نمایشگاه بین‌المللی کتاب لایپزیگ؛ بهشت کتابخوانان
۱۳۸۸ اسفند ۲۶, چهارشنبه
هنوز درهای نمایشگاه بین‌المللی کتاب لایپزیگ باز نشده، جنجال بر سر برنده‌ی جایزه‌ی ادبی این نمایشگاه بالا گرفته است. یک نویسنده‌ی ۱۸ ساله، هلنه هگمن (Helene Hegemann) با کتاب پرفروشش (Axolotl Roadkill) این جنجال را برانگیخته است. او در این کتاب داستان دختر شانزده‌ساله‌ی یتیمی را بازگو می‌کند که به حال خود رها شده و روزها و شب‌هایش را در حالت مستی و نشئگی می‌گذراند و دیگر قادر نیست، مرز بین رویا و واقعیت را از هم تشخیص دهد.
سرقت ادبی یا ابتکاری آفریننده
در جنجال ادبی بر سر جایزه‌ی نمایشگاه کتاب لایپزیگ ولی سرگذشت این دختر به تباهی‌کشیده شده، نقشی بازی نمی‌کند. مسئله‌ی اصلی این است که هلنه هگمن در رمان خود از کارهای این و آن نویسنده، به ویژه از نوشته‌های بلاگ‌نویسان استفاده کرده است و آن‌ها را بدون ذکر مأخذ در اثر خود گنجانده است. این کار بر اساس قانون "حمایت از حق تألیف" آلمان "سرقت ادبی" به حساب می‌آید و قابل مجازات است.
دست‌اندرکاران نمایشگاه بین‌المللی کتاب لایپزیگ، این دزدی را ولی "ابتکاری آفریننده" می‌دانند و به این دلیل قصد دارند، برای پشتیبانی از این نویسنده‌ی جوان که چندی است از سوی منقدان و گردانندگان مجله‌ها و برنامههای ادبی رسانه‌های آلمان شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته است، جایزه‌ی ادبی "نویسنده‌ی نسل جوان" این نمایشگاه را به او تقدیم کنند.
این "درگیری" ادبی که ماه‌هاست به خبر اصلی صفحات فرهنگی روزنامه‌ها و برنامههای ادبی‌‌ـ هنری رسانه‌های آلمان بدل شده، هنگامی بالا گرفت که روز سه‌شنبه (۱۶ مارس) برنده‌ی این جایزه در سال ۲۰۰۹، زبیله لویتشاروف (Sybille Lewischaroff) از تصمیم مسئولان نمایشگاه انتقاد کرد و گفت "سرقت ادبی و تقلب، هنر نیست" و نباید به عامل آن جایزه داد. این صدای اعتراض وقتی در رسانه‌های آلمان بلند‌تر بازتاب یافت که مهم‌ترین و مشهورترین نمایندگان ادبی این کشور، از جمله گونتر گراس، کریستا ولف و اریش لوست، در بیانیه‌ای اعلام کردند: «وقتی به سرقت ادبی جایزه می‌دهند، وقتی تقلب و دزدی آثار معنوی به عنوان هنر ارزیابی می‌شود، نشانه‌ی آنست که مسئولان و مقامات رسمی صحنه‌ی ادبیات، سهواً بر این قانون‌شکنی مهر تأئید می‌کوبند.» برگزارکنندگان نمایشگاه، از جمله به دلیل پرفروش‌بودن کتاب، هلنه هگمن را شایسته‌ی دریافت این جایزه می‌دانند. برخی از نهادهای ادبی، حتی شرکت در مراسم اهدای این جایزه را بایکوت کرده‌اند.
نویسندگان همه‌ی نسل‌ها
هنوز معلوم نیست که "فراخوان بایکوت" تا چه حد ُبرد داشته باشد. آنچه مشخص است این است که سالن‌های عریض و طویل این نمایشگاه از ۱۸ تا ۲۱ مارس به بهشت کتاب‌خوان‌ها تبدیل می‌شود: حضور ۱۵۰۰ نویسنده‌ای که قرار است در این نمایشگاه شرکت کنند، این پیش‌بینی را تضمین می‌کند. نام‌هایی چون گونتر گراس و هرتا مولر، برندگان آلمانی نوبل ادبی، به نوبه‌ی خود بازدیدکنندگان بسیاری را به این نمایشگاه جلب می‌کنند. نویسندگان آلمانی نسل پیش و نسل جدید از جمله فولکر براون، آکسل هاکه، اینگو شولتس، کریستوف هاین، مارتین والزر و یانا هنزل هم در جلسات داستان‌خوانی و بحث و گفت‌وگوی این نمایشگاه شرکت دارند.
