گزارشی از یک دهه مرگ زندانیان سیاسی در ایران
۱۳۹۰ تیر ۴, شنبه
کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران با انتشار گزارشی به موارد مرگ زندانیان سیاسی در یک دهه اخیر در زندان‌های ایران پرداخت. در مقدمه این گزارش که بر وب‌سایت کمپین قرار گرفته، آمده است: «گزارشی که پیش رو دارید مروری بر سرنوشت غم‌انگیز و مرگ تعدادی از زندانیان عقیدتی در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران است که از نظر خانواده‌ها، وکلای مدافع و همچنین افکارعمومی پرونده‌های‌شان هیچ‌گاه بسته نشده‌اند.»
هدی صابر٬ روزنامه‌نگار و فعال سیاسی٬ که در ۲۲ خرداد امسال در پی اعتصاب غذا در اعتراض به مرگ هاله سحابی٬ زندانی سیاسی دیگر٬ درگذشت٬ در گزارش کمپین به عنوان آخرین مورد از موارد زندانیان سیاسی که در زندان‌های ایران کشته شده‌اند٬ معرفی شده است.
این در حالی‌ست که هم‌اینک نگرانی‌های فزاینده‌ای نسبت به سلامت و حفظ جان ۱۸ زندانی سیاسی دیگری وجود دارد که بسیاری از آن‌ها از یک هفته‌ی پیش و پس از مرگ هدی صابر و هاله سحابی در زندان‌های اوین و رجایی‌شهر ایران دست به اعتصاب غذای «نامحدود» زده‌اند.
مرگ هدی صابر بار دیگر پرسش‌ها و اعتراضاتی را نسبت به مراقبت‌های پزشکی در زندان‌های ایران برانگیخت. در گزارش کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران آمده است: «وقتی او (هدی صابر) به زندانبان از درد قلب گفت مورد توجه آن‌ها قرار نگرفت. به گواه شاهدان در زندان او علاوه بر بی‌توجهی به بیماری قلبی‌اش با ضرب و شتم ماموران زندان نیز مواجه شد.»
«در گذشت هدی صابر، بار دیگر موضوع ضعف مراقبت‌های پزشکی در زندان، امنیت کامل برای افرادی که با زندانیان بدرفتاری می‌کنند و در نهایت پاسخ‌گو نبودن نهادهای مسوول در قبال سرنوشت زندانیان سیاسی را در افکار عمومی زنده کرد.»
مرگ مشکوک ۱۸ زندانی٬ «تصویری تکان‌دهنده»
در گزارش مفصل کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران به ۱۸ مورد از مرگ‌های مشکوک به قتل در زندان‌های ایران در یک دهه اخیر پرداخته شده که با زهرا کاظمی٬ روزنامه‌نگار ایرانی- کانادایی آغاز و به هدی صابر پایان می‌یابد.
در این گزارش از مشترکات موجود در میان همگی این پرونده‌ها سخن گفته شده است: «تقریباً در همگی موارد یاد شده پیگیری برای یافتن مقصران و یا شرایطی که منجر به مرگ زندانی شد عملا ناکام باقی می‌ماند و در برخی موارد به جای پاسخ‌گویی مقامات، خانواده‌ها با ارعاب و تهدید از پیگیری پرونده مرگ در زندان منصرف شده‌اند.»
در این گزارش همچنین آمده که «ضرب و شتم زندانیان، مخفی‌کاری مقامات مسوول قضایی و امنیتی در رابطه با روندی که به مرگ افراد یاد شده انجامیده، تلاش برای سرپوش گذاشتن و انحراف از اصل آن‌چه واقع شده، خلق روایتی جعلی از مرگ زندانیان» از جمله دیگر مشترکاتی است که در پرونده این ۱۸ نفر دیده می‌شود.
در گزارش کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران تاکید شده که ۱۸ نفر زندانی سیاسی‌ای که در یک دهه اخیر جان خود را در زندان‌های ایران از دست داده‌اند و نام‌شان در گزارش آمده تنها زندانیانی نیستند که در این دهه جان خود را در زندان‌ها از دست داده‌اند. به گزارش این کمپین٬ مروری بر پرونده‌ی ۱۸ زندانی سیاسی کشته شده تنها یک «تصویر تکان‌دهنده» از وضعیت نابسامان دستگاه قضایی٬ استیلای دستگاه‌های اطلاعاتی بر روند رسیدگی به پرونده‌ها و مصونیت از مجازات مقام‌های پاسخ‌گو است.
گزارش کمپین حقوق بشر در ایران در برگیرنده سرنوشت این اشخاص است: زهرا کاظمی (تاریخ کشته‌شدن ۱۳۸۲)٬ اکبر محمدی (۱۳۸۵)٬ ولی‌الله فیض مهدوی(۱۳۸۵)٬ زهرا بنی‌یعقوب (۱۳۸۶)٬ ابراهیم لطف‌اللهی (۱۳۸۶)٬ امیرحسین حشمت سازان (۱۳۸۷)٬ امیدرضا میرصیافی (۱۳۸۷)٬ امیر جوادی فر، محمد کامرانی، محسن روح الامینی، و رامین آقازاده قهرمانی (۱۳۸۸)٬ محسن دگمه‌چی٬ حسن ناهید و هدی صابر (۱۳۹۰)
در هر مورد شرح مفصلی از آن‌چه در رسانه‌ها منتشر شد با تاریخ و منبع از آن‌چه اتفاق افتاده٬ نوشته شده است. بسیاری از موارد استناد در این گزارش٬ خبرگزاری‌های داخلی هستند.
در گزارش کمپین بین‌المللی حقوق بشر٬ همچنین به چهار مرگ مشکوک در این دهه اشاره شده٬ مرگ عبدالرضا رجبی (متهم به عضویت در سازمان مجاهدین خلق)٬ کاوه عزیزپور (به اتهام ارتباط با احزاب اپوزوسیون کرد)٬ هاشم رمضانی (اتهام نامشخص)٬ و محمد رجبی ثانی (به اتهام درگیری).
موارد مرگ زندانیان غیر سیاسی
کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران همچنین با توجه به پرونده محمد رجبی ثانی٬ به طور اجمالی به مواردی از قتل زندانیان عادی (و نه سیاسی) در یک دهه گذشته در زندان‌های ایران می‌پردازد.
به گزارش این کمپین٬ در فاصله ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ دست کم ۹ زن زندانی در بند زنان زندان گوهردشت کرج با مرگ‌های مشکوک از پا درآمده یا به قتل رسیده‌اند.
«مقام های قضایی شماری از این موارد را خودکشی و شمار دیگری را قتل توسط دیگر زندانیان عنوان کرده‌اند. اما تاکنون اجازه تحقیق مستقل در این باره داده نشده و جزئیات تحقیقات مسئولان زندان و قوه قضائیه در این باره نیز منتشر نشده است.»
بنا بر گزارش کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران٬ در ۲۴ اسفند سال ۱۳۸۹ نیز در آن‌چه برخی از رسانه‌ها آن زمان آن را "فرار بزرگ از زندان قزل حصار" نام نهادند٬ گروهی از زنان زندانی در تلاش برای فرار از زندان جان سپردند. بنا به این گزارش، منابع غیر رسمی شمار زندانیانی را که طی این درگیری بر اثر شلیک ماموران گارد و حفاظت زندان قزل حصار کشته شدند را ده‌ها نفر اعلام کرده‌اند. اما رسانه‌های رسمی و از جمله روزنامه جام جم وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی اعلام کرد که دست کم ۱۰ زندانی کشته و ۱۵ زندانی دیگر زخمی شده‌اند.
MZ/SI