پروژه ساخت بزرگترین تلسکوپ جهان در شیلی آغاز شد

بیابان آتاکاما یکی از خشک‌ترین بیابان‌های دنیاست که بین سه کشور شیلی، پرو و بولیوی قرار گرفته است. در قسمتی از این بیابان که جزو خاک شیلی به شمار می‌رود، سنگ بنای ساخت بزرگترین تلسکوپ جهان پایه‌گذاری شده است.

"تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ اروپایی" (European Extremely Large Telescope) که به اختصار E-ELT خوانده می‌شود، پروژه‌ای متعلق به رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) است که ساخت آن رسما از روز ۲۶ مه (۶ خرداد) آغاز شد. (تصویر شبیه‌سازی شده کامپیوتری)

طبق برنامه ساخت این تلسکوپ در سال ۲۰۲۴ به پایان خواهد رسید و به این ترتیب E-ELT بزرگترین چشمی خواهد بود که بشر به کمک آن از روی زمین به کنکاش در کهکشان‌ها خواهد پرداخت.

تلسکوپ E-ELT پنج آینه انعکاسی عظیم دارد که قطر بزرگترین آن‌ها ۳۹ متر است. قطر بزرگترین تلسکوپ‌هایی که در حال حاضر استفاده می‌شود حداکثر به ده متر می‌رسد. رئیس سازمان ESO در مراسم آغاز پروژه ساخت این تلسکوپ، اهمیت تاریخی آن را با تلسکوپی مقایسه کرد که گالیله حدود ۴ قرن پیش با آن به آسمان نگریست.

تلسکوپ E-ELT بر فراز کوه "سرو آرمازونز" ساخته خواهد شد که ۳۰۴۸ متر ارتفاع دارد. دو سال پیش قله این کوه برای استقرار این تلسکوپ هموار شد؛ تلسکوپی که در دل گنبدی به ارتفاع ۸۰ متر قرار دارد. آینه E-ELT قادر است ۱۳ برابر بیشتر از تلسکوپ‌های پیشرفته کنونی نور را جمع‌آوری کند که همین موجب می‌شود تا تصاویر این تلسکوپ وضوح بسیار بهتری داشته باشند.

برای ساخت این تلسکوپ تا بدین‌جا یک میلیارد یورو هزینه شده است. در این پروژه که در سال ۲۰۱۲ تصمیم اجرای آن گرفته شد، ۱۵ کشور اروپایی به همراه برزیل مشارکت دارند. میشل باشله، رئیس‌جمهوری شیلی نیز در مراسم افتتاح پروژه ساخت این تلسکوپ حضور داشت.

شرایط آب و هوایی خنک و خشک و همچنین امکان دید خوب موجب شده تا دانشمندان برای بیشتر مشاهدات نجومی در سراسر جهان، کشور شیلی را انتخاب کنند. رصدخانه جنوبی اروپا در حال حاضر در بیابان آتاکاما سه سایت رصدی دیگر نیز دارد. در بخش‌هایی از این بیابان ۱۰۵ هزار کیلومتر مربعی از زمان ثبت دما توسط بشر تا کنون باران نباریده است. آسمان شب در این بیابان در بیشتر مواقع صاف و بدون ابر است.

دانشمندان امیدوارند که تلسکوپ E-ELT تلاش‌ها برای جستجوی سیاراتی قابل سکونت فراتر از منظومه شمسی یا تحقیق در مورد ماده تاریک (Dark Matter) یا سیاه‌چاله‌ها را بهبود ببخشد. به گفته رئیس رصدخانه جنوبی اروپا با فناوری‌های پیشرفته‌ای که در این تلسکوپ به کار رفته‌اند، اولین سیاره قابل سکونت شاید در عرض یک دهه کشف شود.

البته پروژه ساخت تلسکوپ E-ELT تنها پروژه‌‌ای نیست که در حال حاضر برای ساخت تلسکوپ‌های بزرگ در دست اجراست. در آمریکا تلاش‌هایی برای تأمین هزینه ساخت دو تلسکوپ بزرگ به نام "تلسکوپ سی متری" در هاوایی و "تلسکوپ بزرگ ماژلان" در شیلی در حال انجام است. البته ساخت تلسکوپ سی متری به خاطر برخی اعتراضات نسبت به محل استقرار آن فعلا متوقف شده است.