یانا هنزل که ۳۴ سال دارد، در سال ۲۰۰۲ با انتشار کتاب "بچه‌های داخل محدوده" به شهرت رسید. او در این کتاب تجربه‌های خود را به عنوان دختر جوانی که در زمان حکومت سوسیالیستی آلمان شرقی بزرگ شده و حالا باید خود را با فرهنگ حاکم بر جامعه‌ی غرب این کشور هماهنگ سازد، شرح داده است. این کتاب یک سال تمام در صدر فهرست پرخواننده‌ترین کتاب مجله‌ی "اشپیگل" قرار داشت.
مارتین والزر در این نمایشگاه، همزمان دو اثر از آخرین کارهای خود را معرفی می‌کند. "جهان ماوراء‌‌الطبیعی من" یکی از این رمان‌‌هاست. این نویسنده‌ی ۸۳ ساله‌در این کتاب به دین و اعتقاد فردی می‌پردازد. شعار او در "جهان ماوراء‌‌الطبیعی من" که بارها تکرار می‌کند، این است: «اعتقاد داشتن یعنی عشق ورزیدن». جاهد جهانشاهی سال پیش با ترجمه‌ی رمان "لحظه‌ی عشق" این نویسنده‌ی معروف آلمانی، او را به کتابخوانان ایرانی شناساند.
نویسندگان غیرآلمانی
نمایشگاه کتاب لایپزیگ امسال هم مثل سال‌های پیش تنها به معرفی نویسندگان "وطنی" اکتفا نمی‌کند. "ادبیات اسپانیا، کشورهای جنوب شرقی اروپا و آرژانتین" نیز جای ویژه‌ای در این نمایشگاه به خود اختصاص داده‌اند. از جمله نویسندگان غیرآلمانی که به لایپزیک سفر خواهند کرد، می‌توان از ارنستو کاردنال از نیکاراگوئه، گئورگی گاسپودینوف از بلغارستان، اندری مگناسون از ایسلند، مارتین ساتر از سوییس، و خاویر ماریاس از اسپانیا نام برد. این نویسنده‌ی ۵۹ ساله که با رمان "قلب بسیار سفید" خود به شهرت رسید، تا کنون ُنه رمان، دو مجموعه داستان و شمار زیادی مقاله منتشر کرده است و علاوه بر نویسندگی، منتقد و روزنامه‌نگار هم هست. از خاویر ماریاس به فارسی تا به‌حال یک داستان کوتاه به نام "ماه عسل" و رمان"مرد است و احساسش" منتشر شده است.
ناشران ایرانی
ناشران ایرانی هم در نمایشگاه کتاب لایپزیگ امسال غرفه‌‌های خود را برپا می‌کنند. به گزارش خبرگزاری‌ها، بنگاه‌های انتشاراتی نگار، فکر روز، سرزمین اهورایی، پیدایش و شباویز از جمله انتشاراتی‌هایی هستند که در نمایشگاه این شهر حضور دارند. گفته می‌شود که ایران با ۲۹ کتاب برگزیده از ۱۰ ناشر ایرانی به نمایشگاه دعوت شده است.
"لایپزیگ می‌خواند" یکی از برنامههای همیشگی نمایشگاه بین‌المللی کتاب این شهر است که قدمت آن به قرن هفده می‌رسد. جلسات سنتی کتابخوانی که با این عنوان برگزار می‌شوند، تنها در محل‌های عادی مثل کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها برپا نمی‌شوند. رستوران‌ها، کلیساها، گالری‌ها، باغ وحش شهر، سالن‌های آرایش، یکی از گورستان‌های شهر و اداره‌ی دارایی لایپزیک هم در این ۴ روز به عنوان میزبان، از ادب‌‌دوستان سراسر جهان پذیرایی می‌کنند. در این نمایشگاه ۲۱۰۰ ناشر از ۳۸ کشور شرکت دارند. در سال گذشته بیش از ۱۴۷ هزار تن از این نمایشگاه بازدید کردند.