"نگاه به شرق"، راهبرد جمهوری اسلامی برای برون‌رفت از بحران
۱۳۹۷ خرداد ۱۲, شنبه
صالح اسکندری، مشاور رسانه‌ای علی‌اکبر ولایتی در یادداشت مفصلی، توضیحاتی پیرامون مواضع ولایتی درباره برجام داده است. این توضیحات واکنش به انتقادات فراوانی است که به مواضع منفی اخیر ولایتی در باره برجام عنوان شده‌اند.
اسکندری مینویسد در شرایط فوق‌العاده کنونی ضرورت داشت که ولایتی به عنوان مشاور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی راه‌‌‌حل‌های "امیدوارکننده و بن‌بست شکن" را که در جلسه‌های خاص مطرح شده، مرئی و منظر افکار عمومی قرار دهد: «و در عین حال راهکار نیز ارائه نماید که مهم‌ترین راهکار نگاه به شرق و همکاری راهبردی با کشورهایی نظیر روسیه و چین است.»
ولایتی روز چهارشنبه ۹ خرداد در نشست "تجربه ماندگار"، مذاکرات اتمی را ناموفق و غیرکارشناسی دانست و نگاه راهبردی به شرق را راحت‌ترین کاری خواند که ایران از طریق آن می‌تواند از شر "قایم باشک بازی‌های غربی‌ها" خلاص شود. او گفت: «نباید تحت تاثیر فضاسازی افرادی قرار گرفت که غرب‌گرا هستند و پاریس را از مسکو بیشتر دوست دارند.»
صالح اسکندری گفته است: «در حقیقت دکتر ولایتی خط شکنی کرد و با زیر سوال بردن روش‌های سنتی غرب‌گرایانه بعضی از طبقات تکنوکرات که لزوما به معنای وابستگی نیست، این امیدواری را به وجود آورد که می‌توان از این شرایط فوق‌العاده و آزمون برجام سربلند بیرون آمد.»
"متن برجام فارسی نداشت"
ولایتی از جمله گفته بود که برجام متن فارسی نداشت و این حقارت‌آمیز بود: «حتی عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای هم با آن متن ذلت بار نسخه فارسی داشتند... رهبر انقلاب بارها تذکر دادند و گفتند از مقامات آمریکایی تضمین مکتوب بگیرید... طرف مقابل خیلی کارها را با جنگ روانی پیش می‌برد اما یک متخصص جنگ روانی در تیم ما نبود و نقص متخصصان در گروه برجام یک مشکل دیگر بود.»
صالح اسکندری در یادداشت توضیحی خودش با ستایش از اظهارات "راهبردی، متقن و بن بست شکن" دکتر ولایتی، نوشته است: «برخی رسانه‌ها با طرح این سوال که اگر نسخه فارسی در برجام ضروری بود، پس چرا قطعنامه ۵۹۸ نسخه فارسی ندارد، اقدام به یک پروپاگاندای عجولانه، غیر کارشناسی و ساده لوحانه کردند که جایگاه و شان رسانه‌ای آنها و گردانندگانشان را زیر سوال می‌برد.»
او مینویسد که اسناد و قطعنامه‌های شورای امنیت همگی به زبان های رسمی سازمان ملل ترجمه می‌شوند: «لکن برجام معاهده تعهدآور بین دو طرف است که یک طرف آن جمهوری اسلامی و طرف دیگر ۵ عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان هستد. در معاهده‌ها طرفین تعهداتی را می‌پذیرند و قاعده حقوقی بین‌الملی این است که متون تعهدشده حداقل به دو زبان طرفین متعاهدتین باشند.»
مشاور رسانه‌ای ولایتی افزوده که نکات مطرح شده اخیر، قبلا در جلسات خاص به مذاکره‌کنندگان تذکر داده شده‌اند: «نکته عبرت‌آموز این‌که به این تذکرات مکرر عمل نشد و خیلی سریع با تعوض دولت در آمریکا عوارض و آثار عدم توجه به این تذکرات آشکار گردید.»
تبیین نظرات خامنه‌ای
اسکندری اشاره می‌کند که مواضع ولایتی بازتابی از توصیه‌های پیشین خامنه‌ای به مذاکره‌کنندگان است و می‌افزاید که در واقع علت علنی کردن این تذکرات از جانب مشاور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی "شرایط فوق‌العاده به وجود آمده و اتمام مهلت چند هفته‌ای است که آقای رییس جمهور پس از سخنان ترامپ برای اروپا مشخص کردند".
او می‌گوید چون اروپایی‌ها هنوز تضمین‌های لازم را نداده‌اند، ضروری بود مشاور رهبری راه‌کارهایی را علنی کند که مهم‌ترین آنها نگاه به شرق و همکاری راهبردی با کشورهایی نظیر روسیه و چین است.
صالح اسکندری، سفر حسن روحانی به اجلاس شانگهای و دیدار با مقامات چینی و روس را نیز شاهدی بر این توصیه‌ها دانسته و ابراز خشنودی کرده که دولت التفات دارد تا مسیر جلب توجه افکار عمومی، تجار و بازرگان‌ها را به توسعه روابط راهبردی با شرق هموار کند.
واکنش‌های تند به اظهارات ولایتی
روزنامه‌های "جمهوری اسلامی" و "انتخاب" نقدهای تندی به اظهارات اخیر ولایتی نوشته و کارنامه او در مقام وزیر خارجه و مشاغل دیگر را بررسی کرده‌اند.
جمهوری اسلامی از جمله درباره قطعنامه ۵۹۸ نوشته بود: «این حقیقت تلخ را چگونه پنهان کنیم که خود وزیر خارجه ما که در راس دستگاه سیاست خارجی و مسئول این مذاکرات بود در آن زمان یک متخصص اطفال بود و تخصصی در کار خودش نداشت و اگر نبود حماقت صدام در حمله به کویت و حمله متقابل آمریکا به او؛ چه بسا ما حتی اسرا و سرزمین اشغال شده آخر جنگ خود را نمی‌توانستیم آزاد کنیم.»
روزنامه "انتخاب" چرخش‌های سیاسی ولایتی را بی‌ارتباط با صندلی ریاست دانشگاه آزاد و طعم تحسین و تشویق دایمی رسانه‌های اصولگرا و تندروها ندانسته و او را مبدع "سیاست‌ورزی چرخشی" نامیده بود.
ولایتی در تمجید از مسکو از جمله گفته است: «روسیه نه می‌تواند و نه بنا دارد که به ایران زور بگوید. با این کشور در خصوص مسائل دفاعی در حال همکاری هستیم و تقریباً هرچه خواستیم کم و بیش به ما داده است. این رآکتوری که روس‌ها درست کردند آلمانی‌ها قرار بود درست کنند که بعد از انقلاب رفتند و یک قدم کوچک برنداشتند. اما روس‌ها رآکتور را درست کردند و چیزهایی به ما دادند که یک پیچش را اروپایی‌ها نمی‌دهند.»
بر اساس آخرین خبرها، روسیه و اسرائیل به توافق رسیده‌اند که نیروهای جمهوری اسلامی و حزب‌الله لبنان باید مناطق جنوبی سوریه در همجواری با اسرائیل را ترک کنند.