نشست گروه ۲۰ و نقش جدید ترکیه در منطقه
۱۳۹۴ آبان ۲۳, شنبه
روز یکشنبه و دوشنبه ۱۵ و ۱۶ نوامبر (۲۴ و ۲۵ آبان) نشست گروه۲۰ در آنتالیای ترکیه با شرکت اوباما و پوتین، روسای جمهوری آمریکا و روسیه و همچنین سران ۱۸ کشور دیگر برگزار میشود. ترکیه ریاست دورهای گروه ۲۰ را برعهده دارد.
به نوشته روزنامههای ترکیه تا کنون ۱۱۰ میلیون یورو برای برگزاری نشست آنتالیا هزینه شده است. احمد داووداوغلو، نخست وزیر ترکیه اعلام کرد که ۲۵۰۰ خبرنگار برای پوشش خبری این نشست ثبت نام کردهاند. شهر بندری آنتالیا اکنون تحت شدیدترین تدابیر امنیتی قرار دارد و برپایی هرگونه تظاهرات در این شهر ممنوع اعلام شده است.
بیشتر بخوانید: سفر پادشاه عربستان با هیأتی هزار نفره به ترکیه
رسانههای ترکیه همچنین مینویسند خاورمیانه اکنون به یکی از اولویتهای استراتژیک سیاست خارجی ترکیه تبدیل شده است. دولت جدید این کشور در نظر دارد وزارتخانه جدیدی بنام "وزارت خاورمیانه" تاسیس کند و مسائل مربوط به این منطقه از جمله مشکلات مربوط به امور پناهجویان را نیز از طریق آن پیگیری کند. بیش از دو میلیون پناهجو و آواره جنگی سوری و عراقی به این کشور پناه بردهاند.
آیا ترکیه عربستان را به ایران ترجیح خواهد داد؟
یکی از شرکتکنندگان منطقهای نشست گروه ۲۰ ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی است که شامگاه پنجشنبه ۱۲ نوامبر در راس یک هیات هزار نفره وارد شهر بندری آنتالیا شد. عربستان تلاش میکند نفوذ منطقهای ایران را خنثی و یا حداقل ضعیف کند. کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی دیگر از کشورهای عربی از سیاستهای عربستان پشتیبانی میکنند اما این کشور نیاز به متحد استراتژیک قوی چون ترکیه دارد.
ترکیه در"جنگ نیابتی" ایران و عربستان در منطقه تاکنون علیه عربستان رسما موضعگیری نکرده است. رئیس‌جمهور این کشور بارها در جانبداری از عربستان از همسایه خود ایران خواست، تمام نیروهای خود را از یمن، عراق و سوریه بیرون بکشد. انتظار میرود یکی از مهمترین موضوعات گفت‌وگوهای ملک سلمان و اردوغان "دخالتهای ایران در منطقه" باشد.
بیشتر بخوانید: همکاری ترکیه و ایران برای حل بحران يمن
کارشناسان به رغم موضعگیری اردوغان علیه ایران، تاکید میکنند که این کشور در حمایت از عربستان سعودی دست به اقدام عملی نزده و یا "پشتیبانی تدارکاتی" نکرده است. مولود چاوشاوغلو، پیش از این در حل بحران یمن حتی پیشنهاد همکاری به ایران داد. او صریحا گفت: «بيشترين تکليف و نقش بر عهده ترکيه، ايران و عربستان سعودی است».
نیاز ترکیه به بازارهای منطقه
ترکیه با ایران حدود ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد و ۵۰۰ سال است که در مرزهای طرفین صلح و آرامش حاکم است. ایران حدود ۲۰ درصد از نفت و گاز این کشور را تامین میکند و با برداشته شدن تحریم‌های بینالمللی در فکر انتقال گاز خود از خاک ترکیه به اروپاست. در عوض ترکیه محصولات خود را از طریق خاک ایران به کشورهای آسیای میانه صادر میکند. مقامات دو کشور امیدوارند حجم تبادلات تجاری از سطح ۱۵ میلیارد دلار تا ۳۰ میلیارد دلار ارتقا یابد. داووداوغلو، پیش از این حتی اعلام کرد که سطح مبادلات تجاری در سال ۲۰۲۰ به صد میلیارد دلار خواهد رسید.
بیشتر بخوانید:سفر روحانی به ترکیه و صد میلیارد دلار تبادلات تجاری
حال این پرسش مطرح میشود که آیا ترکیه منافع کلان خود در ایران را به بازار کشورهای خلیج فارس و دلارهای عربستان ترجیح خواهد داد؟
حسن هاشمیان، کارشناس کشورهای عربی در پاسخ به این پرسش میگوید: «سیاست ترکیه براین نیست که بین ایران و عربستان یکی را انتخاب کند و مسئله این نیست که ترکیه کدام کشور را ترجیح دهد. سیاست کنونی ترکیه بازگشت به سیاست گذشته یعنی "صفرکردن مناقشات با همسایگان" است. این کشور سعی میکند مشکلات خود با همسایگان را به حداقل برساند تا بتواند از بازار ایران و بازار کشورهای حوزه خلیج فارس استفاده کند.»
آقای هاشمیان در ادامه ضمن اشاره به حضور هیات هزار نفره عربستان توضیح میدهد که بخش عمده از این افراد را سرمایهگذاران بخش خصوصی عربستان تشکیل میدهند. عربستان به گفته این کارشناس قصد دارد حدود ۶ میلیارد دلار در ترکیه سرمایهگذاری کند و حجم تبادلات تجاری خود را که حدود۱۴ میلیارد دلار برآورد میشود تا سطح ۲۰ میلیارد دلار ارتقا دهد.
هاشمیان تصریح میکند: «در سال ۱۹۲۹ روابط ترکیه و عربستان سعودی پایهگذاری شد و تا به امروز استراتژی خاصی بین دو کشور وجود دارد که هر دو کشور را در یک بلوک سیاسی قرار داده است. هر دو کشور به رغم اختلافی که بر سر اخوان المسلمین مصر دارند در وضعیت کنونی معامله تجاری را در اولویت مناسبات خود قرار دادهاند و به دو متحد استراتژیک در منطقه تبدیل شده‌اند و در برابر سیاست ایران در منطقه میایستند.»
بیشتر بخوانید: دولت ترکیه سفیران آمریکا و روسیه را فراخواند
این کارشناس در پایان صحبتهای خود ولی نتیجه گیری میکند که با این وجود ترکیه قصد دارد ایران را به طرف همکاری سوق دهد تا مقابله، زیرا اولویت سیاستهای ترکیه فعالتر شدن در بازار ایران بعد از برداشته شدن تحریم‌ها و نفوذ بیشتر در بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس است.