کهریزک، از یک «سوله» تا «آبروی نظام»

همه چیز با کشته شدن فرزند یک اصولگرا شروع شد. ’’محسن روح‌الامینی‘‘ فرزند دکتر عبدالحسین روح‌الامینی رئیس سابق انستیتو پاستور، مشاور محسن رضایی و دبیرکل حزب اصولگرای توسعه و عدالت در جریان اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات دستگیر و پس از مدتی جنازه او به خانواده‌اش تحویل داده شد.

علت مرگ محسن روح‌الامینی بیماری مننژیت اعلام شد اما پس از مراسم خاکسپاری، پدر او اعلام کرد که هنگام تحویل جنازه متوجه شده که فرزندش مورد شکنجه قرار گرفته، دهان او خرد شده و فرق سرش شکاف برداشته بود.

تقریبا هم‌زمان با انتشار این خبر، مرگ محمد کامرانی، یکی دیگر از بازداشت‌شدگان اعتراضات پس از انتخابات نیز در اثر مننژیت اعلام شد. گفته شد که او نیز هنگام مرگ از ناحیه سر زخمی بوده است.

مدیرکل سازمان‌زندان‌های استان تهران در مرداد ماه در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا در مورد مرگ این دو نفر گفت: «روح الامینی و محمد کامرانی جزو یک مجموعه بودند که باید تحویل اوین می‌شدند. روح الامینی در مسیر زندان و در خودروی اعزام حالش بد می‌شود و توسط عوامل و نیروهای امنیتی به بیمارستان منتقل شد و آقای کامرانی دو یا سه ساعت بعد از روح الامینی در زندان حالش به هم خورد».

سهراب سلیمانی همچنین اظهار داشت که محمد کامرانی از نظر ظاهری مشکلی نداشته و در صف پذیرش زندان حالش به هم می‌خورد و سریعا او را به بیمارستان زندان منتقل می‌کنند. به گفته‌ی وی پزشک زندان تشخیص می‌دهد که او را به بیمارستان لقمان منتقل کنند و قبل از فوت، نامه آزادی او صادر شده بود و وقتی زنده بوده شبانه تحویل خانواده‌اش شده و روز بعد فوت کرده است. رئیس سازمان زندان‌های استان تهران ادعا کرده تمام پزشکان بیمارستان لقمان و پزشک قانونی تایید کردند که محمد کامرانی مننژیت داشته است.

اما علاوه بر ابتلا به بیماری مننژیت البته در صورت صحت آن، وجه تشابه دیگر این دو زندانی در این بود که هردو قبل از تحویل به اوین چند روزی را در بازداشت‌گاه کهریزک گذرانده بودند.

بعد از انتشار این اخبار، در روز سه‌شنبه ششم مرداد اعلام شد که آیت‌الله خامنه‌ای دستور تعطیلی بازداشت‌گاه کهریزک را صادر کرده است. كاظم جلالی نماينده شاهرود و سخنگوی کمیته پیگیری مجلس در این مورد گفت بازداشت‌گاه کهریزک به دلیل اینکه استاندارد و شرايط لازم برای حفظ حقوق بازداشت شدگان را نداشته تعطیل شده است.این در حالی است که تا آن زمان حداقل مرگ دو زندانی در این بازداشت‌گاه تایید شده بود.

پایگاه خبری پارلمان نیوز متعلق به فراکسیون خط امام مجلس، پس از انتشار خبر تعطیلی کهریزک طی گزارشی تلاش چهره‌های شاخص اصولگرا برای فهمیدن علت مرگ محسن روح‌الامینی را یکی از دلایل تعطیلی کهریزک عنوان کرد.

اما این سایت خبری دلیل دیگری را نیز برای این امر برشمرد و آن دیدار یکی از فعالان رسانه‌ای اصولگرا با آیت‌الله خامنه‌ای پس از آزادی وی از کهریزک بود. پارلمان نیوز در این مورد نوشت: «هنگامی که این فعال رسانه‌ای (پس از آزادی) به نزد مقام عالی رتبه نظام (آیت‌الله خامنه‌ای) می‌رود و دعوت به نشستن می‌شود، می‌گوید نمی‌تواند و هنگامی که دلیل عدم توانایی برای نشستن او را جویا می‌شود، او به شرح تجاوز مکرر به خود توسط باتوم می‌پردازد».

انتشار این خبر بازتاب وسیعی در رسانه‌های اصولگرایان و اصلاح‌طلبان داشت. هرچند در متن این خبر نامی از این شخص برده نشد، اما نزدیکی او با خامنه‌ای توسط رسانه‌های هردو جناح تایید شد.

نامه کروبی: ضربه آخر

اما دستور تعطیلی بازداشت‌گاه کهریزک پایان ماجرا نبود. اواسط مرداد ماه مهدی کروبی یکی از دو نامزد معترض به نتیجه انتخابات نامه‌ای را که چند روز پیش از آن خطاب به هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشته بود، منتشر کرد. در این نامه کروبی عنوان کرده بود که مستنداتی دارد که ثابت می‌کند برخی از بازداشت‌شدگان، در کهریزک مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.

با انتشار این نامه موضوع کهریزک و اداره آن توسط نیروی انتظامی و حتی کشته‌شدگان در آن به حاشیه متنی برده شد که آن متن ’’آبروی نظام‘‘ بود. انتشار این نامه با واکنش‌های تند اصولگرایان روبرو شد. به عنوان مثال علی لاریجانی رئیس مجلس تنها یک روز پس از انتشار این نامه اعلام کرد خبر تجاوز جنسی در کهریزک دروغ است. البته وی توضیح نداد که در عرض ۲۴ ساعت چگونه توانسته دراین مورد تحقیق کند.

