتى پول، یا در اصل واحد حفظ و نگهدارى پول است. این واحد چه بزرگ چه كوچك، تفاوتى در مسئله حجم پول یا سطح عمومى قیمت ها ایجاد نمى كند. مثل اینست كه ما قبلا ارقام نقدینگى را با هزار میلیارد مى شمردیم و حالا با تریلیارد ریال بشماریم. از نظر واحد ها ممكن است كوچكتر به حساب بیایند، اما اثرشان در معاملات یا ذخایر تفاوتى ندارد بلكه فقط عملیات حسابدارى تغییر مى كند. هیچ گونه تغییرى به این وسیله در حجم نقدینگى ایجاد نمى شود. برخى هم اعلام میكنند كه كوچكتر شدن واحد ها به معنای با ارزش تر شدن آنها، سبب تقویت پول میشود و برخى هم تصور میكنند انتظارات مردم از تورم متفاوت مى شود و این هم غلط است. تنها اثرى كه تغییر پول میگذارد، فقط و فقط در حسابدارى پول است.
یك كارشناس بانك مركزى هم در همین رابطه گفته كه تاثیر اصلى تغییر پول، كاهش هزینه هاى چاپ اسكناس خواهد بود. شما چه مى گویید؟
بیژن بیدآباد: البته چاپ اسكناس پدیده پرخرجى است اما الان هم میشود با واحد های بزرگتر اسكناس چاپ كرد. از طرف دیگر وقتى ارزش اسكناس زیادتر شود، باید امنیت اسكناس هم تامین شود و همین موضوع هزینه بر خواهد بود. اگر ما واحد پول را تغییر دهیم و هر صد واحد ریال را به یك ریال واحد جدید تبدیل كنیم، عملا همین ارزش به واحد هاى پول كمتر منتقل میشود و مسلما باید هزینه هاى بیشتر براى امنیت آن پول بشود. دوما هزینه هاى تولید اسكناس هزینه هایى نیستند كه در اشل ملى زیاد باشند. بهر حال براى رفع مشكل هزینه تولید اسكناس باید سیاست هاى صحیح ترى به كار بست مثل استفاده از پول الكترونیكى و استفاده از شبكه هاى دریافت و پرداخت اینترنتى و از این قبیل و این راه درمان آن مسئله هم نیست.
با توضیحاتى كه مى فرمایید، كمیسیون اقتصادى مجلس هفتم، با چه استدلالى این طرح را ارائه كرده در حالیكه معلوم است این طرح چقدر غیركارشناسى است؟
بیژن بیدآباد: بهرحال نمایندگان مجلس علاقمند به ایجاد تحولاتى در دوران تصدى خودشان هستند ولى گمان میكنم احتمالا كارشناسانى كه خبره نبوده اند، فكر كرده اند تغییر پول، جلوى تورم را مى گیرد. این موضوع جز این كه هزینه آور شود و فشار زیادى به دولت براى تبدیل سیستم هاى حسابدارى قدیم به جدید وارد كند، سود دیگرى ندارد. تصویب چنین طرحى، بار زیادى بر دوش بنگاه هاى دولتى و خصوصى خواهد گذاشت.