چرا ترکیه پس از خروج ناتو خواهان حضور در افغانستان است؟
۱۴۰۰ تیر ۱۲, شنبه
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اخیرا در دیدار با جو بایدن همتای آمریکایی خود در بروکسل گفت سربازان ترکیه می‌توانند پس از خروج ناتو و آمریکا برای محافظت از فرودگاه "حامد کرزای" در کابل بمانند. اردوغان اما تاکید کرد برای اجرای این ماموریت، آمریکا باید در امور دیپلماتیک، لجستیک و مالی از ترکیه حمایت کند و پاکستان و مجارستان نیز این کشور را همراهی کنند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه نیز گفته است نیروهای مسلح ترکیه در حال حاضر به عنوان نیروهای آموزشی مستشاری در کابل خدمت می‌کنند.
شمار این نیروها حدود ۵۰۰ سرباز برآورد شده است اما پایگاه اینترنتی "اورنسل" تعداد سربازان ترکیه در افغانستان را در نوامبر ۲۰۲۰ دو هزار نفر اعلام کرده بود.
به گفته آکارترکیه در شش سال گذشته مسئولیت مدیریت فرودگاه بین‌المللی حامد کرزی در کابل را داشته است و در صورت فراهم شدن مقدمات به تامین امنیت این فرودگاه ادامه خواهد داد. آکار تاکید کرد که رایزنی با آمریکا در این باره ادامه دارد.
به دنبال سخنان آکار یک هیئت آمریکایی به آنکارا سفر کرد تا درباره تامین امنیت فرودگاه کابل با ترکیه رایزنی کند.
آکار تاکید کرد در صورت عدم فعالیت فرودگاه کابل سفارتخانه‌ها در این کشور تعطیل خواهند شد و افغانستان به مشکلات بزرگی در عرصه روابط بین‌المللی دچار خواهد شد.
اپوزیسیون ترکیه چه می‌گویند؟
اپوزیسیون ترکیه و رسانه‌های وابسته به آنها به شدت با ماندن سربازان ترکیه در افغانستان مخالفت می‌کنند.
پایگاه خبری "اۇدا تی‌وی" متعلق به مخالفان دولت در تحلیلی از قایاخان اویغور می‌پرسد: «اگر دولتی نتواند حتی فرودگاه پایتختش را کنترل کند پس دلیل حمایت خارجی از آن دولت چیست؟ درحالی‌که هیچ یک از اعضای ناتو این وظیفه را قبول نکرده‌اند چرا ترکیه آن‌را پذیرفته است؟»
اویغور در ادامه تحلیل خود می‌نویسد به نظر می‌رسدآمریکا برای اثبات اینکه ترکیه یک متحد صادق است این کشور را امتحان می‌کند.
او افزود: «اگر بکوشیم مسئله را از دید آنکارا نگاه کنیم غیراز تلاش برای حمایت خارجی از سیاست داخلی ترکیه نمی‌توان پاسخ معقولی برای آن پیدا کرد.»
نیروی حافظ صلح کشورهای اسلامی
محمت اوزتورک، مدیر بخش زبان‌های خارجی خبرگزاری آناتولی هم در پنلی آنلاین با عنوان "دینامیک‌های جنگ در افغانستان و نقش ترکیه " که از سوی "مرکز مطالعات استراتژیک جنوب آسیا" برگزار شد، پیشنهاد کرد: «برای توقف خونریزی‌ها در افغانستان، کشورهای مسلمان باید یک نیروی حافظ صلح در سازمان همکاری اسلامی (OIC) ایجاد کنند. ترکیه که منطقه را به خوبی می‌شناسد می‌تواند نقش اصلی را در این زمنیه داشته باشد».
به گفته این کارشناس تركيه از زمان مداخله ناتو در افغانستان در سال ۲۰۰۲ فقط در روند بازسازی این كشور شركت كرده و در مقابل هیچ عملیات نظامی یا حمله‌ای از سوی طالبان علیه سربازان ترکیه رخ نداده است.
اوزتورک اما هشدار داده است که وضعیت پس از این ممکن است تغییر کند و ترکیه باید با موافقت طالبان وارد افغانستان شود. به گفته این کارشناس طالبان نمی‌خواهد با ترکیه رو در رو شود زیرا آنها در صورت رویارویی "چیزهایی را از دست خواهند داد".
