نقش تعیین‌کننده قومیت‌ها در دور دوم انتخابات افغانستان
۱۳۸۸ مهر ۲۹, چهارشنبه
دویچه وله: آقای احمد ضیا رفعت، به‌نظر شما مشارکت و نقش قومیت‌ها در دور دوم انتخابات افغانستان چگونه خواهد بود؟
احمد ضیا رفعت: در این مورد ما دچار خطا نشویم، چون دو ماه پیش ما در انتخابات یک مقدارنقش قومیت‌ها را تجربه کرده بودیم و در دو ماه اخیرهم چیری اتفاق نیفتاده تا آن نقش را بتواند تعییر بدهد. به عبارت دیگر، به صورت قاعده اگر مطرح کنیم، در انتخابات نقش قومیت‌ها برجسته بوده، اما در درون این قاعده به استثنا هم برمی‌خوریم که نسبت به انتخابات ریاست جمهوری ۵ سال پیش نقش قومیت‌ها یک مقداری ضعیف‌تر شده، اما در افغانستان قومیت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای را همچنان داشته و این از روی رای‌های گوناگونی است که به نامزدهایی که از لحاظ قومی تعلق‌هایی به آنها داشتند، دادند. بنابراین، با یک بررسی آماری که پیش روی ما قرار دارد، می‌توانیم بگوییم که نقش قومیت‌ها در انتخابات تعیین کننده است.
در دور دوم انتخابات کدام قوم از آقای حامد کرزای و کدام قوم از عبدالله عبدالله حمایت و پشتیبانی خواهد کرد؟
پشتون‌ها بیشتر از آقای حامد کرزای حمایت می‌کنند. اما با توجه به اینکه کرزای تعدادی از رهبران قومی وابسته به هزاره‌ها، تاجیک‌ها و ازبک‌ها را نیز با خود دارد مقداری از آرا قوم‌های دیگر را از این طریق بدست آورده است. و فراموش نکنیم که آقای کرزای رئیس جمهور بوده و این قدرت و اقتدار هم سبب شده که نسبت به سایر نامزدها خودش هم از دیگر قوم‌ها رای بیشتری به دست بیاورد. اما به دکتر عبدالله را بیشتر تاجیک‌ها رای خواهند داد و این‌بار که آقای بشردوست که پس از حامد کرزای و عبدالله عبدالله سومین نفر بود و بیشتر آرای خود را از میان هزاره‌ها به دست آورده بود، احتمال می‌رود از آنجا که آقای بشردوست از منتقدان "گروه‌های شمال"مخصوصا دکتر عبدالله و "جمعیت اسلامی افغانستان" که از "جبهه ملی" بوده ، که بخشی از این جبهه از دکتر عبدالله حمایت می‌کند، شاید طرفداران او یا در انتخابات شرکت کمرنگی داشته باشند و یا حامد کرزای را به عبدالله عبدالله ترجیح دهند. چون حساسیت‌های بشردوست نسبت به آقای کرزای کمترازعبدالله است.
به‌نظر شما آیا طرفداران دکتر اشرف غنی احمدزی که از قوم پشتون بود، به کرزای رای خواهند داد؟
در انتخابات ریاست جمهوری آقای اشرف غنی احمد زی رای چشمگیری به دست نیاورد و تصور می‌رود، رای‌دهندگان پشتون که به نامزدهای پشتون رای داده باشند، به آقای کرزای گرایش پیدا کنند.
در سال ۲۰۰۴ یعنی در دروه قبلی انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان، ژنرال دوستوم از قوم ازبک بیش از یک میلیون رای به دست آورد. این‌بار هم پیش از انتخابات کنونی گفته بودند که نقش وی در دور دوم تعیین‌کننده خواهد بود. آیا واقعا وی می‌تواند چنین نقشی داشته باشد؟
ما اگر به آرای منطقه‌های ازبک‌نشین نگاه کنیم، ازبک‌ها بیشتر به آقای حامد کرزای در این انتخابات رای داده‌اند و این به دلیل حمایتی بوده است که آقای دوستوم از کرزای داشته و اگر موضع دوستوم تغییر نیابد، این‌بار هم شمار بیشتری از ازبک‌ها به آقای کرزای رای خواهند داد. البته نسبت به ۵ سال پیش، تعداد طرفدارانش کاهش پیدا کرده است. ولی ژنرال دوستوم قادر است طرفداران خود را به سمت نامزدی حمایت کند که وی از او طرفداری می‌کند.
در افغانستان قومیت‌ها توانستند برخی از حقوق خود را به دست بیاورند. برای مثال زبان آنها در قانون اساسی کشور به رسمیت شناخته شده، کتابهای درسی به زبان آنها منتشر و یا رادیو و تلویزیون هم به زبان آنها تاسیس شده؟ کلا آقای کرزای و یا عبدالله چه قول‌هایی به آنها دادند؟
نامزدها سعی می‌کنند بحث‌های قومی را مطرح نکنند و کوشش دارند به عنوان رهبران ملی ظاهر شوند که البته این هم یکی از ویژگی‌های خوب پیشرفت‌های سیاسی افغانستان است. اما واقعیت قومی هم وجود دارد، ولی رهبران تلاش می‌کنند به عنوان رهبران قومی جلوه نکنند و این یک پیشرفت سیاسی در افغانستان تلقی می‌شود و نشان می‌دهد که دمکراسی افغانستان به سمت خوبی در حرکت است.
با توجه به اختلاف آرای حامد کرزای با عبدالله عبدالله، آیا ما شاهد رقابت انتخاباتی حساس و پرشوری خواهیم بود؟ مشارکت مردم این‌بار چگونه خواهد بود؟
در دور اول انتخابات ریاست جمهوری، یک سوم واجدین شرایط شرکت کردند، یعنی شرکت مردم خیلی هم چشمگیر نبود. مشارکت مردم بستگی به این خواهد داشت که نامزدها در این ۱۵ روز تا چه حد قادر هستند مردم را قانع کنند برای آمدن به پای صندوق‌های رای؛ چیزی که ما نمی‌توانیم از قبل با پیشداوری قضاوت کنیم، ولی احتمال آن وجود دارد که مردم کمتر شرکت کنند. مگر اینکه مردم به سمت مثبت‌گرایی یک سیاست واکنشی داشته باشند که در این صورت مشارکت بیشتر مردم منتفی نیست.
مصاحبه‌گر: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بابک بهمنش