گشایش رسمی برلیناله ۲۰۲۰ با یک دقیقه سکوت

هفتادمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم برلین شامگاه پنجشنبه اول اسفند (۲۰ فوریه ) با برگزاری مراسم فرش قرمز و با حضور چهره‌های مطرح سینما و سخنرانی مدیران جشنواره و برخی چهره‌ها در کاخ برلیناله به طور رسمی کار خود را آغاز کرد.

این جشنواره با نمایش فیلم "سال سلینجر من" اثر کارگردان و فیلمنامه‌نویس کانادایی فیلیپه فالاردیو گشایش یافت. این فیلم با اقتباس از رمانی به همین نام نوشته جوانا راکوف ساخته شده است و در آن سیگورنی ویور (Sigourney Weaver)  و مارگارت کواللی (Margaret Qualley) نقش‌های اصلی را بازی می‌کنند. "سال سلینجر من" به برهه‌ای از زندگی یک نویسنده جوان (مارگارت) می‌پردازد که در پی رویای نوشتن، دنیای آشنای پیشین خود را رها کرده و به نیویورک می‌آید. او کاری به عنوان دستیار در یک آژانس ادبی مهم و پرزرق و برق نیویورک برای خود می‌یابد. یکی از وظایف او در این شغل پاسخ دادن به نامه‌هایی است که نویسنده شهیر آمریکایی جی‌دی سلینجر از هوادارانش دریافت می‌کند.

با این‌همه این فیلم بیش و پیش‌از آن‌که مرتبط به سلینجر باشد، نمایشی از رابطه این نویسنده جوان است با مدیر قدرتمند آژانس ادبی، رابطه‌ای که از ابعاد عاطفی هم خالی نمی‌ماند، و جستجوی رویای زندگی‌اش یعنی نوشتن. نقش این دو زن که یکی جوان اما مصمم و پویاست و دیگری، مدیری باسابقه و توانمند در حرفه خویش است در پیشبرد قصه، فیلم را به ارائه تصویری از دنیای زنان بلندپرواز و با پشتکار بدل می‌کند.

این فیلم در حالی به عنوان فیلم مراسم گشایش انتخاب شده است که برلیناله نیز برای اولین بار حضور یک زن را به عنوان مدیر تجربه می‌کند. دیتر کالسلیک، مدیر پیشین برلیناله پس از ۱۹ سال مدیریت جای خود را به ماریته ریسن‌بک و کارلو چاتریان داده است. ریسن‌بک که اولین زنی است که در چنین درجه‌ای در برلیناله قرار می‌گیرد مدیریت اجرایی این جشنواره را برعهده دارد و چاتریان مدیریت هنری را بر عهده خواهد داشت.

یک دقیقه سکوت در برلیناله

در مراسم گشایش برلیناله ۲۰۲۰  ساموئل فینسی، بازیگر آلمانی، که برای اولین بار مجری‌گری مراسم را برعهده داشت در اجرایی پرشور به پیشینه خود به عنوان یک مهاجر بلغارستانی‌تبار پرداخت. او در این مراسم برای خوش‌‌‌‌‌‌‌آمدگویی به میهمانان از طنزی سیاسی بهره گرفت و به شوخی اظهار امیدواری کرد کسی بر سر راه مهمان‌های خارجی برلیناله، "دیواری نساخته باشد یا آن‌ها را جزیره‌ای محبوس نکرده باشد". با این‌همه او تاکید کرد که صرف‌نظر از تهدیدهایی که از سوی جریان راست افراطی علیه دموکراسی وجود دارد، "وضعیت موجود را به عنوان وضعیت نرمال نمی‌پذیریم".

مدیران برلیناله نیز با حضور بر صحنه درباره مخالفت برلیناله با نژادپرستی، و احترام این نهاد فرهنگی به تنوع و پذیرش دیگری سخن گفتند و از حاضران خواستند به احترام قربانیان شهر هاناو یک دقیقه سکوت کنند و بایستند.

