رویارویی اقتصاد و محیط زیست در جنگل هامباخ آلمان

RWE، بزرگترین کنسرن انرژی آلمان، از ۴۰ سال پیش جنگلی ۱۲ هزار ساله در ایالت نوردراین-وستفالن (غرب آلمان) را تکه تکه می‌بلعد. تا کنون ۹۰ درصد جنگل هامباخ که زمانی بیش از ۴۰۰۰ هکتار وسعت داشت، برای استخراج زغال‌سنگ تخریب شده است. روستاهای این منطقه نیز نابود شدند.

معدن هامباخ در حاشیه این جنگل، بزرگترین معدن استخراج زغال‌سنگ در اروپاست. کنسرن RWE می‌گوید جنگل در مسیر بیل‌های مکانیکی غول‌پیکر قرار گرفته؛ نه می‌توان آن را دور زد و نه زیر آن را خالی کرد. RWE قصد دارد در هفته‌های آتی (در اکتبر ۲۰۱۸) مرحله تازه‌ای از تخریب جنگل را آغاز کند. با وجود این که هماکنون به قدری زمین آزاد شده که استخراج زغال‌سنگ را برای سال‌های آینده تضمین می‌کند.

جنگل هامباخ یکی از آخرین جنگل‌های بزرگ اروپاست که در آن درخت‌های گوناگون یافت می‌شود. از شش سال پیش مقاومت برای حفظ آن آغاز شد. در ابتدا چند کنشگر طرفدار جنگل آن را به صورت غیرقانونی "اشغال کردند". امروز بیش از ۱۰۰ فعال محیط زیست جوان در این جنگل در کلبه‌های درختی زندگی می‌کنند. مقاومت این کنشگران در سال‌های اخیر بارها به درگیری انجامیده است.

درگیری در روزهای اخیر و در آستانه آغاز مرحله تازه تخریب، بالا گرفته است. چندصد پلیس کنشگران را از بالای درخت‌ها – گاه به زور – پایین می‌کشند تا امکان تخریب کلبه‌های آنها فراهم شود؛ کلبه‌هایی که پلیس می‌گوید اصول ایمنی آتش‌نشانی هم در آنها رعایت نشده است.

فعالان محیط زیست یک روز پیش از آغاز کنفرانس اقلیمی ۲۰۱۷ در شهر بن آلمان (Cop23) هم پس از یک پیاده‌روی ۱۰ کیلومتری در معدن هامباخ تجمع کردند تا بار دیگر بر لزوم خداحافظی با زغال‌سنگ تأکید کنند.

جنگل هامباخ به صحنه رویارویی اقتصاد و محیط زیست تبدیل شده است. آلمان برای رسیدن به تعهدات زیست‌محیطی خود برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، راهی جز توقف تولید برق از زغال‌سنگ ندارد. از سوی دیگر، خداحافظی با زغال‌سنگ یعنی بیکاری ده‌ها هزار نفری که گذران زندگی‌شان به صورت مستقیم و غیرمستقیم با این صنعت قدیمی پیوند خورده است.

سندیکای معدنکاران از تخریب جنگل هامباخ خشنود است. برای سندیکا ادامه اشتغال کارگران از گرمایش زمین مهم‌تر است. وزیر اقتصاد ایالت نوردراین وستفالن هم با ادامه تخریب جنگل مخالفتی ندارد. هر چه باشد، برق زغال‌سنگ ارزانترین برق است.

تولید برق از زغال‌سنگ با خسارت هنگفتی به اقتصاد و سلامت همراه است. معدن زغال‌سنگ هامباخ بزرگترین محل در اروپاست که در آن منشا اصلی دی‌اکسید کربن قاره استخراج می‌شود. زغال‌سنگ منشا یک‌پنجم کل دی‌اکسید کربنی است که سالانه در آلمان وارد جو زمین می‌شود. اداره محیط زیست فدرال آلمان می‌گوید تولید برق از زغال‌سنگ در سال گذشته میلادی ۲۸ میلیارد یورو خسارت مالی و جانی در بر داشته است.

مطابق برنامه‌های کنونی، آخرین نیروگاه‌های تولید برق از زغال‌سنگ در آلمان باید بین سال‌های ۲۰۳۵ تا ۲۰۳۸ از مدار خارج شوند. هواداران محیط زیست خواستار توقف هرچه زودتر فعالیت این نیروگاه‌ها هستند. مخالفان تخریب جنگل هامباخ می‌گویند، تخریب جنگلی چندهزار ساله برای استخراج یک حامل انرژی که دیر یا زود تولید آن متوقف می‌شود، بی‌معنی است.

کارشناسان هم‌عقیده‌اند که برای مقابله با گرمایش روزافزون زمین، راهی جز خداحافظی با زغال‌سنگ وجود ندارد. دولت آلمان در ماه ژوئن کمیسیونی به نام "کمیسیون زغال‌سنگ" تعیین کرد. این کمیسیون قرار است تا پایان سال برنامه خداحافظی با زغال‌سنگ را آماده کند. اگر RWE تخریب جنگل را متوقف نکند، برخی اعضای کمیسیون اعلام کرده‌اند از کمیسیون خارج می‌شوند.

فعالان محیط زیست از دست‌اندکاران شرکت RWE خواسته‌اند کار تخریب جنگل را دست‌کم تا روشن‌شدن نتایج کار کمیسیون زغال‌سنگ متوقف کند.