موافقت دولت افغانستان با حضور ترکیه
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفته است فرودگاه کابل "دروازه افغانستان به جهان" است و دولت افغانستان با تامین امنیت این فرودگاه توسط سربازان ترکیه موافق است.
محمد حنیف اتمر، وزیر امور خارجه افغانستان نقش ترکیه در تامین امنیت فرودگاه حامد کرزی در کابل پس از خروج نظامیان آمریکایی را حائز اهمیت دانست. او خاطرنشان کرد که افغانستان حاضر است با ترکیه در این رابطه همکاری کند.
اما پیشنهاد همکاری پاکستان با ترکیه حساسیت دولت افغانستان را برانگیخت. در این ارتباط این موضوع هم مهم است که ترکیه به دلیل رابطه ویژه خود با پاکستان و تاثیرگذاری این کشور بر طالبان به این همکاری نیاز دارد.
مقامات افغانستان از ماموریت ترکیه بری تامین امنیت فرودگاه کابل پشتیبانی می‌کنند اما گروه طالبان ماندن نیروهای ارتش ترکیه را رد کرده و نشست صلح افغانستان در استانبول را هم بلوکه کرده است.
نقش ایران در "عدم برگزاری مذاکرات صلح استانبول"
کارشناسان ترکیه به نقش ایران در عدم برگزاری مذاکرات صلح افغانستان در استانبول اشاره می‌کنند و می‌گویند جمهوری اسلامی ایران رویکرد خود به طالبان را تغییر داده و این گروه را تشویق کرده است که در مذاکرات استانبول شرکت نکند.
تغییر رویکرد ایران نسبت به طالبان را در دو عرصه کاملا متفاوت می‌توان شاهد بود. از یکسو سفر هیات سیاسی طالبان به تهران و گفت‌وگوهای محمدجواد ظریف و دیگر مقامات ایرانی با آنها. و دوم تغییر لحن جمهوری اسلامی در قبال طالبان و بازتاب رسانه‌‌ای آن.
ایران اخیرا اعلام کرد که طالبان هم "بخشی از افغانستان و بخشی از راه حل آتی افغانستان است".
تغییر رویکرد ایران در قبال طالبان را می‌توان در لحن رسانه‌های نزدیک به بیت خامنه‌ای و از جمله روزنامه کیهان هم مشاهده کرد. کیهان مدعی شده است که طالبان همان طالبان سابق نیست.
برگزاری اجلاس صلح استانبول در حال حاضر به دلیل مخالفت طالبان چشم‌انداز روشنی ندارد.
گروه طالبان در ارتباط با موضع‌گیری در قبال ترکیه جانب احتیاط را هم گرفته است. سهیل شاهین، یکی از اعضای دفتر سیاسی طالبان در قطر گفته است "ترکیه به عنوان یک کشور بزرگ اسلامی با افغانستان مناسبات تاریخی داشته است".
ماندن سربازان ترکیه در افغانستان به شرط و شروطی بستگی دارد که مقامات آمریکایی باید آن را بپذیرند.
اگرچه پیشنهاد ادامه مذاکرات صلح در استانبول برای نسختین بار از طرف تیم سیاست خارجی بایدن مطرح شده، اما پنتاگون در این ارتباط هنوز پاسخ روشنی نداده است. توافق بایدن و اردوغان نیز کلی بوده و هنوز اجرایی نشده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
برخی پرسش‌های اساسی در ارتباط با ماندن سربازان ترکیه در افغانستان اذهان را به خود مشغول می‌کند:
نخستین پرسش این است که پاکستان ترکیه را تا چه حد همراهی خواهد کرد؟
دوم اینکه آیا آمریکا و غرب حاضرند به خاطر ماموریت جدید ترکیه در افغانستان به این کشور امتیاز بدهند؟
و سومین نکته هم این است که ایران تا چه حد می‌تواند از "برگ طالبان" برای سنگ‌اندازی در مذاکرات صلح در استانبول استفاده کند؟
یک نکته مهم دیگر هم این است که نیروهای دولتی تا چه میزان می‌توانند جلوی حملات طالبان را بگیرند؟
هنوز این پرسش‌ها بی‌پاسخ مانده‌اند اما روند حوادث در افغانستان نشان می‌دهد که در روزهای آتی برخی این پرسش‌ها جوابی درخور می‌یایند، زیرا هم‌زمان با تشدید جنگ طالبان علیه نیروهای دولتی در افغانستان، رایزنی‌های ترکیه با دولت‌های غربی و آمریکا نیز ادامه دارد.