این واکنش‌ها تا بدانجا پیش رفت که برخی از چهره‌های تندروتر اصولگرا خواهان دستگیری مهدی کروبی شدند.

صدا و سیما نیز در این میان بیکار ننشست و در برنامه جنجالی ۲۰:۳۰ گزارش مفصلی از بازداشت‌گاه کهریزک تهیه کرد و با چند نفر که ادعا می‌کردند در این بازداشت‌گاه بوده‌اند نیز مصاحبه کرد. اما در این گزارش هیچ اشاره‌ای به تجاوز جنسی به زندانیان نشد.

هم‌زمان فیلمی در سایت‌های اینترنتی منتشر شد که در آن یکی از شاهدان مورد استناد کروبی به شرح آنچه در کهریزک بر وی رفته است می‌پرداخت. این فرد در این فیلم می‌گوید که چگونه از سوی مسئولان قضایی تهدید شده و اینک نیز مخفی شده است.

’’بزرگنمایی‘‘ در موضوع کهریزک

روز چهارشنبه هشتم مهر فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی اعلام کرد که در جریان بازداشت‌گاه کهریزک بزرگ‌نمایی صورت گرفته و اتفاقاتی که گفته میشود در این بازداشت‌گاه افتاده هیچ کدام صحت ندارد.

احمدی مقدم در گفت و گو با خبرگزاری کار ایران همچنین خبر از دستگیری ۷ تا ۱۰ مامور پلیس در این رابطه داد و در مورد درجه‌های این افراد گفت: «بالا و پایین بودن درجه این افراد یعنی چه؟ اینکه بخواهیم سیاسی برخورد کنیم و بگوییم حتما باید یکی از فرماندهان ناجا بازداشت شود درست نیست».

محمد سیف‌زاده حقوقدان عضو کانون مدافعان حقوق بشر در مورد اظهارات احمدی مقدم و اعای وی مبنی بر بزرگ‌نمایی در موضوع کهریزک چنین می‌گوید: «اگر خاطرتان باشد از اولین اطلاعیه‌ای که نیروی انتظامی صادر کرد، همه چیز را تکذیب کرد و گفت تخلفات کوچکی انجام شده که به آن تخلفات هم رسیدگی خواهد شد و مأمورین مجازات خواهند گردید. یعنی جنایت و قتل را ’’تخلف‘‘ نامگذاری کردند. این نشان می‌داد یا آقایان معنی این واژه‌ها را نمی‌دانند یا این که می‌خواهند پرونده را از مسیر واقعی‌اش خارج بکنند. حالا هم آقایان می‌گویند که بزرگ‌نمایی شده است. مگر ما جرمی از قتل و شکنجه بالاتر داریم؟ اگر پایین‌تر از این بگویند که خب کوچک‌نمایی خواهد شد! ظاهراً این جرائم برای آقایان اهمیت و ارزشی ندارد».

فرمانده نیروی انتظامی همچنین وعده داده است که رسیدگی به تخلفات ماموران دستگیرشده در رابطه با پرونده کهریزک با رعایت تمامی موازین قانونی صورت بگیرد. اما سیف‌زاده چندان به این موضوع خوشبین نیست: «من تصور می‌کنم که نباید زیاد به روند این پرونده‌ها امیدوار بود. همچنین که تا بحال مطلقاً ما ندیدیم حتا یک مورد پرونده‌هایی که مأمورین در آن تخلف کرده‌اند، تحت تعقیب قرار بگیرند. ما فراموش نمی‌کنیم در حمله به دانشگاه تهران و خوابگاه دانشجویان و ضرب و جرح مردم در سال ۷۸ دانشجویان عزیز زخمی شدند و چشمی درآمد و یک نفر هم به قتل رسید. بعد یک سرباز را به جرم دزدیدن ریش‌تراش تحت تعقیب قرار دادند. زهرا کاظمی را کشتند، هیچ کس را تعقیب نکردند. با این که دیوان عالی کشور اعتراضات ما به عنوان وکلای اولیای دم را وارد دانست اما هیچ کس تعقیب نشد. همینطور در مورد زهرا بنی‌یعقوب و دیگر کسانی که در زندان کشته شدند. بنابراین به این هم نباید امیدوار بود که کسی را تحت تعقیب قرار خواهند داد».

ابراهیم شریفی یکی از کسانی که می‌گوید در کهریزک به او تجاوز شده، همان که رسانه‌های داخلی از او به نام الف-ش نام بردند، در بخشی از نامه خود که در آن آنچه را بر وی رفته شرح داده و در سایت سحام نیوز منتشر شد، می‌گوید: «من سوال کوچکی دارم از بزرگوارانی که روز پنج شنبه (همان روزی که وی با وساطت کروبی برای بررسی اظهاراتش با ماموران قوه قضائیه به پزشکی قانونی می‌رود) من را به مانند یک متهم مورد بازجویی قراردادند. من را گرفتند، زندان بودم، چشمان ودستهایم بسته بودند، به حد مرگ مرا زدند و بدتر از همه کاری با من کردند که نزد تمام بی‌دینان و بت‌پرستان مذموم است و من تنها جرات این را داشتم که آقای کروبی را از این موضوع مطلع کنم. من از شخص حقیقی شاکی نیستم چرا که می‌دانم متاسفانه همیشه در کشورمان گناه به گردن یک شخص رده پایین یا یک گروه پایین رتبه می‌افتد و هیچ وقت با مسببین اصلی برخوردی درخور انجام نمی‌شود».

میترا شجاعی

تحریریه: فرید وحیدی