شامگاه چهارشنبه، تنها یک شب پیش از مراسم افتتاحیه برلیناله، یک مهاجم مسلح در مرکز شهر هاناو، واقع در حومه شرقی فرانکفورت در دو محله در شهر هاناو ۹ نفر را به ضرب گلوله به قتل رساند. وزیر امور داخلی ایالت هسن گفته است شواهد حکایت از آن دارد که مهاجم به راست‌گرایان افراطی تمایل داشته و کشتار را با انگیزه بیگانه‌ستیزی انجام داده است.

این حمله خونبار آلمان را در بهت فرو برده است.

راست‌گرایی افراطی و تلاش برای مقابله با آن بخش مهمی از سخنرانی دو سخنران بعدی مراسم گشایش برلیناله، مونیکا گروترز، مسئول امور فرهنگی دولت آلمان، و میشائیل مولر، شهردار پایتخت آلمان را نیز تشکیل می‌داد.

مونیکا گروترز در سخنرانی خود تاکید کرد که در آلمان "دیگر هرگز" قرار نیست "کسی بخاطر رنگ یا باورهایش" مورد تهدید و هراس‌زده باشد. او به تحقیق درباره گذشته آلفرد باوئر نیز پرداخت. سخنرانی او با تشویق حاضران که بسیاری از آن‌ها از جا برخواستند پاسخ گرفت.

در پی تحقیقات تازه فاش شده است که آلفرد باوئر، نخستین مدیر برلیناله، وابستگی‌هایی به حزب ناسیونال سوسیالیسم (نازی) رایش سوم داشته و آن را پنهان کرده است.

عذرخواهی عوامل فیلم "شیطان وجود ندارد" از تماشاچیان

هم‌زمان تهیه‌کنندگان فیلم "شیطان وجود ندارد" به کارگردانی محمد رسول‌اف، کارگردان مطرح ایرانی، در نامه‌ای با بیان سپاس خود از انتخاب این فیلم برای شرکت در بخش مسابقه برلیناله ۲۰۲۰،  از ناراحتی‌شان بابت "محدودیت‌هایی که برای خالق این اثر برجسته هنری" وجود دارد سخن گفتند. آن‌ها در این نامه از تماشاگران فیلم رسول‌اف برای عدم حضور او در زمان نمایش فیلم و کنفرانس خبری پس از آن عذرخواهی کردند.

فیلم "شیطان وجود ندارد" به کارگردانی رسول‌اف، کارگردان ایرانی، در هفتادمین دوره جشنواره فیلم برلین و در بخش رقابتی اکران می‌شود، ولی کارگردان آن به دلیل ممنوع‌الخروج بودن، اجازه سفر به خارج از کشور را ندارد.

تهیه‌کنندگان فیلم "شیطان وجود ندارد" در این نامه پیامی را نیز از سوی رسول‌اف اعلام کردند. رسول‌اف در این پیام با اظهار تاسف از نبود امکان حضور در کنار تماشاچیان در برلیناله، به این موضوع اشاره کرد که "تصمیم حضور یا عدم حضور در جشنواره صرفا در دست او نیست".

به گفته او "تحمیل چنین محدودیت‌هایی به وضوح ماهیت ناشکیبا و مستبد دولت ایران را به نمایش می‌گذارد".

رسول‌اف اواخر تیرماه ۹۸، در دادگاه انقلاب به اتهام "تهدید امنیت ملی" و تبلیغ علیه رژیم اسلامی به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. او از جمله فیلم‌سازان ایرانی است که با وجود سانسور شدید و فشارهای آشکار و پنهان در داخل، همواره در فیلم‌های خود از سرکوب و اختناق در ایران انتقاد کرده است.

 یلدا (ساخته مسعود بخشی)، بادبادک‌ها (به نویسندگی و کارگردانی پیام حسینی)، نامو (اثر نادر ساعی‌ور) و اسب سفید بالدار (ساخته مهیار ماندگار) دیگر آثار ایرانی در برلیناله هستند.