پیامدهای جنگ قفقاز برای ایران
۱۳۸۷ مرداد ۲۷, یکشنبه
ایران که با کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی مرز آبی و زمینی دارد در قبال این بحران چه سیاستی را اتخاذ کرده است؟
دکتر هومن پیمانی کارشناس ایرانی در امور امنیتی آسیای مرکزی و قفقاز، در گفت‌وگو با دویچه وله گفت که با توجه به نیازهای روسیه به کشورهای متحد و دوست در منطقه و در سطح جهان، به احتمال قوی روابط ایران و روسیه گسترده‌تر خواهد شد.
دویچه وله: در رابطه با جنگ قفقاز نام ایران از این جنبه برده می‌شود که آمریکا به دلیل زیر فشار قراردادن جمهوری اسلامی ایران به روسیه نیاز دارد و به همین خاطر هم قصد ندارد روابط خود با روسیه را تیره کند. کلا جنگ در قفقاز چه پیامدها و تبعاتی برای ایران خواهد داشت؟
پیمانی: به نظر من از نظر سیاسی در کوتاه مدت برای ایران پدیده مثبتی است. برای اینکه روسیه با بازکردن یک جبهه مشخص به قول معروف جبهه دومی بر علیه کشورهای غربی، عملا تمرکز فشار کشورهای غربی بر ایران را که در ظرف ۵ سال گذشته وجود داشته، مانع شده است. از این پس معلوم نیست که روسیه بطور مشخص و پیگیر تابع سیاست‌های غربی در مورد برخوردشان با ایران باشد. روسیه پس از یک دوره همکاری نیمه‌فعال با این کشورها در مورد مسائل ایران، به نظر می‌رسد که در چارچوب منافع خودش تصمیم خواهد گرفت که روابطش را با ایران نه تنها محدود نکند، بلکه با توجه به نیازهائی که در منطقه و در سطح جهانی به متحد و دوست دارد، به احتمال قوی این روابط گسترده‌ترهم بکند. از این جهت من فکر می‌کنم در کوتاه مدت این مسئله باعث نزدیکی ایران و روسیه خواهد شد. از طرف دیگر مسلما دولت‌های غربی را که انتظار چنین برخوردی را از سوی روسیه نداشتند به فکر خواهد انداخت که در این شرایط قادر نخواهند بود فشار را بر ایران بیشتر بکنند و یا اینکه بتوانند از کمک روسیه برای گسترش فشارهای اقتصادی، و در درازمدت در صورتی که قصد حمله بر ایران باشد، فکر بکنند که به نوعی توافق ضمنی روسیه را برای چنین حمله‌ای داشته باشند.
دویچه وله: پس شما معتقدید که تشدید اختلافات روسیه و آمریکا به نفع ایران تمام شده. آیا می‌توان گفت در حال حاضر خطر حمله آمریکا به ایران از بین رفته و یا فشارها بر ایران کاسته شده است؟
پیمانی: مسئله حمله نظامی آمریکا به ایران حتی پیش از جنگ قفقاز هم در عمل به خاطر بسیاری از مسائل، منطقی به نظر نمی‌آمد. علت این امر از جمله به خاطر درگیری گسترده آمریکا در دو جبهه افغانستان و عراق و عدم تمایل کشورهای غربی به گسترش همکاری‌های نظامی‌شان در این دو کشور با آمریکا بود. از طرف دیگر بخاطر مسائل اقتصادی و بالارفتن شدید قیمت نفت، حمله نظامی آمریکا به ایران نه از لحاظ سیاسی و نه از لحاظ اقتصادی منطقی بود. ولی با توجه به اینکه روسیه با این حرکت‌هائی که در گرجستان کرده نمی‌خواهد دنباله‌رو سیاست‌های غربی باشد و فکر می‌کند که به دلیل گسترش روابط غرب با آسیای مرکزی و قفقاز منافعش آنقدر به خطر افتاده که دیگر نمی‌تواند با صرف گفتگو و مذاکره مسائلش را حل کند، از این جهت، به نظر من با توجه به این شرایط و اینکه دولت روسیه جبهه دومی در قفقاز علیه کشورهای‌های غربی باز کرده، مسئله حمله آمریکا و کشورهای غربی علیه ایران در کوتاه مدت و آینده برطرف شده است.
دویچه وله: ایران هم با کشورهای آسیای مرکزی و هم با کشورهای قفقاز مرز زمینی و آبی دارد. شما کلا موضعگیری ایران در جنگ ققفاز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پیمانی: ایران به عنوان اینکه با منطقه قفقاز هم مرز هست، مسلما نفعی در گسترش بی‌ثباتی و جنگ در آن منطقه نخواهد داشت. ولی از طرف دیگر تا آنجائی که مربوط به تضعیف یکی از همکاران و متحدان نزدیک آمریکا در نزدیکی مرزهای خودش هست، مسلما جنگ یک هفته‌ای در آنجا به نوعی باعث تضعیف قدرت نظامی آمریکا و غرب در منطقه قفقاز شد و از این جهت این مسئله برای ایران خوشایند بوده است. ولی موضع رسمی دولت ایران پایان گرفتن جنگ و عدم توسل به زور برای حل مناقشات در این منطقه بوده که در چارچوب سیاست کلی ایران پس از فروپاشی شوروی هم می‌گنجد . ایران به دلیل هم‌مرزی‌اش با آسیای مرکزی و قفقاز، بطور کلی روابطش هم با روسیه خوب است و هم درگیری مشخص و یا اختلافاتی با گرجستان نداشت. از این جهت احتمالا شاید بتواند در درازمدت به عنوان یکی از عوامل جلوگیری از ایجاد تشنج در منطقه بخصوص در درگیری مجدد گرجستان و روسیه نقشی بازی بکند.
مصاحبه گر: طاهر شیرمحمدی